Soma Faciası nedir? Ne zaman oldu? Kaç kişi öldü? Nasıl meydana geldi?

2014'ün Mayıs ayının 13.üncü günü... Yer Manisa ilinin Soma ilçesi... İşte o gün Soma'dan gelen acı haberle herkesin yüreği kömür karasına döndü. 5. yılında Soma'da ölen madenciler bugün dualarla anılacak. Beş yıl geçmesinin ardından bugünde Soma Faciası ne zaman oldu? Kaç kişi öldü? Nasıl ve neden meydana geldi? Bilirkişi raporunda neler açıklandı? gibi sorular herkes için merak konusu... Biz de haberimizde sizler için bu soruların cevaplarına yer verdik.

SOMA FACİASI NEDİR? NE ZAMAN OLDU? KAÇ KİŞİ ÖLDÜ? NASIL MEYDANA GELDİ?

"Cumhuriyet tarihinin en büyük maden faciası" olarak kayıtlara geçen olayın beşinci yılında, 301 işçi için Manisa Valiliği, Soma Kaymakamlığı, Manisa Büyükşehir Belediyesi ve Soma Belediyesince anma programları düzenlenecek.

Facianın meydana geldiği 13 Mayıs'ta başlayacak ve gün boyu devam edecek anma etkinliğinde, Soma Madenci Şehitliği'nde Kur'an-ı Kerim okunacak, şehit madencilerin kabirleri ziyaret edilecek.

Soma Ulu Cami'de maden şehitleri için okunan hatimlerin duası yapılacak ve mevlit okunacak. Akşam da Türk Kızılay tarafından madenci yakınlarına iftar verilecek.

Maden faciasında yaşamını yitiren işçilerden 39'unun mezarının bulunduğu Madenciler Şehitliği'nde hazırlıklar devam ediyor.

Vatandaşların şehitliğe ziyaretleri sürüyor. Türkiye'nin farklı kentlerinden Soma'ya gelen vatandaşlar, şehit madenciler için dua ediyor.

"ALLAH KİMSEYE BÖYLE ACI YAŞATMASIN''

Soma Belediye Başkanı Ali Tulup, 5 yıl önce meydana gelen facianın ardından tüm yetkililerin Soma'ya geldiğini hatırlattı.

Yaralarını sarmak için toplumun her kesiminin var gücüyle çalıştığını ifade eden Tulup, "Allah kimseye böyle bir acı yaşatmasın. Sayın Cumhurbaşkanımızın büyük katkısı ve desteğiyle Soma'da 301 şehidimiz adına konutlar yapıldı. Ülkeyi yasa boğan acı olayın ardından herkes elinden geldiği kadar Soma'ya destek için var gücüyle çalıştı." diye konuştu.

EN BÜYÜK MADEN KAZASI YAŞANDI

AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, Soma Holding'e bağlı Soma Kömürleri AŞ tarafından işletilen kömür işletmesinde, 13 Mayıs 2014'te çıkan yangın sonucunda Cumhuriyet tarihinin en büyük facialarından biri yaşandı.

Toplam 5 bin maden işçisinin çalıştığı ocakta saat 15.00 sıralarında başlayan yangın nedeniyle 420 metre derinlikteki ve 3,5 kilometre uzunluğundaki galerileri duman doldurdu, bu sırada madende bulunan işçiler mahsur kaldı.

Olayın ardından Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) koordinasyonunda, Türkiye Kömür İşletmelerine bağlı tahliye ekipleri, çevre maden ocaklarından gelen işçiler ile Sağlık Bakanlığına bağlı 112 Acil Servis ve Ulusal Medikal Kurtarma Ekiplerinin de katılımıyla arama kurtarma çalışması başlatıldı.

Madende arama kurtarma çalışmaları, aralıksız 96 saat sürdü ve ilk anda 162 işçi kurtarıldı, 301 madencinin ise cansız bedenine ulaşıldı.

Tüm ülkeyi yasa boğan maden faciasında 486 işçi yaralandı, 432 çocuk yetim kaldı.

SOMA KATLİAMINDA NELER YAŞANDI?

