Cushing sendromu nedir? Cushing sendromu belirtileri nelerdir? Cushing sendromu hastalığının tedavisi nasıl yapılır? İşte Cushing sendromuna dair merak edilenler...
CUSHİNG SENDROMU NEDİR?
1932 yılında Harvey Williams Cushing tarafından tanısı ilk kez konmuş olan kortizol hormonunun olağanın üstünde bir düzeyde olduğu durumlarda ortaya çıkan belirtiler bütünüdür. Cushing sendromunun alışılmış nitelikleri kilo artması, obezite, kan basıncının artması (hipertansiyon), ve derinin zayıflaması sonucu oluşan çizgilerdir. Her hastada belirtilerin tümü gözlenmeyebilir.
Belirtilerin ağırlığı ve niceliği hastanın ne denli uzun bir süredir kortizol etkisinde kalmasına bağlıdır. Ancak kimi belirtiler bu durumdan bağımsız, iveğen olarak da gelişebilir. Örneğin, özellikle uyluk kemiğinin baş bölgesinin iveğen doku ölümüne uğraması (akut aseptik nekroz) çok kısa bir süredir hafif izleyen, ya da yıllardır ağır izleyen Cushing sendromlu hastalarda da rastlanabilir.
Cushing hastalığı hipofiz bezinin böbreküstü bezini uyaran adrenokortikotrop hormonu (ACTH) fazla ürettiği durumlarda ortaya çıkan bir hastalıktır. Cushing hastalığı Cushing sendromunun en sık rastlanan nedenidir. Cushing hastalığına hipofiz bezinin fazla büyümesi (hiperplazi) ya da bir tümör neden olur. Cushing hastalığı olan insanlarda çok fazla ACTH bulunur. ACTH bir stres hormonu olan kortizolün üretimini ve salınımını kontrol eder. Yani çok fazla ACTH demek çok fazla kortizol demektir.
Gövde fazla kilolu, kol ve bacaklar ince, yüz yuvarlak ve tombuldur. Akne ya da cilt enfeksiyonları, karında, uyluklarda ve göğüste mor çatlaklar, kolay morarabilen hassas bir cilt, ensede yağ toplanması, zayıf kaslar, sırt ağrısı, kemik ağrısı ve kemiklerde hassasiyet gibi belirtileri vardır.
CUSHİNG SENDROMU BELİRTİLERİ
Cushing sendromu belirtileri, her hastada hafiften ağıra kadar geniş bir yelpazede kendini gösterir. Yetişkinlerde görülen en yaygın belirti kilo artışı olup özellikle gövdede belirgindir. Diğer sık görülen belirtiler hipertansiyon, hafıza problemleri, dikkat ve konsantrasyon kaybı olarak sıralanabilir.
Kortizol hormonunda aşırı yükselme vücut dokularında protein kaybına neden olur. Protein kaybı ise kaslarda zayıflıkla sonuçlanır. Vücudun çeşitli yerlerinde yağ dokusu birikintileri görülür. Özellikle yüzde birikmesi sonucu aydede yüzü ve omuzlar arasında birikmesi sonucu ise bufalo kamburu denilen durum ortaya çıkar.
Chusing sendromunun belirtileri;
Huzursuzluk, Uykusuzluk, Halsizlik, Baş ağrısı, Depresif ruh hali, Duygusal kontol kaybı, Sivilcelerde artış, Yüzde kızarıklık, Kemik erimesi, Kemiklerde kolay kırılma, Aşırı susama, Sık idrara çıkma, Kan şekeri seviyelerinde yükseklik, Aşırı kilo artışı neticesinde obezite, Tekrarlayan enfeksiyonlar, Ciltte incelme ve kolay morarma Karın, kalçalar, göğüsler ve kollarda pembe veya mor renkte çatlaklar, Yara ve enfeksiyonların iyileşmesinde gecikme, Kadınlarda aşırı tüylenme, Adet düzensizliği, Cinsel istekte azalma, Erkeklerde erektil fonksiyon kaybı, Fertilitede azalma, Çocuklarda büyümede yavaşlama şeklinde sıralanabilir.
CUSHİNG SENDROMU NEDENLERİ NELERDİR?
