Masonluk, hem ülkemizde hem de dünyanın diğer yerlerinde merak edilen bir konudur. Yüzlerce yıldır var olan bu kuruluşun neye hizmet ettiğinden tutun da amaçlarına, üyelerinin kimler olduğundan neler yaptıklarına varana kadar pek çok detayı üzerine sayısız şey söylenmiştir.
Mason nedir sorusunun karşılığına baktığımızda karşımıza kısaca “masonluğun ilke ve kurallarını benimseyerek üye olmuş kimse” yanıtının çıktığını görüyoruz. Ancak detaylı anlatımlara baktığımızda karşımıza farklı kaynaklarda farklı anlatımlar çıkıyor.
MASON NE DEMEK? NE ANLAMA GELİYOR?
Masonluk, kardeşlik duygusuna dayalı, federal bir yapıya sahip, inisiyatif, hayırsever, sembolik, felsefi, seçici, hiyerarşik, uluslararası, hümanist ve kurucu bir kurumdur. Masonlar ise kökenlerini Kral Süleyman’a dayandırıyor. Dediklerine göre Süleyman’ın tapınağı kuşaktan kuşağa duvar ustalarına aktarılan gizli bilgilerle inşa edilmiş.
1717'DE İLK BÜYÜK MASON LOCASI KURULDU
Masonluk kavramının kökleri biraz tartışmalıdır. Ancak ilk Mason localarının İskoçya'da 16. yüzyılda var olduğuna dair kanıtlar bulunmaktadır. Öte yandan İngiltere'de 17. yüzyıldan itibaren Mason localarının olduğuna dair kesin kanıtlar bulunmaktadır. En eski Masonik belge olarak kabul edilen Masonik Elyazması isimli şiir yaklaşık 1390 yılında tarihlenmiştir ve bu duruma kanıt oluşturmaktadır. Ancak bilinen ilk büyük mason locası 24 Haziran 1717 tarihinde İngiltere'de kurulan Grand Lodge of England (İlk Büyük Loca) olarak bilinir. Bu mason locası İngiltere'nin başkenti Londra'da daha önceden faal durumda olan dört mason locasının birleşmesiyle kuruldu.
Kısa zaman içinde İngiltere'deki diğer Locaların da katılması ile genişlemiş ve 1723 yılında Büyük Loca, geleneksel ve kadim yasalarını derleme görevini Protestan bir Rahip olan James Anderson'a vererek ilk yazılı anayasasını oluşturdu ve Masonluğun, ara vermeden sürdürülecek olan, yazılı tarihi ve ilk yazılı yasaları böylece resmen başlamış oldu. Anderson Anayasası adı verilen bu kuralların ana hatlarına, bugün halen dünya düzenli Masonluğunca riayet edilmektedir. Her ne kadar Anderson Anayasası kısa süreli bir anlaşmazlığa yol açmış ve York Locası'nın önderliğinde bir grup İngiltere Büyük Locası'ndan ayrılarak ayrı bir Büyük Loca kurmuş olsa da, ancak 1813 yılında bu iki Büyük Loca tekrar bir araya gelerek, bugün varlığını halen sürdüren ve düzenli Masonluğun ilk Büyük Locası olarak kabul edilen İngiltere Birleşik Büyük Locası'nı oluşturmuşlardır. Geleneksel olarak, günümüzde de sürdürüldüğü şekliyle, İngiltere Birleşik Büyük Locası Büyük Üstatları kraliyet ailesi ile soylu dük veya lordlar arasından seçilir.
MASONLUĞUN AMACI NEDİR?
Masonluğun amacı; dünya çapında dil, ırk ve din ayrımı yapmaksızın insanların kardeşçe ve barış içinde yaşayacakları sevgi düzeni kurmaktır. Masonluk hedefi olan bu ilkeyi İnsanlık Mabedi inşası olarak adlandırmaktadır. Bu hedefe ulaşmak için üye olan kişilerin uyması ve dışına çıkmaması gerekli olan kurallar bulunur.
