Müslümanlar açısından önem arz eden mübarek üç ayların ilki olan Receb ayı başladı. 23 Ocak 2023 Pazartesi başlayan üç aylarla birlikte 26 Ocak 2023 Perşembe günü Regaip Kandili dualarla idrak edilecek. Ramazan ayının da ilk habercisi olan Regaip Kandilinde oruç tutulup tutulmayacağını merak ediyorlar. Bu kapsamda en çok araştırılan "Regaip kandili hangi gün oruç tutulur 2023? Regaip kandili orucu ne zaman tutulur? Oruca nasıl niyet edilir Diyanet? " sorularına haberimizde yer verdik.
REGAİB NE DEMEK?
Regâib, Arapça bir kelimedir ve "reğa-be" kökünden gelmektedir. "Reğa-be", kelime olarak, herhangi bir şeyi istemek, arzulamak, ona karşı meyletmek ve onu elde etmek için çaba sarf etmek demektir. "Reğîb" kelimesi ise, "reğabe"'den türemiş olan bir isimdir ve kendisine rağbet edilen, arzulanan, taleb edilen şey demektir. Müennesi, "reğîbe"dir. "Reğîbe"nin çoğulu da "reğâib" dir. Kelime olarak "regâib"in aslı budur.
Receb’in ilk cuma gecesine Regaib Gecesi denir. Bu geceye Regaib Gecesi ismini melekler vermişlerdir. Her cuma gecesi kıymetlidir. Bu iki kıymetli gece bir araya gelince, daha kıymetli oluyor. Allah Teâlâ, bu gecede, müminlere, ragibetler [ihsanlar, ikramlar] yapar. Bu geceye hürmet edenleri affeder. Bu gece yapılan dua kabul olur, namaz, oruç, sadaka gibi ibadetlere, sayısız sevaplar verilir.
REGAİP KANDİLİ NE ZAMAN 2023?
Regaip Kandili Diyanet İşleri Başkanlının yayınladığı 2023 Yılı Dini Günler Listesine göre 26 Ocak Perşembe günü idrak edilecek.
Regaip Kandilini dua ederek geçirmek önemlidir. Okunacak sure ve dualar şunlardır:
“Bi'smi'llâhi'r- rahmâni'r- rahîm. Allâhümme bârik lenâ fî recebe ve şa‘bân ve belliğnâ ramazân. Vahtim lenâ bi'l-îmân ve yessir lenâ bi'l- kur'ân.”
Duasının Türkçe meali şöyledir:
"Rahman ve rahim Allâh'ın adıyla. Allâh'ım! Bizlere Receb ayını Şa‘ban ayını mübarek kıl. Bizi Ramazan'a kavuştur. (Ömrümüzü) Îmân ile bitirmeyi nasîb eyle. Kur'ân'ı bize kolaylaştır."
"Sübhâna'llâhi'l- hayyil- kayyûm.”
Türkçe anlamı şöyledir:
"Ezelî ve ebedî hayat sâhibi Allâh'ım! Yaratıkların her işinde hâkim ve kâim olan Allâh'ım! Seni tüm noksan sıfatlardan tenzîh ederim."
“Sübhâna'llâhi'l- ehadi's- samed.”in Türkçe anlamı ise şöyledir:
"Tek olan ve herkesin kendisine muhtaç olduğu Rabbim Seni tüm noksan sıfatlardan tenzîh ederim."
“Sübhâna'llâhi'l- gafûri'r- rahîm.” in Türkçe anlamı, "Ey merhameti bol olan ve çok affedici olan Allâh'ım! Seni tüm noksan sıfatlardan tenzîh ederim."
REGAİP KANDİLİNDE NE OLDU?
Reğâib Kandili, o beklenen Nebi’nin anne karnında olduğu bir sürece tevafuk eder. Belki de o sürecin ilk mühim merhalesinin kilometre taşıdır. Halk arasında –hakikate muhalif olarak- anne karnına düştüğü gece olarak bilinen Reğâib Kandili, bazı âlimlerce annesi Âmine Hatun’un Peygamberimiz’e hamile olduğunu farkettiği, belirtileri yakaladığı gecedir. Bediüzzaman Hazretleri ise Reğâib gecesinin Zât-ı Ahmediye’nin terakki hayatının başlangıcının ünvanı olduğunu; Mi’rac gecesinin de Zât-ı Ahmediyenin terakki hayatının zirve noktasının ünvanı olduğunu bildirmektedir. Reğâib’in kudsiyetini vurgularken de, Hazret-i Risalet’in (sas) bir derece bir cihette âlem-i şehadete (ana rahminde dünyaya) Reğâib gecesi teşrif ettiklerini haber vermektedir. (Nursi, Sikke-i Tasdik-i Gaybi, s.206, 207)
REGAİP KANDİLİ HANGİ GÜN ORUÇ TUTULUR 2023? REGAİP KANDİLİ ORUCU NE ZAMAN TUTULUR?
