FAHRELNİSA ZEİD KİMDİR?

Doğum tarihi : 07.Ocak.1901 Ölüm tarihi : 05.Eylül.1991

Fahrelnisa Zeid kaç yaşında öldü : 90

Kilo & Boy :

Burcu : Oğlak

Meslek : Ressam

Fahrelnisa Zeid doğum yeri : Büyükada, İstanbul

Ölüm yeri : Amman, Ürdün

FAHRELNİSA ZEİD BİYOGRAFİSİ

Halikarnas Balıkçısı'nın kız kardeşidir. Soyut resimleriyle tanınmaktadır.

Fahrelnisa Zeid, 7 Ocak 1901 tarihinde İstanbul, Büyükada’da altı çocuklu ailenin ortanca kızı olarak doğmuştur. Asıl adı Fahrünissa’dır. Babası Girit ve Atina'da sefirlik ve valilik yapan Mehmet Şakir Paşa, annesi Giritli Sare İsmet Hanım; amcası Abdülhamit II devri sadrazamı Cevat Şakir Paşa, dedesi Şurayı Askeri Dairesi Reisi Miralay Mustafa Asım Bey'dir. Halikarnas Balıkçısı olarak ünlenen Cevat Şakir Kabaağaçlı abisi ve gravür sanatçısı Aliye Berger'in ablasıdır. Diğer kardeşlerin adları; Hakkiye ve Ayşe Suad’dır.

14 yaşınisa Zeid, 1920 yılında işgal yıllarında Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk güzel sanatlar okulu olan Sanâyi-i Nefîse Mektebi'nin ilk kadın öğrencileri arasında yer aldı.

Fahrelnisa Zeid, ilk evliliğini, Sanâyi-i Nefîse'ye başladığı 1920 yılında, yazar İzzet Melih Devrim ile yaptı. Eşi ile beraber Avrupa kentlerine seyahat etme, yazar ve entelektüellerle tanışma fırsatı buldu. Bu evlilikten Nejad Melih Devrim (d. 1923 – ö.1995) adında oğlu ve Şirin Devrim (d. 1926 – ö.2011) adında kızı oldu. Resim öğrenimini 1928 yılında Paris'te Ranson Akademisi Stalbach Atölyesinde ve 1929-1930 yıllarında da Türkiye'de Güzel Sanatlar Akademisi Namık İsmail atölyesinde sürdürdü.

İkinci evliliğini 1934 yılında, Irak Kralı I. Faysal'ın kardeşi ve dönemin Irak büyükelçisi olan Emir Zeid ile yaptı. Daha sonra eşinin görevi nedeni ile Türkiye'den ayrılarak eşinin elçilik yaptığı Berlin ve Londra’da devam eden yaşamı süresinde resim kariyerini sürdürdü. İlk kişisel resim sergisini 1944 yılında İstanbul'da Maçka'daki kendi evinde açtı. Bu ilk sergiyi 2. Dünya Savaşı sonrası belirli süreler yaşadıkları Paris, Londra, New York, Brüksel gibi kentlerde açtığı onlarca sergi izledi. Fransa’da adını Fahrelnissa imlasıyla kullanmaya başladı. Eşinin kral naibi olduğu dönemde bir ara Bağdat’ta da yaşamıştır. Irak’ta çıkan isyan sonucu kral ve yakınları öldürülmüş, dolayısıyla yeni hükümet Emir Zeid’in Londra büyükelçiliği görevine son vermiştir ve Zeid çifti bunun üzerine Paris’e yerleşmiştir.

Londra’da Institute of Contemporary Arts’ta kişisel sergi açan ilk kadın sanatçıdır. 1942’de İstanbul’da d Grubu’na dahil oldu, ancak daha o zamanlardan ayrıksı, sıra dışı yolunu çizmeye başlamıştı. Soyuta yöneldi; izleyiciyi renk, ışık, enerji ve hareketin içine çektiği kozmik ve ruhsal evrenlerin iç içe geçtiği anıtsal boyutlarda, dinamik soyut kompozisyonlarıyla zihinlerde yer etti. Yıllar sonra figüratife yönelerek ailesinin ve arkadaşlarının portrelerini çizdi.

