Osmanlı Tarihi’nin tartışmasız en güçlü kadını olan Kösem Sultan'ın hakkında tarihe yön veren bir karakter olması nedeniyle çokça arama yapılıyor. Peki Mahpeyker Kösem Sultan kimdir? Nasıl Sultan oldu ve ölüm nedeni nedir? Ayrıntılar haberimizde...
KÖSEM İSMİNİN ANLAMI NEDİR?
Kösem Sultan'ın Kösem ismini alması hakkında iki rivayet vardır. Birincisi cildi pürüssüz ve bembeyaz olduğu için Sultan I. Ahmed ikinci ad olarak Kösem konmuştur. Diğer bir rivayet ise Kösem'in anlamı olan "emin, ne zaman ne yapacağını bilen, yol gösteren ve yönlendiren kişi veya kimse" anlamında Kösem Sultan'a verilmiştir.
KÖSEM SULTAN KİMDİR?
Osmanlı Tarihi’nin tartışmasız en güçlü kadını olan Kösem Sultan, Padişah I. Ahmet’in eşi, IV. Murat ve I. İbrahim’in de annesidir. I. Ahmed’in kardeşi ve onun ardından tahta geçen varisi I. Mustafa zamanında saraydaki etkinliğini arttıran Kösem Sultan, esas gücünün zirvesine ise I. İbrahim ya da Deli İbrahim zamanında çıkmış, neredeyse tek elden Osmanlı’yı yönetmiştir.
Kösem Sultan ya da diğer adıyla Mahpeyker, 1590 yılında, Bosna’da dünyaya geldi. Asıl adı Anastasya olan Kösem Sultan, Bosna Beylerbeyi tarafından İstanbul’da bulunan kızlarağasına gönderildi ve de henüz 15 yaşındayken I. Ahmet’in gözdesi olmayı başardı. Anastasya olan adı ilk olarak Mahpeyker’e çevrilen genç cariye, daha sonra ise I. Ahmet tarafından Kösem olarak adlandırıldı.
Kocasının vefatının ardından eski saraya gönderilen Kösem Sultan, II. Osman (Genç Osman)’ın yeniçeriler tarafından öldürülüp tahta kendi oğlu IV. Murat’ın geçmesi ile tekrar kendisini sarayın ve politikanın içerisinde buldu. IV. Murat tahta geçtiğinde sadece 11 yaşındaydı ve annesinin etkisine tamamen açıktı. 1623-1632 yılları arasında Osmanlı Tahtı’nın perde arkasındaki isim olan Kösem Sultan, kadınların katılmasının uygun görülmediği Divan toplantılarına bile perde arkasından katılıyordu. IV. Murat’ın yaşının ilerleyip annesinin tahttaki etkisini büyük oranda azalttığı 1632 yılından sonra bir süre tahttan uzak kalan Kösem Sultan, IV. Murat’ın 8 Şubat 1640 tarihindeki zamansız vefatının ardından tekrar iş başına geçti.
Zamanla Sultan IV. Murat olgunlaşarak annesinin faaliyetlerini bir ölçüde engellemeye başlamışsa da genç yaşta ölümü üzerine tahta Kösem Sultan'ın diğer oğlu İbrahim çıktı ve Kösem Sultan'ın nüfuzu tekrar arttı. İbrahim tahta çıktığında Osmanlı Hanedanı büyük bir krizle karşılaştı. İbrahim hanedanın tek erkek varisi durumundaydı ve acil bir şekilde hanedanın devamını sağlama zorunluğu vardı. Oysa I. İbrahim bir ölçüde dengesiz görünüyor ve kadınlarla olan ilişkilere ilgi duymuyordu.
Osmanlı hanedanının devamını sağlama görevi büyük ölçüde Kösem Sultan'a düştü. Oğlunu tedavi amacıyla ülkenin her yanından üfürükçüler getirtti. Bu üfürükçülerin en ünlüsü Cinci Hoca lakabıyla tanınan Safranbolulu Karabaşzade Hüseyin Efendi'ydi. Nihayet İbrahim'in tahta çıkmasından 2 yıl sonra şehzade Mehmet doğdu, Kösem Sultan buna karşılık olarak Hüseyin Efendi'ye Safranbolu da daha sonra cinci hanı olarak anılacak hanın yapım masraflarını karşılayacak para verdirmiştir.