Soma Faciası, 13 Mayıs 2014’te Türkiye’nin Manisa ilinin Soma ilçesindeki kömür madeninde çıkan yangın nedeniyle 301 madencinin ölümüyle sonuçlan madencilik kazası. Facia, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en çok can kaybı ile sonuçlanan iş ve madencilik kazası olarak kayıtlara geçti. Soma Holding şirketlerinden Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. tarafından işletilen maden ocağında, patlamaya elektrikli ekipmanların sebep olduğundan şüphelenildi. Yangın, vardiya değişimi sırasında meydana geldi ve 787 işçi patlama sırasında yer altında kaldı. 17 Mayıs 2014’te, toplamda 301 kişinin hayatını kaybettiği ve içeride kimse kalmaması sebebiyle kurtarma çalışmalarının sona erdiği açıklandı.

Türkiye’de madenciler, 2013 yılı sonunda ülkedeki tehlikeli çalışma koşullarını protesto etti ve Türkiye Büyük Millet Meclisi, ilgili madenin güvenliğinin araştırılması teklifini facianın gerçekleşmesinden yalnızca yirmi gün önce reddetti. Facianın gerçekleşmesinden sonra Türkiye’de üç günlük ulusal yas ilan edildi. Ülke halkı faciadan dolayı çeşitli tepkiler gösterdi ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Soma’da protestolara maruz kaldı. Ayrıca, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde iki gün ve Pakistan’da bir gün ulusal yas ilan edildi.

BAKAN ÖRNEK BİR İŞLETME DEMİŞTİ

Düşük güvenlik seviyesi sebebiyle maden kazalarının yoğun olduğu Türkiye’de, resmi istatistiklere göre 1941’den bu yana kazalarda 3000’den fazla madenci hayatını kaybetti. 2012 yılında 78, 2013 yılında ise 95 madenci maden ile ilgili kazalarda öldü. Bu kazaya kadar, Türkiye madencilik tarihinde en çok ölüm olan kaza ise 1992 yılında 263 madencinin öldüğü 1992 Kozlu kömür madeni faciası olmuştu.

Kasım 2013’te Zonguldak’ta yüzlerce madenci, çalıştıkları madenin içine barikat kurarak çalışma koşullarını protesto ettiler.

Ekim 2013’te Cumhuriyet Halk Partisi milletvekillerinin hazırladığı ve Milliyetçi Hareket Partisi ile Barış ve Demokrasi Partisi milletvekilleri tarafından desteklenen, 60 vekilin imzaladığı Soma’daki maden ocaklarına meydana gelen iş kazalarını araştırma amacıyla bir meclis araştırma Komisyonu kurulmasını öneren soru önergesi, 29 Nisan’da Türkiye Büyük Millet Meclisi gündemine getirilmiş ancak Adalet ve Kalkınma Partisi milletvekillerinin oylarıyla reddedilmişti.

Soma Eynez bölgesindeki maden, Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. tarafından Eylül 2009’da Ciner Grubu’ndan devir alındı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından açıklanan bilgilere göre Soma Kömür İşletmeleri AŞ, 2012 yılında 2 kez, 2013 yılında 2 kez, 2014 yılında ise 13, 14, 17 ve 18 Mart’ta iş sağlığı ve iş güvenliği yönünden teftiş edilmiş, mevzuata aykırı bir durum olmadığı belirlenmişti. İşyerinde 25 Temmuz 2013’ten bu yana 9 iş güvenliği uzmanı ve 3 işyeri hekimi çalıştığı belirtildi.

Enerji Bakanı Taner Yıldız, Temmuz 2013’te aynı işletmenin farklı bir ocağının açılışını yapmış, örnek bir işletme olduğunu belirtmişti.

OLAY NASIL MEYDANA GELDİ?

Kömür madeninde vardiya değişimi sırasında, 787 işçinin bulunduğu maden giriş kısmının 400 metre altında, saat 15:10 civarında elektrik panosundan kaynaklandığı düşünülen bir yangın çıktı.Kömür madeninin 2 kilometrelik galerisinde çıkış kısmına yakın olan işçiler dışarı çıkmayı başardılar. Ancak yaklaşık 300 işçi, çıkan yangın sebebiyle 800 metre derinlikte mahsur kaldı. Yangının etkisiyle maden ocağı zehirli dumanla doldu.