Fahrelnisa Zeid, soyadını Irak Kralı I. Faysal'ın kardeşi ve dönemin Irak büyükelçisi olan Emir Zeid ile evlendikten sonra aldı. 18 Ekim 1970 tarihinde eşinin ölümünden sonra 1976 yılında, oğlu Raad'ın yaşadığı Ürdün’ün başşehri Amman'a yerleşti. Bu kentte kendi adıyla anılan bir sanat enstitüsü kurdu. Son döneminde portreler üzerinde yoğunlaştı. Eserlerini son olarak 1988 yılında İstanbul'da, 1990 yılında Fransa ve Almanya'da sergiledi.

Soyut resimleriyle tanınan Fahrelnisa Zeid, büyük tuval üzerine küçük kareler, üçgenler, dörtgenlerden oluşan geometrik formları sarı, kırmızı, yeşil, beyaz ve mor renklerin en parlak, çarpıcı değerleriyle coşkuyla boyamıştır. Kontrast renkler cesaretle uyum endişesi taşımadan kullanılmış olmakla birlikte, bu zıt renkler sabırla bir araya getirilerek çok farklı, özgün ve çarpıcı bütünler oluşturmuş, ışıldayan, dağılan küçük renkli geometrik parçaların yarattığı bir ağa dönüşmüştür.

Fahrelnisa Zeid, 5 Eylül 1991 tarihinde Amman, Ürdün’de 90 yaşında ölmüştür. Naaşı Amman'da El Rağdan Sarayı Kraliyet Mezarlığı'na defnedildi.

Evlilikleri :

1.eşi: 1920 yılında yazar İzzet Melih Devrim ile evlendi. 1934 yılında boşandı. Nejad Melih Devrim (d. 1923 – ö.1995) adında oğlu ve Şirin Devrim (d. 1926 – ö.2011) adında kızı oldu.

2.eşi: 1934 yılında Irak Kralı I. Faysal'ın kardeşi ve dönemin Irak büyükelçisi olan Emir Zeid ile evlendi. Bu evlilikten "Raad bin Zeid" (d.1936) adında bir oğlu dünyaya geldi.

Atom ve Bitkisel Yaşam Arasında” (Break of the Atom and Vegetal Life) adlı tablosu (1962)

Zeid bu resminde İslam hat sanatının estetiği ile Sufizmin mistik karakterlerini, Paris’te bulunduğu yıllarda etkilendiği Bizans ve Batı sanatının estetiği ile harmanlamıştır. Bu tablosu 29 Ekim 2013 tarihinde Dubai'de Christie's Müzayede Evi'nde düzenlenen açık artırmada rekor fiyata satıldı. 2 milyon 741 bin dolara (yaklaşık 5 milyon 450 bin TL) satılan, 2.1 metreye 5.5 metre boyutlarında 1962 tarihli tablo, işadamı Zafer Yıldırım adlı bir Türk koleksiyoner tarafından satın alındı.

Zeid’in resimleri Paris Modern Sanat Müzesi, New York, Cincinnati, Edinburgh ve Pittsburgh’daki müzeler, İstanbul Resim ve Heykel Müzesi, İstanbul Modern, Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Mathaf: Arap Modern Sanat Müzesi de dahil olmak üzere birçok müze ve özel koleksiyonda yer almaktadır.

Coşkulu ve etkili kompozisyonları ile tanınan Zeid'in kendine özgü resim dili, tek üsluba indirgenemeyecek kadar canlı ve zengindir.

Zeid'in sanat pratiği; minyatür kurgusuna uygun şekilde inşa edilmiş figürlü kompozisyonlarıyla erken dönem, vitray yüzeylerini anımsatan geometrik ve serbest soyutlamacı çalışmalarıyla olgunluk dönemi ve çoğunlukla portrelerden oluşan ve psikolojik anlatının ön plana çıktığı geç dönem şeklinde sınıflandırılabilir.