Diyanet'in kaynaklarına göre Regaip Kandili gecesinde mümkün olduğunca gündüz oruç tutulmalıdır.
Diyanet'in internet sitesinde kandil günlerinde oruç tutulmasıyla ilgili şu ifadeler yer almaktadır:
"Dinî açıdan güneşin batmasıyla önceki gün sona erer ve yeni bir gün başlar. Gece gündüzden önce gelir (Kurtubî, el-Câmi’, XIV, 15). Nitekim Ramazan ayı, Şaban ayının son gününde güneşin batışıyla başladığı için, o gece teravih namazı kılınmakta ve Ramazan’ın son gününde güneşin batışıyla Şevval ayı başladığı için, o gecede teravih namazı kılınmamaktadır. Cuma günü de Perşembe günü akşam vaktinin girmesiyle başlar, Cuma günü akşam vaktine kadar devam eder. Mesela “Recebin ilk Cuma gecesi” dendiği zaman perşembeyi ilk Cumaya bağlayan gece (akşam vaktinden sabah vaktine kadar olan süre) anlaşılır. Yine “Şaban’ın 15. gecesi” bu ayın 14. günü 15. güne bağlayan gece, “bayram gecesi” de arefe gününü bayrama bağlayan gecedir.
Bu itibarla kandil geceleri için tutulan nafile oruçların asıl zamanı, geceyi takip eden gün olmakla birlikte, daha önceki günle birlikte oruç tutulabilir."
REGAİP KANDİLİ ORUCA NASIL NİYET EDİLİR DİYANET?
Regaip Kandilinde ya da her hangi bir zamanda oruç tutarken 'Allah'ım niyet ettim senin rızan için oruç tutmaya' şeklinde niyet edilebilir.
Recep ayı girdiği zaman Sevgili Peygamberimiz (s.a.s.): "Allahım, Recep ve Şaban’ı bize mübarek eyle ve bizi Ramazan ayına kavuştur (Ramazan ayını bize mübarek eyle)" diye dua etmiştir.
(Ahmed b. Hanbel, Müsned, I/259)
Kur’an’da insan, 1 ve Asr, 1 surelerinde üzerine yemin edilerek önemi vurgulanan zamanın her anı değerlidir ve boş geçen zamanın telâfisi de mümkün değildir. Bu nedenle ömrümüzün her anının kıymetini bilmeliyiz. Ancak bazı zamanlar vardır ki onların kıymeti diğerlerinden daha fazladır, iki kandil gecesi bulunan yegane ay da Recep ayıdır.
Recep ayında Peygamberimizin oruç tutması hakkında ise Said İbn Cü- beyr’den (r.a.) nakledildiğine göre ibn Abbas (r.a.)’ı dinledim şöyle demişti:
"Rasulullah (s.a.s.) Recep ayında bazı yıllarda öyle oruç tutardı ki biz; galiba hiç yemeyecek (ayın her gününde oruç tutacak) derdik. (Bazı yıllarda da öyle) yerdi (ki biz galiba hiç oruç) tutmayacak derdik. (Ebu Davud, Sünen, K. Savm 56, II, 811, Hadis no: 2430)
Bu konudaki hadislerin sıhhati tartışmalı olmakla beraber Resul-i Ekrem (s.a.s.)’in Recep ayına ayrı bir değer verdiği anlaşılmaktadır.
el-Mebrûk eş-Şeybânî el- Mansûrî de "Recep ayı Allah’ın ayı, Şaban benim ayım, Ramazan da ümmetimin ayıdır." (Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, 1/423) sözünün Islâm Peygamberinden alınan sözlerden biri olduğunu zikretmiş, Recep ayı cahiliyye döneminde saygı gösterilen bir ay olduğu, bu saygının Islâm döneminde de devam ederek günümüze kadar ulaştığını, İslâmî süreçte Recep ayı boyunca en meşhur ibadetin oruç olduğunu belirtmektedir. (ei-Mebruk ei- Mansûrî, Ibla 12, s.29-66)
Ayrıca fakirlerin ramazan ayına sevinç içerisinde ve ihtiyaçları karşılanmış olarak girebilmeleri amacıyla sahabeden günümüze kadar bazı Müslümanlar da bir sosyal güvenlik unsuru olan zekâtlarını hesaplayıp bu aylarda vermeye özen gösterirler.
