Türkiye’de üniversitelerin verdikleri 33/A , ÖYP, 50/D gibi bazı kadro numaraları vardır. Bu kadrolar için de özel maddeler bulunuyor. 50/D kadrosu için iş garantisi bulunmazken 33/A kadroları lisansüstü eğitimden sonra iş garantisi sağlıyor. Bu nedenler 50/D kadrosu ile çalışan akademisyenler sık sık bu konuda tepkilerini dile getiriyor. İşte 50 D sorunu nedir? 50 D araştırma görevlisi nedir? 50 D kadrosu, maddesi nedir? sorularının yanıtları...

5 D SORUNU NEDİR?

Kadrolar ile ilgili 2018 Ocak ayında yapılan düzenleme ile Yürürlüğe giren kanuni düzenleme sonrası, Yükseköğretim Kurulu tarafından üniversitelere gönderilen genelgede; “01.01.2018 tarihinden önce 2547 sayılı Kanunun 33 üncü maddesi kapsamında atanan araştırma görevlilerinin yeniden atanması haricinde 01.01.2018 itibarıyla 2547 sayılı Kanunun 33 üncü maddesinin (a) fıkrası kapsamında atama yapılmaması” istendi.

Bu kapsamda, tüm üniversitelerde araştırma görevlisi kadrolarına atamalar 01 Ocak 2018 tarihinden sonra 2547 sayılı Kanunun 50/D statüsüne göre “lisansüstü eğitim sonuçlanana” kadar yapılmaktadır.

Öte yandan, çok eski tarihli bir yönetmelik olan 13 Ekim 1984 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Lisansüstü Öğrenim Görenlerden Öğretim Yardımcısı Kadrolarına Atanacakların Hak ve Yükümlülükleri İle Tıpta Uzmanlık Öğrencilerinin Giriş Sınavları Hakkında Yönetmelik“in “Kadroyu Boşaltma” başlıklı 10 uncu maddesinde; “2547 sayılı kanunun 50. Maddesine göre öğretim yardımcılığı kadrolarına geçici olarak atanıp, yüksek lisans, doktora, sanatta yeterlik ve tıpta uzmanlık öğrenimlerini başarı ile tamamlayarak yüksek lisans, doktora veya sanatta yeterlik diploması veya tıpta uzmanlık belgesi alanların kadro ile ilişkileri kendiliğinden kesilir.” düzenlemesi yer almaktadır.

Yaklaşık 100 genç beyin, kendileri ile aynı işi yapmakta olan diğer kadro sahipleri (33/A ) ile benzer haklara sahip olabilmek için bir araya gelmektedir. 33/A kadrosu gibi hakları eşit olmasa da farklı bir çözüm arayışı istemektedirler.

50 D KADROSU, MADDESİ NEDİR?

1981 tarihli 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu araştırma görevliliği istihdam biçimini 33. ve 50. maddelerinde tanımlıyor. 33. madde ile araştırma görevliliğine atanmada öğrencilik şartı aranmazken; 50/d maddesinde şöyle deniyor: “Lisansüstü öğretim yapan öğrenciler, kendilerine tahsis edilebilecek burslardan yararlanabilecekleri gibi, her defasında bir yıl için olmak üzere öğretim yardımcılığı kadrolarından birine de atanabilirler.” Maddede bir iş kadrosu, öğrencilik şartına bağlanmış ve esnek hale getirilmiş durumda. Öte yandan, açıkça öğretim yardımcılığı kadrolarından birine atanma belirtilmişken, 50/d’liler idareciler tarafından manipülatif bir şekilde burslu öğrenci olarak gösterilmeye çalışılıyor. Bu çaba elbette boşuna değil. Amaç, akademinin geleceğini belirleyecek bir kadro tanımını esneterek kadro olmaktan çıkarıp, haklarından mahrum edilmiş, istendiği gibi yönlendirilebilen ve “gerektiğinde” sonlandırılabilen bir araç haline dönüştürmek. İki madde arasında, iş yükü ve görev tanımı açısından bir fark yokken 50/d maddesi ile istihdam edilen bir araştırma görevlisinin 33/a maddesi kapsamına alınması hukuken mümkün. Üniversitelerde süregelen işleyiş de araştırma görevlisinin doktora bitimine yakın bölüm ve fakülte kurullarının olumlu kararı ile bu geçişin yapılması yönünde. Teamülde görece iş güvencesi olan kadroya (33/a) geçişler bölüm iradeleri esas alınarak sağlanabildiği için güvencesizlik pek de görünür olmamıştır. Ancak YÖK, 2009 yılında bu geçişlerin önüne geçmek üzere bir yürütme kurulu kararı alınca asistan mücadelesinde ilk hareketlenme İstanbul Üniversitesi araştırma görevlileri öncülüğünde başlamış oldu. Verilen asistan mücadelesi hukuken de karşılığını buldu ve iki istihdam maddesi arasında fark olmadığı aynı yıl Danıştay tarafından hukuken de tescillendi.