MASONLUKTA EN ÖNEMLİ İŞARET NEDİR?
En önemli Masonik işaret: Beyaz eldiven
İŞKENCELER YAPILDI
Her Masonun Hiram olmak için mücadele verdiği de bir gerçek. Hiram, Süleyman Mabedi'ni inşa ederken, çok kalabalık çalışan olduğu için kim usta kim çırak kim kalfa diye gizli işaretler, şifreler hazırladı. Hangi derecede olduğuna göre işçiler de sadece kendi işaretini öğrendi. Çırak olup da fazla para almak isteyip ustalık işaretini öğrenmek isteyenler Hiram'a işkence yaptı. Ancak yine de söylemedi ve işkencede öldü. Adı gizli tutulan bir Mason, sır saklamanın kökeninin bu olay ve Hiram'dan geldiğini söyledi. Hiram'ın cesedi toprağa verilirken, ustalar, "Hiram'ın kanı üstümüze sıçramadı, biz temiziz" anlamında, beyaz önlük ve beyaz eldiven giydikleri için, bugün de Masonlar aynı durumu benimsedi.
ÇIRAK, KALFA VE USTA
Masonluk, Ortaçağ'da ve Rönesans döneminde değişik bir biçimde ortaya çıkmaktadır, buna operatif masonluk denir. Operatif masonluk duvarcılık mesleğini beden çalışmasıyla ve elle yapılan zanatkarların kurmuş oldukları meslek birliklerinden ortaya çıkar. Bu dönemde Tanrı'nın evini inşa ettikleri için mason olarak anılan duvarcı ustaları halk ve din görevlileri arasında kutsal kişiler olarak kabul edilir. Mesleki sırları saklamak isteyen masonlar, sembolik anlamlar kullanarak ve rumuzlar oluşturarak mesleki sırlarını saklarlar ve korurlar. Operatif masonlukta; Çırak, Usta ve Kalfa olarak belirlenmiş, beceri ve bilgi birikimine göre şekillenen bir derece sistemi bulunmaktadır.
MASONLARDA DERECE SİSTEMİ
Geleneksel dünya düzenli Masonluğu Büyük Locaları, Çırak, Kalfa ve Üstat olmak üzere Masonluğun üç remzi derecesinde çalışırlar. Üstat derecesi, Masonluğun en üst derecesi olarak kabul görür ve localarda Üstat derecesinin üzerinde herhangi bir derece ne konuşulur ne de bulunur.
Genel olarak 33 dereceli bir sistemin çeşitli tarikat ve cemiyetlere bağlı kimseleri aynı localarda çalıştırmak amacı ile Elias Ashmole'nin düşündüğü kabul edilir. Ashmole, bu sistem içinde, insan düşüncesinin çeşitli dereceleriyle ilgili bilgileri bir gelişim içinde anlatmak, uygulamak amacını gütmüştür. Fakat 33 dereceli sistemi Ashmole'den önce Fransız Masonlarının düşündüğü ve Dante'nin, düşüncelerinden yararlanarak hazırladığı da Jean Palou gibi bazı masonluk tarihini inceleyenler tarafından ileri sürülmektedir. Derecenin bulucusu kim olursa olsun, gerçek olan bugün için 33 derecenin geniş ölçüde kabul edilmiş olması ve belirli görüşleri ve öğretilere işaret etmesidir.
Yalnız Ashmole'nin önerdiği 33 derecenin gruplandırılması ile şimdiki gruplandırma arasında fark vardır. Ashmole, 33 dereceyi dört gruba ayırmıştır. Birinci grup 1-3. dereceleri içerir. Operatif Masonluğun çırak-kalfa-usta derecelerine gelmektedir, ikinci grup, 15 dereceli olacaktır ve geçmişe ait bütün ananeler parça parça açıklanacaktır. Esası Rose-Croixlardan alınmıştır. Üçüncü grup 13 derecelidir ve Templier Şövalyelerinin geleneklerini yansıtmaktadır.