Elektriklerin kesik olması sebebiyle madende bulunan asansörler çalışmadı. İlk olarak çevredeki bir maden ocağından gelen tahliye ekibi kurtarma çalışması başlattı. Çevre illerden yapılan takviyelerle birlikte kurtarma çalışmalarında toplam 27 ambulans, 3 kurtarma ekibi ve 1 helikopter görev yaptı. Olayı duyan işçi yakınları madene geldi. Kurtulmayı başaran yaklaşık 30 işçi hastaneye kaldırıldı. İşçilerin mahsur kaldığı galerilere temiz hava verildi. Bu sırada Maden-İş Sendikası Ege Bölgesi Şubesi Başkanı Tamer Küçükgencay şu açıklamayı yaptı: “Yangının bir an önce söndürülmesi gerekiyor. Temiz havayla işçilerin buluşturulması için de çalışma yapılıyor. Madenin içine temiz hava pompalanıyor. Yangın içerideki oksijeni yok ettiği için arkadaşlar sıkıntıda. Gaz maskeleri var ama onun da dayanma süresi var.”

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı saat 23.00 civarında, ölü sayısının 17, yaralı sayısının ise 11 olduğunu bildirdi. Manisa Belediye Başkanı Cengiz Ergün ise ölü sayısını 157 olarak açıkladı. Sabaha karşı 03.20’da Enerji Bakanı Taner Yıldız ise ölü sayısının 166, yaralı sayısının ise 80 olduğunu belirterek, rakamın artmasından endişe duyduklarını söyledi. Bakan Yıldız, kazada hayatını kaybeden işçilerin yanarak değil, yangının çıkarmış olduğu karbonmonoksit gazından zehirlenerek öldüklerini açıkladı.

Taner Yıldız, 14 Mayıs 2014 tarihinde saat 10.30 civarında, ölü sayısının 205’e yükseldiğini, en fazla işçinin hayatını kaybettiği bir faciaya doğru ilerlediklerini ve ilerleyen saatlerde ölü sayısının artabileceğini söyledi. Maden Mühendisleri Odası Eski Başkanı Mehmet Torun, CNN Türk’te katıldığı bir canlı yayında madenden 250 işçinin cesedinin çıkarıldığını, 150 işçinin de aşağıda mahsur kaldığını ve olayın meydana gelme nedeninin trafoya bağlı olmadığını iddia etti.

Maden kazasında yaşamını yitiren işçilerden 17’sine yapılan otopsiler sonucu, ölüm nedenlerinin karbonmonoksit gazına bağlı zehirlenme olduğu açıklandı. Enerji Bakanı Taner Yıldız, 15 Mayıs’ta akşam saatlerine doğru yaptığı açıklama ile ölü sayısının 283’e yükseldiğini söyledi. Soma Kömür İşletmeleri A.Ş., 15 Mayıs gecesi olayla ilgili olarak şu açıklamayı yaptı: “Ne yazık ki işletmemizde mühendislik ve teknik olarak bugüne kadar görülmeyen ve açıklanamayan yangın vuku bulmuştur. Her türlü emniyet tedbirinin alınmasına rağmen normal şartlardan daha hızlı bir şekilde yayılan yangının nedeni, detaylı incelemeden sonra anlaşılabilecektir.”