En nihayetinde hanedanın devamı sağlanmış oldu. Hatta Cinci hoca o kadar güçlendi ki Cinci Hoca'nın öldürülmesinden sonra hazineye aktarılan paralar askere cülus olarak dağıtıldı ve bu paralar halk arasında 'cinci hoca akçesi' diye anılır oldu.
Deli İbrahim olarak anılan pahişah, tahta zorunluluk sebebiyle çıkartılmıştı fakat akli dengesi hiçbir zaman yerinde değildi ve de ülkeyi yönetmek Kösem Sultan’a kalmıştı. 8 yıllık bir hükümdarlıktan öldürülen I. İbrahim’in yerine Kösem Sultan’ın torunu ve İbrahim’in çocuğu olan IV. Mehmet’in getirilmesiyle Kösem Sultan’ın taht üzerindeki etkisi daha da sağlamlaşmış oldu.
KÖSEM SULTAN NASIL ÖLDÜ? KÖSEM SULTAN'I KİM ÖLDÜRDÜ?
IV. Mehmet’in annesi olan ve Osmanlı Tarihi’ndeki en güçlü kadınlardan birisi olarak anılan Turhan Hatice Sultan’la arasında büyük bir çekişme olan Kösem Sultan, 3 yıllık rekabetin sonucunda, 2 Eylül 1651 tarihinde Turhan Sultan tarafından boğdurularak öldürüldü. Bu olaydan sonra Köprülü Ailesi’ne bağlı olan sadrazamlar pahişahların yanlarında yer alarak padişah annelerinin taht üzerindeki etkilerini büyük oranda azalttılar.
KÖSEM SULTAN İLE HÜRREM SULTAN ARASINDAKİ FARK
Osmanlı tarihinin en güçlü Valide Sultan'ı kabul edilir. En güçlü Haseki Sultan olarak Hürrem Sultan öne çıkmaktadır. Kösem Sultan, eşi döneminde siyasi işlere tam anlamıyla olmasa da bir nebze karışmış ve veraset sisteminin dönüşümünde önemli bir rol oynamıştır. Kösem Sultan, oğulları ve torunu dönemiyle otuz yıla yakın devletin fiili ve idari gücünü bizzat elinde bulundurmuş ve oynadığı siyasi satrançlarla imparatorluk üzerinde iktidar sahibi olmak isteyen devlet adamlarını, dahili ve harici düşmanların tümünü bertaraf ederek adeta Osmanlı ataerkil egemenliğine meydan okumuştur. Hayatı romanlara, tiyatro oyunlarına,dizilere,filmlere ve opera eserlerine konu olmuştur. Naibe-i Saltanat, Valide-i Muazzama, Valide-i Muhtereme, Sahibet-ül Makam, Valide-i Kebire,Valide-i Maktule, Der-i Devlet, Ümmü'l Müminin, Ulu Valide sıfatlarıyla da anılan Kösem Sultan, Osmanlı hareminde kadın hakimiyetinin sembolü haline gelmiş tarihin en önemli kadın figürlerinden biridir ve Avrupalıların ifadesiyle tam bir ana kraliçedir.
KÖSEM SULTAN'IN ÇOCUKLARI
Erkek çocukları
- Şehzade Mehmed (1605 - 1621) - Genç Osman tarafından idam edildi.
- IV. Murad (1612 - 1640) - 17- Osmanlı padişahı ve 96. İslam halifesi
- Şehzade Kasım (1614-1638) - IV. Murad tarafından boğduruldu.
- I. İbrahim (1615 – 1648) - 18. Osmanlı padişahı ve 97. İslam halifesi
Kız çocukları
Ayşe Sultan (1605-1657)
Fatma Sultan (1606-1670)
Gevherhan Sultan (1608-1660)
Hanzade Sultan (1609 - 1650)
Burnaz Atike Sultan (1614-1675)