Sonuncusu dördüncü grup, Simyagerlerden alınmıştır ve bütün derecelerin sentezini belirtmektedir. Ashmole'nin bu ayrımına karşılık, şimdiki 33 derece 7 kısma ayrılmaktadır.Türkiye'deki Mason Localarının da kabul ettiği İskoç Ritüeline göre masonluk 33 derece üzerine düzenlenmiş bulunmaktadır. Her derece belirli bir öğretinin temelini oluşturmaktadır ve kendine özgü sembolleri, kutsal kelimeleri, ritüeli ve ikaf töreni vardır.
TÜRKİYE'DE MASONLUK
1875 yılında dünya genelinde masonluk özgür ve gelenekçi kesim olmak üzere ikiye ayrılmıştır, hemen hemen her ülkede bu tarz ayrımlar yaşanmıştır. Atatürk’ün verdiği emir ile masonların kurdukları localar kapatılmış ama ölümü ile tekrardan vakit kaybetmeden faaliyete geçirilmiştir. Günümüzde ülkemizde ve Avrupa’nın hemen hemen her yerinde masonluk özgür ve gelenekçi kesim olmak üzere iki şekilde yaşamlarını sürdürmektedir. Türk masonluğu ortaya çıkan farklı nedenlerden kaynaklı olarak 1965 yılında ayrılmalara başlamıştır ve 1965 yılına kadar var olan Hür ve Kabul Edilmiş Masonlar Büyük Locası, 1966 yılında bir grup mason değişimler ile Özgür Masonlar Büyük Locası olarak ortaya çıkartmıştır. Günümüzde 15.000’den daha çok üyesi bulunan Hür ve Kabul Edilmiş Masonlar Büyük Locası ülkemizdeki en eski ve köklü grup olarak kabul edilir.
KİMLER MASON OLABİLİR
Kimler mason olabilir sorusuna geçmeden önce masonluk bir Yahudi örgütlenmesi midir, bunun üzerinde duralım. Çünkü günümüzde en çok merak edilen konulardan bir tanesi bu. Pek çok kişi masonluğun Yahudilik örgütlenmesi olduğunu düşünse de gerçekler daha farklı. Evet, masonluğun Siyonizmin destekçisi hatta bir aracı olduğu söylenmiştir. Ancak gerçeklere bakıldığında günümüz İsrail’inde masonluğun çok zor yaşadığı görülmektedir.
Sonuçta; İsrail teokratik bir ülkedir ve masonluğun yaşayabilmesi için özgürlükçü bir yönetim şekline ihtiyaç duyulmaktadır. Ayrıca 19. yüzyılda Avrupa’nın birçok yerinde Yahudiler masonluğa dinlerinden dolayı kabul edilmemişlerdir. Kısacası; eldeki verilere göre masonluğun Yahudilikle bir ilgisi yoktur.
Şimdi gelelim, her isteyen mason olabilir mi ya da kimler mason olabilir sorusunun diğer cevaplarına. Evet, sayısız kişinin aklını kurcalayan bu sorunun yanıtı isteyen herkesin mason olabileceğidir. Yalnızca kişinin masonluğun amaçlarını ve ilkelerini benimsemesi gerekiyor. Tabii, buna ek olarak bir de mason adayının yeteri kadar güçlü olup olmadığına bakılıyor. Güçten kasıt ise yeteri kadar para! Ayrıca 21 yaşından küçük olanların masonluğa alınmadığı da belirtelim. İlaveten; yaşı fazla ilerlemiş kişilerin de masonluğa alınmasının zorlaştığı söylenmektedir.
Masonluğa müracaat eden kişi, kendi hür ve serbest iradesiyle talepte bulunmalıdır. Masonluğa kabul edilmek içinse Tekris Töreni denilen ve insan ruhuna hitap ettiği söylenen geleneksel törenden geçilmelidir. Ayrıca sanılanın tersine, üye nasıl kendi isteğiyle masonluğa katılıyorsa yine aynı şekilde masonluktan ayrılabilme hakkına sahiptir.
