Madenleri tel durumuna getirmek için kullanılan ve türlü çapta delikleri olan çelik araçtır. Hadde makinesinin elle ya da motorla kullanılan çeşitleri vardır. Üzerindeki deliklerin giriş ve çıkış ağızları koniktir.
Telin çapını önemli ölçüde küçültmek için, üzerindeki delikler seri halinde düzenlenmiştir.
Çelik kütükler ya da metaller de levha haline getirilmek üzere, hadde makinesi adı verilen merdaneli makinelerden geçirilir. Bu işleme, haddeleme denir.
SOĞUK ÇEKME DE YAPILABİLİR
Hadde makineleriyle boru ve değişik profiller de elde edilebilir. Haddeden çekilecek kütükler, genellikle 1.250°C sıcaklık dolayındadır. Ayrıca, soğuk çekme de yapılabilir.
NASIL YAPILIR?
Haddeleme işleminde hadde merdaneleri aynı hızla ve fakat zıt yönde dönerler. Metal (çelik kütük/levha), merdaneler arasından geçerken iki merdane arasındaki boşluk kadar kalınlığa sahip hale gelerek plastik deformasyona uğrar. Merdaneler arasındaki açıklık, metalin giriş kalınlığından daha az olduğundan, haddelenen metalin çıkış kalınlığında bir azalma olur.
Haddeleme, mekanik anlamda bir basma işlemi olup, uygulanan tek kuvvet merdanelerin sağladığı radyal basınçtır.
Sürtünme kuvvetlerinin bir diğer etkisi, malzemenin merdaneler arasında ilerlemesini sağlamasıdır. Haddelenen malzemenin kesit kalınlığı azalırken, boyunda "uzama" ve genişliğinde de "yayılma" adı verilen az miktarda artma olur. Yayılmanın miktarı haddelenen malzemenin boyutlarına, uygulanan deformasyon oranına ve merdanelerin çapına bağlıdır.
SICAK HADDELEME İLE SOĞUK HADDELEME ARASINDAKİ FARKLAR
Soğukta haddeleme diye bilinen işlemde metal benzer şekilde haddeden geçer, fakat ısıtılmaz. Soğuk metal bükülemeyecek halde olduğundan daha büyük kuvvete ihtiyaç vardır, fakat daha düzgün ve daha tam bir kesit elde edilir. Genellikle sıcak haddelenmiş metalin ince sac haline getirilmesi soğuk haddeleme ile gerçekleştirilir.
Bu işlemde malzemede mikroskobik yapısal kusurlar meydana gelmesiyle metalin akma mukavemeti ve sertliği artmakta ve küçük taneli bir yapı oluşmaktadır. Buna karşın metalin sünekliği azalmaktadır. Bu durum "tavlama" ile giderilebilmektedir.