REGAİP GECESİNDE NELER YAPILMALIDIR?
Recep ayının ilk cuma gecesi olan Regaip Gece- si’ne gelince;
"Regaip", Arapça "re-ğa- be" kelimesinden gelmektedir. "re-ğa-be", herhangi bir şeyi istemek, arzulamak, ona karşı meyletmek, elde edilmesi arzu edilen değerlere ulaşmak için çaba sarf etmek demektir. "Reğîb" kelimesi ise, "reğabe"den türemiş olan bir isimdir ve kendisine rağbet edilen, arzulanan, talep edilen şey demektir. Müen- nesi, "reğîbe"dir. "Reğîbe"nin çoğulu da "reğâib" dir. (Lisa- nu’l-Arab, I/422-424)
Ragıb el-lsfahânî’ye göre Rağbet’in aslı r-g-b-’dir. Enbiya, 90; Tevbe, 59; Bakara, 130; Meryem, 46 ayetlerinde de bu anlamda kullanılmaktadır. Bir şeyin çok olması, bağış ve ihsanın çok olması anlamında olup bu çokluk ya kendisine rağbetin fazla olmasından rağbet kökünden türemiştir veyahut da kendisinin çok olması sebebiyledir ki o zaman da "ruğbet" kelimesinden türemiştir. (Müfredat, s. 358)
Istılahta, hicrî takvime göre yedinci ay olan Recebin ilk perşembesini cumaya bağlayan geceye Regaip denilmektedir. Regaip kandilinin farklı bir yönü de hem Recep ayında bulunması hem de cuma gecesi oluşudur.
Regaip, beş kandil gecesinden biri olup, hicrî sıralamaya göre kandiller zincirinin ikinci halkasıdır. Allah’ın rahmet, bağış ve yardımlarının dağıtıldığı inanç ve ümidiyle bu gecede Allah’a ibadet edilir.
Halk dilinde "üç aylar" olarak anılan rahmeti, bereketi ve mağfireti bol manevî bir mevsime girişimizin habercisidir. Milletimizin "kandil" olarak adlandırdığı bu geceler, gönül dünyamızı aydınlatan ışıklardır.
Regaip kelimesi Kur’an’da "Regaib" şeklinde geçmemekte ancak "reğabe"den türeyen kelimeler sekiz yerde geçerek "reğabe" ve türevleri manasında kullanılmaktadır. Bakara, 130’da "Yerğabu"; Nisa, 127’de "Terğabûne"; Tevbe, 120’de "Yerğabû"; Tevbe, 59 ve Kalem, 32’de "Rağıbûne"; Meryem, 46’da
"Râğıbün"; Enbiyâ, 90’da "Ra- ğaben"; İnşirah, 8’de "Ferğab" şeklinde geçmektedir.
Hadislerde ise r-ğ-b kelimesi ve türevlerinin çok sayıda geçtiği görülmektedir. (Concordance "R-ğ-b" maddesi 11/275-277) Ancak konu ile ilgili rivayetlerden bazıları:
a) "Beş gece vardır ki onlarda yapılan dualar geri çevrilmez. Receb’in ilk (cuma) gecesi, Şaban’ın ortasında bulunan gece, cuma gecesi, Ramazan Bayramı ve Kurban Bayramı geceleridir. (Beyhaki, Sünen, Şuabül- Iman, 3/342)
b) Enes b. Malik (r.a.) Resû- lullah (s.a.s.)’ı şöyle buyururken dinledim dedi:
"Allah Teâlâ şöyle buyurdu:
Ey Âdemoğlu! Sen bana dua ettiğin ve benden affını umduğun sürece, işlediğin günahlar ne kadar çok olursa olsun, onların büyüklüğüne bakmadan seni bağışlarım.
Ey Âdemoğlu! Günahların gökyüzünü kaplayacak kadar çok olsa, sonra da benden affını dilesen, seni affederim.
Ey Âdemoğlu! Sen yeryüzünü dolduracak kadar günahla karşıma gelsen; fakat bana hiçbir şeyi ortak koşmamış olsan, şüphesiz ben de seni yeryüzü dolusu bağışla karşılarım." (Tir- mizî, Sünen Daavât 98, (V, 458) Hadis No: 3540; Ahmed Ibni Hanbel, Müsned, V, 1 72)
Regaib gecelerinde dua etmek, tevbe ve istiğfarda bulunmak, bu geceyi kutsal kabul ederek çeşitli ibadetlerle geçirmek, genel olarak âlimler arasında kabul görmüştür.
