Daha evvel Türkye'yi bu konuda tehdit eden Ermenistan'dan şok bir atak geldi. 2009 yılında Ermenistan ve Türkiye arasında imzalanan normalleşme protokolünün geçersiz olduğunu duyuran Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan tepkileri topladı. Dönemin Başbakanı Ahmet Davutoğlu ile İsviçre'nin Zürih kentinde imzalanan Normalleşem Protokolüne ilişikn olarak Ermenistan Cumhurbaşkanı sözcüsü Vladimir Hakobyan, Sarkisyan’ın bu açıklamayı Ulusal Güvenlik Konseyi’nde yaptığını ifade etti. Sarkisyan 2017 yılının sonlarına doğru Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda konuşan Sarkisyan, “Bu protokollerde olumlu bir ilerleme olmadığı için geçersizdir. 2018’in baharında bunları bırakacağız” ifadesini kullandı.
NE ZAMAN İMZALANMIŞTI?
2009 yılında İsviçre'nin Zürih kentinde imzalanan bu protokolde ; Ermenistan ile Türkiye arasında ilişkilerin normalleşmesini öngören ve İsviçre arabuluculuğunda iki ülke hükümetleri tarafından imzalanan protokoller Türkiye ile Ermenistan arasında diplomatik ilişkinin kurulmasını, sınırların açılmasını ve 1915 olaylarının araştırılması için bağımsız komisyon kurulmasını öngörüyordu.
Ardından 2015 yılında Türkiye’yi adım atmamakla suçlayan Ermenistan, protokolleri kendi meclisi onay sürecinden kaldırmıştı.
PEKİ SARKİSYAN BU PROTOKOLÜ NEDEN İPTAL ETTİ?
Türkiye ve Ermenistan arasındaki ilişkilerin nromalleşmesini öngören bu protokolde iki ülke arsında büyük bir öneme sahipti. Ancak son zamanlarda 1915 olaylarının gündeme gelmesinin ardından Ermenistan'ın bu hamlede bulunması iki ülke arasındaki ilişkileri bozabileceği düşünülüyor. Henüz kesin bir sebebi olmayn normalleşme prtokolü reddinde Ermenistan'ın daha evvel Türkiye'yi bu konuda tehdit ettiği biliniyor.
Türkiye - Ermenistan Siyasi İlişkileri
Türkiye, Ermenistan’ın bağımsızlığını 16 Aralık 1991 tarihinde tanımış ve bağımsızlığını müteakip ciddi ekonomik problemler yaşayan bu ülkeye insani yardımda bulunmuş; Ermenistan’ın bölgesel kuruluşlar, uluslararası toplum ve Batılı kurumlarla bütünleşmesi yönünde çaba harcamıştır. Bu çerçevede Ermenistan, Türkiye tarafından Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü’ne (KEİ) kurucu üye olarak davet edilmiştir. Ancak, bugüne kadar Ermenistan’la diplomatik ilişki tesis edilmesi ve ikili ilişkilerin gelişmesi için uygun koşullar oluşmamıştır.
Ermenistan’ın, 1993 yılında Azerbaycan’ın Kelbecer bölgesini işgal etmesi üzerine, ülkemizden Ermenistan’a doğrudan ticaret sona erdirilmiş; iki ülke arasındaki sınır kapatılarak kara/demiryolu ve havayolu bağlantıları kesilmiştir.
Ermenistan’la ilişkilerin normalleştirilmesi yönündeki irademiz çerçevesinde, İsviçre’nin arabuluculuğunda başlatılan süreç neticesinde, 10 Ekim 2009 tarihinde Zürih’te “Diplomatik İlişkilerin Tesisi Protokolü” ile “İkili İlişkilerin Geliştirilmesi Protokolü” imzalanmıştır. Sözkonusu Protokoller, ikili ilişkilerin normalizasyonu için bir çerçeve sunmaktadır.
Protokoller, onaylanmalarının uygun bulunması için TBMM’ye sevk edilmiştir. Ermenistan’da ise Protokoller, anayasaya uygunluğu açısından incelenmek üzere Anayasa Mahkemesi’ne iletilmiş; Anayasa Mahkemesi 12 Ocak 2010 günü, Protokollerin Ermenistan Anayasası'na uygun bulunduğunu açıklamakla birlikte, 18 Ocak 2010 tarihli gerekçeli kararında Protokollerin lafzına ve ruhuna aykırı önkoşullara ve kısıtlayıcı hükümlere yer vermiştir. Karar bu haliyle Protokollerin müzakere gerekçesini ve Protokollerle hedeflenen temel amacı zedelemiştir. Ermenistan, Protokollerin onay sürecini askıya aldığını 23 Nisan 2010 tarihli bir Nota ile Tiflis Büyükelçiliğimize bildirmiştir. Bilahare, Ermenistan Cumhurbaşkanı Sarkisyan tarafından Şubat 2015’te sözkonusu Protokoller Ermenistan Parlamentosu’ndan geri çekilmiştir. Türkiye, Ermenistan’la normalleşme sürecinin daha da ileriye taşınması yönündeki iradesini korumaktadır. Protokoller halen TBMM’nin gündeminde yer almaktadır.
Diğer taraftan, Türkiye şimdiye kadar Ermenistan’la ilişkileri normalleştirmeye yönelik, iyi niyet ve kararlılığının göstergesi olarak kendi inisiyatifi ile tek taraflı birçok güven artırıcı önlemi hayata geçirmiştir. Ancak, Ermenistan’dan aynı yapıcı yaklaşım görülememektedir.