Cushing sendromunun en yaygın nedeni steroid içeren ilaçların uzun süre ve yüksek dozlarda kullanılmasıdır. Bu ilaçların organ nakillerinden sonra, lupus ya da romatoid artrit gibi rahatsızlıkların tedavisinde yüksek dozlarda kullanılması gerekebilir. Astımda kullanılan inhaler ya da ürtiker için kullanılan krem formdaki steroidler düşük dozlarda olduğundan Cushing sendromuna neden olmazlar. Hastalığın diğer nedenleri;
Yüksek miktarda ACTH hormonu üretimine neden olan beyindeki hipofiz bezinin tümörleri
Akciğer, pankreas ve tiroid bezinin bazı tümörleri
Böbrek üstü bezinin fazla çalışması ya da tümörleri şeklinde sıralanır.
Bazı hipofiz tümörleri, böbrek üstü bezlerini uyaran ve aşırı kortizol üretmelerine neden olan adrenokortikotropik hormon (ACTH) adı verilen bir hormon üretir. Bu şekilde oluşan durum Cushing hastalığı olarak adlandırılır. Bu hipofiz tümörleri çoğunlukla iyi huyludur ve genellikle kansere yol açmazlar. Bazı bireylerde genetik olarak Cushing sendromuna neden olan tümöral oluşumlara yatkınlık bulunur.
CUSHİNG SENDROMU TANISI NASIL KONULUR?
Tanı için doktorunuz öncelikle hastalığınızla ilgili ayrıntılı sorular sorar. Sonrasında detaylı bir fizik muayene yapar. Eğer Cushing sendromundan şüphelenirse bazı testler yaptırmanızı ister.
24 saatlik idrarda serbest kortizol düzeyi: Bu test 24 saat boyunca idrarınızı biriktirerek serbest kortizol düzeyinin ölçümüne dayanır.
Deksametazon baskılama testi: Bu testte gece saat 11'de deksametazon içeren bir hap almanız istenir. Sonraki sabah kan kortizol düzeyinize bakılır.
Gece yarısı tükürük kortizol seviyesi ölçümü: Bu test gece yarısı yapılan bir testtir. Tükrük kortizol seviyesine bakılır.
Yapılan testler sonucunda Cushing sendromu tanısı konursa sebebi bulmaya yönelik böbrek üstü bezi görüntülemesi, beyin MR'ı gibi ileri tetkikler yapılır.
CUSHİNG SENDROMU TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?
Cushing sendromu için uygulanan tedavilerde hedef, vücudunuzdaki yüksek kortizol seviyelerini düşürmektir. Tedavi hastalığın nedenine yönelik olarak planlanır.
Cushing sendromunun nedeni kortikosteroid ilaçların uzun süreli kullanılması ise doktorunuz bir süre boyunca ilacın dozajını azaltmayı düşünebilir.
Hastalığın nedeni bir tümörden kaynaklanıyorsa cerrahi tedavi seçenekleri değerlendirilir.
Eğer tümöral doku cerrahi olarak tamamen çıkarılamazsa radyoterapi uygulanır.
Radyoterapi de yeterli olmazsa kortizol üretimini baskılayan ilaçlar kullanılır.
Bu tedavi seçeneklerinden hiçbiri uygun değilse veya etkili değilse, doktorunuz böbrek üstü bezlerinin cerrahi olarak çıkartılmasını önerebilir. Bu prosedür aşırı miktarda kortizol üretimini iyileştirir ancak ömür boyu bazı ilaçlar kullanmanızı gerektirir.
Cushing hastalığı tedavisi nasıl yapılır?
En uygun tedavi cerrahidir. Genellikle burundan girilerek,hipofiz bezine ulaşılır ve tümör çıkarılır. Bazen tümör tamamıyla çıkarılamayabilir. Diğer bir tedavi seçeneği tamamı ile çıkarılamayan olgularda radyasyon tedavisidir (Gama knife gibi). Radyasyon tedavisi ile zamanla diğer hipofiz hormonlarında eksiklik gelişebilir ve bu hormonların dışardan alınması gerekebilir. Cerrahi tedavinin yetersiz kaldığı ve radyasyon tedavisinin etkisinin ortaya çıkmasının beklendiği dönemlerde ilaç kullanılabilir. Bu ilaçların yan etkisi olabileceğinden doktor kontrolunda kullanılabilir. Çok nadir durumlarda, hipofiz bezine yönelik tedavilerin başarısız kaldığı durumlarda, böbrek üstü bezleri iki taraflı olarak, ameliyatla çıkarılabilir,bu durumda böbrek üstü bezi hormonları,insan hayatı için çok önemli olduğundan dışarıdan öbür boyu böbrek üstü bezi hormonu almak gerekir.