16 Mayıs tarihinde, Soma Holding Yönetim Kurulu Başkanı Alp Gürkan, basın toplantısı düzenledi. Gürkan, kazanın oluş sebebinin trafo patlaması olmadığını, asıl sebebinin 140 kodunda dördüncü bantta tespit edilmesi mümkün olmayan kızışmanın ve buna bağlı olarak hızlı havanın etkisiyle tutuşan kömür korlarının sebep olduğu yangının kazayı meydana getirdiği yönünde tahminlerinin olduğunu söyledi. Ayrıca kazanın meydana geldiği yer ile trafo arasında 400 metrelik mesafenin olduğunu belirtti.Enerji Bakanı Taner Yıldız ise yaptığı açıklamada, madenin içerisinde en fazla 18 işçinin daha olduğunu ve toplam 530 tane kurtarma elemanının yedişerli üçerli olarak çalışma yaptıklarını söyledi. Yıldız, içerideki yangının azalmasına rağmen hala devam ettiğini, söndürme çalışmalarını sürdürdüklerini belirterek, olayın sonundaki ölü sayısının 302’yi geçmeyeceğini tahmin ettiğini söyledi. Bakan Yıldız, 17 Mayıs’ta bir basın açıklaması ile yaşanan faciada toplam 301 işçinin hayatını kaybettiğini, 485 işçinin ise kurtarıldığını açıkladı Aynı tarihte Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik’te bir basın açıklaması yaparak, ölenlerin ailelerine bir defaya mahsus olmak üzere ₺415 tutarında bir cenaze yardımı ödemesi yapılacağını söyledi. Ayrıca Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı müfettişlerin madende incelemelere başladığını açıkladı.

Kazadan 11 ay sonra ilk duruşmanın yapıldığı tarih olan 13 Nisan 2015 tarihinde kaza günü yaşananlarla ilgili güvenlik kameraları görüntüleri basında yer aldı.

BİLİRKİŞİ RAPORU AÇIKLANDI

Manisa'nın Soma ilçesinde, 301 işçinin hayatını kaybettiği ve 162 işçinin yaralandığı maden faciasına ilişkin son bilirkişi raporu mahkemeye sunularak dava dosyasına eklendi.

Üniversitelerin maden, jeoloji, elektrik mühendisliği ile hukuk fakültelerinden 11 kişilik akademisyen grubu tarafından hazırlanan ve 262 sayfadan oluşan raporda, facianın başlangıç nedeni olarak, "Eski imalattan sızan gazlar ve içindeki metanın zarar görmüş bir kabloyla kısa devre yapması" olarak gösterildi.

"Yaşanan olayın faciaya dönüşmesi önlenebilirdi" vurgusunun yapıldığı raporda, Soma Kömür İşletmeleri AŞ Yönetim Kurulu Başkanı Can Gürkan ve Mustafa Yiğit'in olayda sorumluluklarının bulunduğu belirtildi.

Raporun sonuç bölümünde, "Türkiye madencilik tarihinin en büyük 'iş kazası' olan Soma faciasının, sistemin yarattığı tüm olumsuzluklara rağmen, kurumlarımızın ve işletmenin basiretli kişilerce yönetilmesi durumunda önlenebilir olduğunu düşünmekteyiz." ifadelerine yer verilerek, olayın faciaya dönüşmeden nasıl önlenebileceği de maddeler halinde sıralandı.

Manisa'nın Soma ilçesi Eynez mevkisinde Soma Kömür İşletmeleri AŞ tarafından işletilen ocakta, 13 Mayıs 2014'te saat 15.00 sularında başlayan yangında, 420 metre derinlik ve 3.5 kilometre uzunluğundaki galeriler dumanla dolmuş, faciada 301 madenci hayatını kaybetmiş, 162 işçi kurtarılmıştı.

Açılan davada tutuklu 6 sanık ile 5'inci duruşma sonunda yargılanmalarına tutuksuz devam edilmesine karar verilen vardiya amirleri Yasin Kurnaz ve Hilmi Kazık "olası kastla öldürme" suçundan 301 kez 20 yıldan 25 yıla, "neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama" suçundan ise 162 kez 2 yıldan 6 yıla kadar hapisle cezalandırılmaları isteniyor.

Tutuksuz 38 sanık hakkında ise "taksirle birden fazla kişinin ölümüyle birden fazla kişinin yaralanmasına neden olma" suçundan 2 yıldan 15 yıla kadar hapsi isteniyor. Bunlardan 25'i hakkında da bu suçları "bilinçli taksirle" işledikleri gerekçesiyle aynı aralıktaki ceza süresinin 3'te 1'den yarısına kadar artırılarak uygulanması talep ediliyor.