Hac, şartlarını taşıyan müslümanların ömürde bir kere yerine getirmekle yüküm¬lü olduğu farz bir ibadettir. Bu ibadet Mekke’de birden fazla yerde yapılan ve her birinin kendi¬ne has şekil ve hükümleri bulunan uygulamalar bütünüdür. Bu hükümlerin tamamını öğrene¬rek hatasız bir hac yapmak özellikle geniş halk kitleleri için zor olmaktadır. Bu sebeple hac ibadeti organize bir şekilde yapılmakta, hacı adaylarına önderlik edecek, onları hac konu¬sunda bilgilendirecek din görevlileri bu organi¬zasyonda görev almaktadır.

Başkanlığımız gerek hacı adaylarının, gerekse din görevlilerinin yararlanacağı, “Hac Rehberi” , “Haccı Anlamak”, “Umre Rehberi’ başlıklı kitaplar hazırlamış ve hizmete sunmuştur. Bu tür eserler karşılaşılan bir çok sorunun cevabı¬nı doğrudan içermekteyse de, bunlarda yer alan bazı bilgilerbazı tereddütlere sebep olabilmek¬tedir.

31    Tavaf esnasında abdesti bozulan kişinin ne yapması gerekir?

Tavaf esnasında abdesti bozulan kişi, tavafı bırakıp abdest alarak kaldığı yerden tavafa devam eder; dilerse tavafı baştan başlayarak da yeniden yapabilir.

32    Umre tavafının ilk dört şavtından birinde abdesti bozulan kimse, tavafa devam edip sa’y yapar ve saçlarını keserek ihramdan çıkarsa ne yapması gerekir?

Bu durumdaki kişinin tavaf ve sa’yi geçerli olur. Ancak tavafı abdestsiz yaptığı için ken¬disine dem (koyun veya keçi kesmek) gere¬kir.

Şafii, Maliki ve Hanbeli mezheplerine göre ise, hadesten taharet tavafın sıhhat şar¬tı olduğu için, bu durumdaki kişinin tavaf

ve sa’yi geçerli değildir; abdest alıp ihrama bürünerek bunları yeniden yapar. Ayrıca ihramdan çıkma vakti gelmeden önce tıraş olup elbise giydiği için ceza gerekir. Buna göre, muhayyerlik haklarından yararlana¬rak iki dem, 6 gün oruç veya 12 fitre miktarı sadaka verme cezalarından herhangi birini tercih edebilir.

33 Hanefi mezhebine mensup bir kimse umre veya ziyaret tavafı esnasında eli kanarsa Şafii mezhebini taklit edebilir mi?

Hanefi mezhebine mensup bir kişinin tavaf esnasında elinin kanaması halinde abdesti bozulur; bu durumdaki kimsenin yapması gereken abdestini alıp tavafını kaldığı yer¬den tamamlamak ya da yeniden yapmaktır. Şayet umre veya ziyaret tavafına abdestsiz olarak devam edecek olursa kendisine dem gerekir; abdest alıp tavafı yeniden yaparsa ceza düşer.

Hastalık, yaşlılık ve aşırı izdiham gibi sebep¬lerle yeniden abdest almanın müşkil olduğu hallerde ise, şafii mezhebini taklit ederek ta¬vafına devam edebilir.

34    Harem-i şerife girip çıkarken veya tavaf yaparken eli kadına değen kimsenin abdesti bozulur mu?

Şafii mezhebine göre eli kadına değen kim¬senin abdesti bozulur. Hanefi mezhebine göre ise erkek ve kadınların birbirlerine elle¬rinin değmesinden dolayı abdestleri bozul¬maz. Dolayısıyla Harem-i Şerif’te abdestle ilgili bu hususta Şafii mezhebine mensup kişilerin Hanefi mezhebinin görüşüyle amel etmeleri uygun olur.