Cushing sendromu, böbreküstü bezi tümörüne bağlı ise nasıl tedavi edilir?
Cushing sendromu, böbrek üstü bezinin, iyi huylu (adenom) veya kötü huylu (adenokarsinom) tümörüne bağlı ise en uygun tedavi hasta bezin cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Cerrahiye engel olan durumlarda yada cerrahinin yetersiz olduğu olgularda, değişik ilaç tedavileri kullanılabilir.Bu ilaçlar çok sayıda yan etki içerdiği için doktor denetiminde kullanılmalıdır. Başarılı cerrahi uygulanan olgularda, karşı taraf böbreküstü bezi baskılandığından dolayı hormon üretemez durumdadır. Olgulara dışardan bir süre böbrek üstü bezi hormonu verilmesi gerekir, zamanla doz azaltılarak dışardan verilen ilaç kesilir. Olgularda bazen doz azalttığında,bulantı,kusma halsizlik,kas ve eklem ağrıları belirtiler açığa çıkabilir. Bu olgularda, ilacın dozu (kortizol) kısa sürelerde artırılıp, sonunda yine kesilmelidir.
Cushing Sendromu İçin Hangi Doktora Gidilmelidir ?
Cushing sendromu, her ne kadar çok sık olarak rastlanan bir hastalık türü olmasa da, ortaya çıkış türü açısından basit yapılı bir hastalıktır. Bu yüzden teşhisi ve tedavisi bir nebze olsun daha kolay olabilmektedir. Hastanelerin dahiliye poliklinikleri Cushing sendromundan müzdarip hastaların başvurması gereken yerlerdir. Daha sonra detaylı kan analizi vasıtasıyla hormon düzeylerinin kontrol ettirilmesi için, hematoloji ve endokrinolojiye başvurmak gerekebilmektedir.
Cushing Sendromunda Beslenme Nasıl Olmalı ?
Her kronik ve ciddi hastalıkta olduğu gibi, Cushing sendromunda da beslenme ve hayat tarzı baş roldedir. Bu olgular yeteri kadar yerine getirildiği takdirde, Cushing sendromu da, rahatlıkla atlatılabilecek bir hastalıktır.
Cushing sendromu, kendi yapısı gereği şeker ile negatif bir etkiye sahiptir. Bu yüzde Cushing sendromundan müzdarip olan kişilerin, şekere karşı mesafeli davranmaları ve hayatlarında olabildiğince az rafine şeker tüketmeleri gerekmektedir. Bir diğer hayati madde de, tuzdur. Kortizol değerleri yüksek olan Cushing sendromu hastaları, tuzu çok dikkatli bir şekilde tüketmeleri gerekmektedir. Bunun sebebi de, tuz’un su tutucu özelliği olmasından ileri gelmektedir. Tuz tüketen Cushing sendromlu hastalar, çok çabuk seviyede obeziteye yakalanabilmektedir.
Bunların haricinde Cushin sendromu hastalarının, hastalığı seyrinde tüketmesi gereken gıdalar ve diyet türü aşağıda yer almaktadır:
- Bol su içmek
- Yağsız ve protein bazlı beslenme
- Yeşil yapraklı sebzeler tüketmek
- Doymuş yağ asidi içeren gıdalardan uzak durmak
- Sigara ve alkol kullanımına son vermek
Gibi temel sağlıklı beslenme ilkeleri uygulandığı takdirde, hasta Cushing sendromunun belirtilerini ve etkilerini en az derecede hasarla atlatmış olur.
Cushing Sendromu Tedavi Edilmezse Ne Olur ?
Cushing sendromu, kişide ortaya çıkar çıkmaz tedavisi yapılması gereken bir hastalıktır. Bunun sebebi ise hastalığın son derece ölümcül ve yaşam kalitesini düşürücü özelliklere sahip olmasıdır. Cushing sendromu aynı zamanda bir çok hastalığın da başlangıcı olabilmektedir. Bu nedenle tedavi altına alınmayan Cushing sendromu, bir çok hastalığa evrilebilmektedir. Bu hastalıkların başında tansiyon hastalığı, damar sertliği, ani kalp krizi, diyabet, kas ve kemik yoğunluğunda gözle görülür derecede azalma, çeşitli metabolizma hastalıkları ve metabolizma hızının kalıcı olarak düşük seyretmesi gibi çok çeşitli tıbbi sorunlar gelmektedir.