Çeşitli sebeplerle Müslü- manlar için mübarek sayılan Yüce Allah’ın rahmet ve lütfunun bol bol ihsan edildiği, bereketli zaman dilimleri olan kandiller günümüzde de kutlanmakta Müslümanlar da bu geceyi hep ihya etmeye çalışmaktadırlar.
Üç aylar zincirinin ve Recep ayının ilk kandili olan Regaip Kandili’ndeki güzel amellerimize kandil sonrasında da devam etmeliyiz.
Diğer zamanların yanı sıra bilhassa bu günler ve gecelerde, nefis muhasebesi yaparak kendimizi denetlemeli ve değerlendirme yapmalıyız.
Regaip Kandili’nde ferdi ve toplumsal olarak yapılan güzel amellerimizin korunmasına ve devamlılığına da gayret etmeli; ülkemiz, devletimiz, Islâm âlemi ve tüm insanlık için Allah’a dua etmeliyiz. Bu bilincin gelecek nesillerimize sağlıklı bir tarzda intikaline çalışmalı, az da olsa devamlı olan ibadetin daha faziletli olduğunu unutmamalıyız.
Zira bu konuda Mesrûk (r.a.)’un anlattığına göre:
Hz. Aişe (radıyallahu an- hâ)’ye sordum:
"Resullullah (aleyhissalâtu vesselâmVa göre hangi amel ef- daldir?"
Bana: "Devamlı olan!" diye cevap verdi." (Buhari, Rikâk 18, (VI1, 181)
Bu bilincimizin gelecek nesillerimize bidat ve hurafelerden uzak bir tarzda intikaline çalışmalı, devletimiz, milletimiz, Islâm âlemi ve tüm insanlık için Allah’a dua etmeliyiz.
Regaip namazı konusuna gelince; bu geceye mahsus "Regaip Namazı" adıyla bilinen ve bazı kimselerce kılınan bu namazın Kur’an ve sünnetten dinî bir dayanağı yoktur.
Regaip namazı hakkında Kur’an’da bir emir veya nehiy bulunmamakta, sünnette bulunan rivayetlerin ise mevzu olduğu muhaddisler tarafından belirtilmektedir.
Temel kaynakların çoğunluğunda yer verilmeyen rivayet konusunda Gazalî Ihya’da "ahad" olduğunu belirtip, Kudüs halkının bu namaza muva- zebetinden dolayı bu konuya eserinde yer verdiğini belirtmektedir. (İhya, I/203)
REGAİP KANDİLİ NAMAZI
Regaib namazı konusunda M. Cemal Sofuoğlu "Regaib Namazı Hakkında Bir Münazara" başlığıyla yayınlanan makalesinde Izzu’d-din bin Abdülaziz b. Abdüsselam (ö.660/1261) ile Takıyyud’din Ebu Amr ibnu’s- Salah (ö.643/1245) arasında gerçekleşen münazarada özet olarak Regaip namazı hakkında- ki hadisin mevzu olduğu ve bu uygulamanın ilk kez H. 4. asırda Şam’da ortaya çıkarak diğer yerlere yayıldığı zikredilmektedir.
Zira ne Hz. Peygamber (s.a.s.) böyle bir namaz kılmış, ne de ashap ve tabiin bu ad ile bir namaz kılmışlardır. Bunun yanında bu geceleri vesile ederek kaza ve nafile namaz kılmak, Kur’an okuyarak üzerinde düşünmek, tezekkür ve tefekkür etmek yararlı olur, (tdv Isam İlmihal, 1/322)
el-Mebrûk eş-Şeybânî el- Mansûrî, ise "Islâm Hukukçuları arasındaki tartışmanın ana noktasını Regaip namazı olduğunu belirtmiştir. Bu ve benzeri uygulamaların, bayramlardaki kutlamaların özellikle paganizm olarak adlandırılan Cahiliyye ve Mecusîlikte olduğu gibi Islâm’a diğer inançlardan geçtiğini açıklamıştır. Söz konusu makalede Regaip namazının tarihi çerçevesinin analizi yapılarak, onun sosyo-ekonomik, kültürel ve psikolojik motivasyonları üzerinde durulduğu belirtilmektedir. (el-Mebruk el-Mansûrî, Ibla 12, s. 29-66)