50 D KADROSUNA NASIL ATAMA YAPILIR?

50/D kadrosuna atama yapılırken, tıpkı 33/A kadrosunda istenen şekilde üniversiteler ilana çıkarlar. Adaylardan istenen belgeler

ALES Puanı
Yabancı Dil (YDS –TOEFL – YÖKDİL) Puanı
İstenen bölümden Lisans Mezunu olmak
İstenen bölümde yüksek lisans yapıyor olmak (çoğu durumda)
İstenen bölümde doktora yapıyor olmak (nadiren)
İstenen bölümde yüksek lisans veya doktora yapmak (çoğu durumda)
35 yaşını geçmemiş olmak
vb. gibi diğer kadro ilanlarındaki kriterler ile aynıdır.

Ancak bu kadronun doktora eğitimi bittikten sonra üniversite ile ilişiğinin kesilmesi, söz konusu kadro ile çalışan genç akademisyenler tarafından sıkça eleştirilmektedir.

O yüzden 50/D kadro sorunun acilen çözüme kavuşturulması talep edilmektedir.

33/A KADROSU NEDİR?

Araştırma görevlisi olmak isteyen ve kadrolara bakan genç arkadaşlar bazı kadro ilanlarında 33/a maddesi uyarınca ya da 50/d maddesi uyarınca atama yapılacaktır ifadeleri görürler. Deneyimsiz akademisyen adayları genellikle bu ifadelerin ne anlama geldiğini bilmezler.

33/a ve 50/d 2457 sayılı yükseköğretim kanununun birer maddesidir.
33/a maddesi akademik camiada "garanti iş" olarak tabir edilen bir terimdir.

33/A VE 50/ D ARASINDAKİ FARKLAR NELERDİR?

 33/a maddesine göre atama yapılacağı zaman;

Örneğin kadroya  yüksek lisans yaparken girdiniz. Siz yüksek lisansı bitirseniz de sizin kadronuz yenilenecek. Doktoraya geçtiniz ve o da bitti. Ama size hemencecik Yrd. Doç. Dr. kadrosu açılmadı. Siz otomatikman Arş. Gör. Dr. olursunuz. Yrd. Doç. Dr. kadrosu açılana kadar da bu ünvanla seneler geçirebilirsiniz. Bunu kötü bir şey olarak algılamayın çünkü 50/d ile karşılaştırınca iyi bir şey. 33/a'da sözleşmeniz 2 senede bir yenilenir. Eğer yüz kızartıcı suçlardan birini işlemezseniz de yenilenmeye devam eder.

50/d maddesine göre atama yapılacağı zaman;

50/d  geçici kadro diye biliniz. Diyelim yüksek lisans yaparken yukarıdaki kadroya başvurdunuz. Tez bitmeye yakın sizi bir korku sarar: çünkü 50/d'li iseniz yüksek lisansınız bittiğinde sözleşmenizin yenilenmeme ihtimali vardır. Diyelim ki kadronuz yenilendi. Bu arada doktoraya başlamışsınız. 4 sene geçti ve doktorayı bitirmenize az kaldı. Ancak siz doktorayı bitirince size hemen Yrd. Doç. Dr. kadrosu açmazlarsa işsiz kalacaksınız. 33/a'lı gibi kadro açılmasa da direkt Arş. Gör. Dr. olup işinize devam edemezsiniz. Bunun için 33/a kadrosuna geçmek için talepte bulunursunuz. Yukarıdaki ilanda da böyle bir durum söz konusu. Muhtemelen daha önce 50/'dli araştırma görevlilerinden böyle bir taleple karşılaşmışlar ve "Boşuna hele 50/d'ye bir gireyim de sonra dilekçeyle, hukuki yollarla vs 33/a'lı oluruz" diye düşünmeyin diye baştan uyarıyor.