Tıpta anemi olarak adlandırılan kansızlık hastalığı, uzun yıllardır dünyada ve ülkemizde en çok karşılaşılan kan rahatsızlığı olma özelliğini taşımaktadır. Ülkemizde görülen kansızlık vakalarının en büyük sebebi ise demir eksikliğidir. Buna bağlı oluşan kansızlık türü en fazla kadınları ve çocukları etki etmektedir. Peki kansızlık- Anemi nedir? Belirtileri neler? Ne iyi gelir? Tedavisi yöntemleri neler? İşte merak edilen detaylar...

KANSIZLIK- ANEMİ NEDİR?

Kanda yeterince sağlıklı kırmızı kan hücresi veya hemoglobin olmadığında ortaya çıkan bir durumdur şeklinde verilebilir. Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerinde bulunan, oksijenin taşınmasında sorumlu moleküldür. Vücutta çok az sayıda veya anormal yapıda kırmızı kan hücresi varsa veya hemoglobinlerin yapısı anormal veya miktarı düşükse anemi belirtileri ortaya çıkar. Yorgunluk, halsizlik gibi kansızlık belirtileri, vücut dokularına yeterince oksijen götürülememesi sonucunda gelişir. Aneminin birçok tipi bulunmaktadır: Sonradan ortaya çıkabileceği gibi doğumsal da olabilmektedir.

KANSIZLIK NEDEN OLUR?

Kansızlık, pek çok sebebe bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bu nedenle öncelikle hastalığın altında yatan rahatsızlık belirlenmeli ve tedavi yöntemi de bu yöne uygulanmalıdır.

Kansızlığa yol açan nedenler şöyle sıralanabilir:  

Alyuvar üretiminin azalması: Genetik ve çevresel faktörler nedeniyle vücuttaki alyuvar üretiminin yavaşlaması nedeniyle kansızlık ortaya çıkmaktadır. Vücuttaki alyuvar üretimini olumsuz etkileyen birçok faktör bulunmaktadır.
 

Demir eksikliği: Normal bir insanın günlük demir ihtiyacı 2 mg’dir. Vücuttaki demir eksikliğine bağlı ortaya çıkan kansızlık çok sık görülmektedir. Demir eksikliğine bağlı anemi olarak bilinen bu kansızlık türü özellikle çocuklarda ve bağışıklık sistemi zayıf insanlarda kanamalara bağlı ortaya çıkmaktadır.
 

Vitamin eksikliği: İnsan vücudunun ihtiyaç duyduğu temel vitaminler, besinlerde bulunmaktadır. Vitaminler, dengeli ve düzenli beslenmeme nedeniyle vücuda alınmadığında kansızlık sonucu ortaya çıkmaktadır. B12 veya folik asit eksikliğinde anemi gelişebilmektedir.

Hastalık faktörü: Erkeklerde mide, bağırsak ve prostat kanserleri ile kadınlarda rahim kanserinin belirtisi olan kansızlık, basit bir hastalık olarak algılandığında ölümcül sonuçlar doğurabilmektedir.
 

Aşırı sinirlilik hali kansızlığa bağlı olabilir: Halsizlik, çabuk yorulma, çarpıntı, ağız kenarında çatlaklar, tırnaklarda şekil bozukluğu, saçlarda dökülme, toprak veya buz yeme gibi belirtilerle kendini belli eden kansızlık, kan tahliliyle belirlenmektedir. Özellikle demir eksikliği olan çocuklarda yürüme, oturma, konuşmada gecikme ve öğrenmede güçlük görülmektedir. Ayrıca kansızlık nedeniyle psikolojik değişimlerde görülmektedir. Aşırı sinirlilik hali ve sonuçta sosyal hayattan kopma gibi nedenlerin altında kansızlık olabilmektedir. Kansızlık tedavi edilmediğinde zamanla başka sorunlara yol açmaktadır. 

KANSIZLIĞA NE İYİ GELİR?

*Hayvansal besinlerde demir oranı yüksektir. Bunun için yeteri kadar kırmızı et ve balık tüketmek kansızlığı önleyecektir.
*İçeriğinde C vitamini olan meyveler demir emilimini artırırken, demir emilimini azaltan kahve ve çay tüketiminde aşırıya gidilmemelidir.
*Alyuvar sayısının artması için vücutta folik aside ihtiyaç vardır. Folik asit düzeyi vücutta düşük ise kan hücresi üretimi azalır. Mercimek, koyu yeşil yapraklı ıspanak ve karalahana gibi sebzeler ile turunçgillerin içeriğinde bulunan folik asidi özellikle gebelik döneminde kadınların alması gerekmektedir.
*Vücuttaki demir eksikliğini tamamlayan tabletler ya da iğneler kesinlikle kullanılmalıdır. Tablet ya da iğnelerle alınan demir sayesinde 2 ay sonra hemoglobin düzeyi normale döner.

*Ispanak, kereviz, hardal yeşili ve brokoli gibi yeşil sebzelerde bulunan yüksek miktarda klorofil iyi bir demir kaynağıdır.  Ispanakları çiğ olarak tüketmekten ziyade pişirilmesi daha doğrudur. Çünkü çiğ ıspanağın içeriğindeki oksalik asit vücutta demir emilimini engelleyebilir.

*Taze pancar veya nar suyu, harika kan yapıcı ve kan temizleyi olarak işlev görür. Pancar folik asit bakımından da zengindir. Susam tohumu, özellikle de siyah susam tohumu demir alımını arttırmanın iyi bir yoludur.

KANSIZLIK TANI VE TEDAVİSİ

Gebelik esnasında hem anne hem de bebeğin ihtiyaçlarını karşılamak için kan hacminin de bu olaylara paralel olarak artması gerekmektedir. Bunun sonucu olarak kan hücrelerinin yapımında kullanılan demir ihtiyacı da gebelik esnasında iki kat artmaktadır. Ancak demirin sadece yiyecekler ile temini mümkün değildir. Dışarıdan yeterince demir alamayan gebelerde artmış demir ihtiyacı karşılanamayacağından dolayı kansızlık oluşur.

Kansızlık tedavisinde kullanılan çeşitli yöntemler vardır. Hepsinde kırmızı kan hücresi sayısının artırılması hedeflenir. Böylece kanın taşıdığı oksijen miktarı arttırılır. Tedavi aneminin tipine ve nedenine bağlı olarak planlanır. 

Demir eksikliği anemisi: Demir takviyeleri veya diyet değişiklikleri. Demir eksikliği kan kaybından kaynaklanıyorsa kanama bulunmalı ve durmalıdır.
B12 eksikliğine bağlı anemi: Tedavi diyet takviyeleri ve B12 enjeksiyonlarını içerir.
Talasemi: Tedavi folik asit takviyesi, dalağın çıkarılması ve bazen kan nakli ve kemik iliği naklini içerir.
Kronik hastalık anemisi: Bu anemi tipi, kronik altta yatan ciddi bir durumla ilişkili olabilir. Spesifik bir tedavisi yoktur ve odak, altta yatan durumdur.
Aplastik anemi: Hastaya kan nakli veya kemik iliği nakli yapılır.
Orak hücreli anemi: Tedavide, oksijen desteği, ağrı kesici ilaçlar ve damar içi sıvı takviyesi yapılır. Bazen antibiyotik tedavisi, folik asit takviyeleri ve kan nakli gerekli olabilir.
Hemolitik anemiler: Hastalar kırmızı kan hücresi yıkımını daha kötü hale getirecek ilaçlardan uzak durmalıdır. Hastaya kırmızı kan hücrelerine saldıran, bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar verilir ve enfeksiyonlar tedavi edilir.