Üç-Beş yıl öncesine kadar, Anadolu Lisesi denildiği zaman akademik iddiası en üst düzeydeki öğrencilerin gittiği, üniversite başarı oranları yüksek ve yabancı dil öğretimi konusunda özellikli olan okullar anlaşılıyordu.
Kısa bir süre öncesine kadar veli ve öğrencilerin gözdesi olan Anadolu Liseleri, bugün için cazibesini kaybetmiş durumdadır. Pek çoğu Normal-düz Lise durumuna dönüşmüş ve ikili öğretime geçmiştir.

Bu noktaya nasıl gelindi? Kısaca ve yüzeysel de olsa bu okulların tarihçesine, kuruluş amacına göz atalım.
Anadolu Liseleri, ilköğretim üzerine hazırlık sınıfı bulunan veya bulunmayan ve hazırlık sınıfı dışında en az 4 yıl öğrenim veren karma okullardır. Okulun amacı, öğrencilerin; a) ilgi, yetenek ve başarılarına göre yükseköğretim programlarına hazırlanmalarını, b) Yabancı dili, dünyadaki bilimsel ve teknolojik gelişmeleri izleyebilecek düzeyde öğrenmelerini sağlamaktır.

İlk defa 1955 yılında İstanbul, İzmir, Eskişehir, Diyarbakır, Konya ve Samsun’da ‘’Maarif Koleji’’ adıyla açılmıştır. Bakanlık kararıyla 1975 yılında da ‘’Anadolu Lisesi’’ adını almıştır.

1980’li yıllarından itibaren Anadolu Liselerinde bazı ders gruplarını yabancı dille öğretecek öğretmen eksikliği çekilmeye başlandı. Bu nedenle 2 binli yıllara doğru bazı derslerin yabancı dilde öğretilmesi uygulaması kendiliğinden sonlandı.

Genel Liselerin Anadolu Liselerine dönüştürülmesi uygulaması ilk defa 2005-2006 Eğitim-Öğretim yılından itibaren başlatıldı.
Milli Eğitim Bakanlığı, 2010’da kademeli olarak başlattığı genel liselerin Anadolu liselerine  dönüştürülmesi sürecini 2013 yılı itibariyle tamamladı.  

2014-2015 Yılına kadar Anadolu Liselerinin sınıf mevcudu 30 kişiyi geçmezken, 2014-2015 eğitim öğretim yılından itibaren 34 kişiye çıkarılmıştır.

2015-2016 Eğitim-Öğretim yılından itibaren de sınıf mevcudu sayısı 40 kişiye çıkarılmıştır. Hâlbuki 2012 yılında genel (düz) liselerin sınıf mevcudu ortalaması 38 kişiydi.

Bakanlık verilerine göre 2015-2016 eğitim ve öğretim yılında 2 bin 322 Anadolu Lisesi bulunmaktadır. 2016 Yılı itibariyle Genel Lise diye bir lise kalmamıştı!

2017-2018 eğitim ve öğretim yılından itibaren bu liselerin bir kısmı ‘’Nitelikli Lise’’ ye yani sınavla öğrenci alan lise konumuna dönüştürüldü. Büyük çoğunluğu da adrese dayalı normal lise (Mahalle Mektebi) ne dönüştürüldü.
Adrese dayalı öğrenci kaydı alan bu liselerin kapasitesinin üzerinde öğrenci kaydı alınınca derslik sıkıntısı oluştu. Okul idareleri çare üretmek adına okullarındaki laboratuar, mescid, okul aile birliği veya memur odalarını dersliğe dönüştürdü.

2019-2020 eğitim ve öğretim yılına geldiğimizde yine bu okulların öğrenci kapasitelerini zorlayan Bakanlık; kendi belirlediği şişirilmiş kontenjanları iki katına çıkararak öğrenci yerleşimini sağladı! Şimdi ise bu liselerimiz ikili öğretime geçerek çözüm üretecekler. Bu defa öğretmen açığı hat safhada oluşuyor. Onunda çaresi var! Ücretli öğretmenle çözecekler!

Sınıfların 40 kişiye çıkarıldığı, ikili öğretime geçildiği bu öğretim yılında, eğitimde iyi bir noktada olduğumuzu söyleyemeyiz. ÖSYM (TYT) sonuçlarını açıklarken 15 bin adayın sıfır çektiğini duyurdu.

Geçtiğimiz öğretim yılında adrese dayalı olarak öğrenci alan bir okulumuzda öğretmen arkadaş 9. Sınıfta bir öğrenciye ‘’oğlum 20’yi 4’de böl bakayım’’ diyor?  Öğrenci işlemi yapıyor, 400 çıktı diyor! Öğretmen, oğlum nasıl yaptın bu işlemi? Öğrenci, iki defa yaptım, birincide 200 çıkmıştı, şimdi 400 çıktı, diyor!
Bir başka okulda öğrenci öğretmene soruyor? Öğretmenim Antalya şehri hangi ülkede? Şimdi bu çocukların velilerine öğretmen; ‘’çocuğunuzu meslek okuluna verseniz, lisede zorlanacak gibi’’ dediği zaman, veli; ‘’Hocam orada bu çocuk üniversiteye giremez!’’ diyor!

Eski Milli Eğitim Bakanlarımızdan Prof. Dr. Nabi Avcı Bey’in bir tespitini yazmadan geçemeyeceğim. ‘’Türkiye’de veli sorununu halletmeden eğitim sorununu halledemezsiniz!’’

Şimdi yetkili mercilere soruyoruz? Genel Liseler neden Anadolu Lisesine dönüşmüştü? Bu gün gelinen noktada; öğrenci kapasitelerinin çok-çok üzerine çıkarılan Anadolu Liseleri, tekraren Genel Liseye niye dönüştü? Meslek Liselerine gitmesi gereken öğrenciler neden Anadolu Liselerinde zorlanacak?

Hal böyle olunca; derslik-bina sıkıntısı, öğretmen açığı belirgin hale gelmiştir. Meslek Liselerinin cazibesi kaybedilmiştir. İkili öğretimle, ücretli öğretmen alımıyla eğitimin açığı kapatılamaz.

Abdullah YADİGAR – 30/07/2019