35    Tavaf veya sa’y yaparken kaç şavt yaptığını unutan kişinin ne yapması gerekir?

Kaç şavt yaptığına karar verememiş üç şavt mı, dört şavt mı yaptım diye tereddüt ederse az olan sayıyı esas alarak tavafını veya sa’yini tamamlar. Tavaf ve sa’yi tamamladıktan son¬ra şavtların sayısında ortaya çıkacak tered¬düde ise itibar edilmez.

36    Umre tavafını abdestsiz yapan veya yaparken abdesti bozulup, yeniden abdest almadan tavafa devam edip tamamlayan kişinin ne yapması gerekir?

Umre tavafının tamamını veya bir kısmını, hatta bir şavtını cünüp, abdestsiz, loğusa veya adetli olarak yapmak dem gerektirir. İhramdan çıkmadan yeniden yapılması ha¬linde ceza ortadan kalkar.

Şafii mezhebine göre ise, hadesten taharet ta¬vafın sıhhat şartı olduğu için bu durumdaki kişinin tavaf ve sa’yi geçerli değildir; abdest alıp ihrama bürünerek bunları yeniden yap¬ması gerekir. Bu arada ihram yasaklarından herhangi birini ihlal etmişse, cezasını öder.

37    Tavafın şavtlarının eksik yapılması durumunda ne gerekir?

Tavafın ilk dört şavtı farz, kalan üç şavtı ise vaciptir. Dolayısıyla ilk dört şavtı yapan kimsenin tavafı geçerli olur. Daha sonra ek¬sik kalan şavtlar usulüne uygun olarak yapı¬lırsa her hangi bir ceza gerekmez. Vacip olan bu üç şavtın biri veya daha fazlası yapılmaz¬sa, vacip terk edildiği için dem gerekir.

Diğer üç mezhepte ise tavafı yedi şavta ta-mamlamak farzdır. Aksi takdirde yapılan tavaf geçersiz olur.

38    Bir mazereti olmadığı halde tekerlekli sandalyeye binerek tavaf yapan kimsenin tavafı geçerli midir?

Tavafı yürüyerek yapmak vâciptir. Buna göre gücü yettiği halde tekerlekli sandalye ile yapılan tavaf geçerli olmakla birlikte, bu şekilde yapmak dem gerektirir. Tavaf yeni¬den yapılırsa ceza düşer.

Şafi mezhebine göre, tavafı yürüyerek yap¬mak sünnettir. Bu sebeple, gücü yettiği hal¬de tekerlekli sandalye ile tavaf yapmak mek¬ruh ise de ceza gerektirmez.

Hasta, yürüyemeyecek kadar yaşlı ve özürlü olanlar ise, tekerlekli sandalye ile tavaf yapa¬bilecekleri gibi bundan dolayı herhangi bir ceza ödemeleri de gerekmez.

39    Başkası adına nafile tavaf yapılabilir mi? Başkaları adına nafile tavaf yapmak yerine kişinin kendi adına nafile tavaf yaparak se¬vabını dilediği kimselere bağışlaması uygun olur.

40    Tavaf, geri geri yürüyerek yapılırsa geçerli olur mu?

Tavaf geri geri yürüyerek yapılırsa iade edil¬melidir. İade edilmezse Hanefilere göre dem gerekir.

Şafiî, Malikî ve Hanbelî mezheplerine göre ise, bu şekilde yapılan tavaf geçerli olmaz; yeniden yapılması gerekir. Bazı şavtlarda böyle yapılırsa bu şavtların iadesi yeterlidir.

41    Ziyaret tavafı ihramsız yapılabilir mi? Ziyaret tavafı ihramlı olarak yapılabileceği gibi, ihramsız olarak da yapılabilir.

42    Namaz kılınması mekruh olan vakitlerde tavaf yapılabilir mi?

Tavaf için kerahat vakti söz konusu olmadığı için, namaz kılmanın mekruh olduğu vakit¬lerde de tavaf yapılabilir.