Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, borun uç ürüne dönüştürülmesi kapsamında üç farklı bor gübre geliştirdi. Tarımda mikro besleyici olarak kullanılan bor sayesinde ürün verimliliği yüzde 20’ye kadar artacağı gibi ürünler, fazla yağış alan bölgeler ile orta ve az yağış alan bölgeler için ayrı ayrı piyasaya sürülecek. İkinci 100 günlük icraat programında yer alan “tarım sektörü için üç yeni bor gübre geliştirilmesi” çalışmalarında sona gelindi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in talimatıyla çalışmalarda pilot proje martta tamamlanacak.

YAĞIŞA GÖRE ÜÇ FARKLI TÜR

Bakanlık toprağa takviye olarak eklenecek ve ürünlerin verimliliğini artıracak ‘2-4 mm granül boraks pentahidrat’, ‘2-4 mm granül kolemanit’ ve ‘2-4 mm granül üleksit’ adını verdiği üç farklı bor gübre geliştirdi. Fazla yağış alan bölgeler ile orta ve az yağış alan bölgeler için ayrı ayrı gübre geliştiren Bakanlık gübreleri Kırka Bor İşletmeleri Müdürlüğü’nde bulunan Teknoloji Geliştirme Merkezi’nde üretti.

ETİ MADEN VE SABANCI’DAN İŞ BİRLİĞİ

Testleri süren bor gübrelerin pilot çalışmalarının ise önümüzdeki ay tamamlanmasının ardından endüstriyel üretime geçilmesi için faaliyette bulunulacak. Ürünlerin saha denemeleri ve bitkilerde uygulamaları ise Eti Maden ile Sabancı Üniversitesi’nin iş birliği ile devam ediyor. Proje kapsamda farklı iklim koşullarında ve seçili bitki türlerinde sera ve tarla deneme çalışmalarına da devam ediliyor.

ÖNCELİKLİ ÜRÜNLER BELİRLENDİ

Gübrelerin kullanımının öncelikle şeker pancarı, ayçiçeği, soya, kanola (kolza), çay ve pamuk gibi bor ihtiyacı fazla olan bitkiler için uygun olacağı belirtilirken, çalışmalar ilerledikçe bor ihtiyacı olan sebze ve meyvelerde borun kullanım alanları da genişleyecek. Yapılan saha çalışmaları neticesinde bor gübrelerin kullanıldığı ürünlerin verimliliğinde yüzde 20’ye kadar artış olduğu da tespit edildi.

İHRACAT POTANSİYELİ VAR

Bakanlık bor gübrede yurt dışı piyasaları da hedefine koydu. Özellikle fazla yağış alan Güney Asya, Güney Amerika ve Sahra Altı Afrika bölgelerinde bu ürünlerin kullanımının etkili olacağını tespit eden Bakanlık ürünün ihracatında bu pazarlara yönelecek.

Çölde domates yetiştiren gübre
Çölde domates yetiştirilebilecek nitelikte gübre üretildi. Denizli’de bir makine mühendisinin geliştirdiği ve suyu yüzde 330 oranında tutma özelliğine sahip organik gübre, çöl şartlarında dahi sebze üretimine imkan tanıyor. Biohumus Grup Genel Müdürü Mehmet Akın, “Orta Doğu’da çöl ortamında tarımla ilgili ciddi bir uyanış var. Onlar da o ortamda domates, biber ve sebze yetiştiremedikleri için bize başvurdular. Katar, Suudi Arabistan, Umman, Birleşik Arap Emirlikleri, Tunus ve Fas’ta geliştirdiğimiz bu gübreyle üretim başladı” dedi. Akın ayrıca, “Özellikle Birleşik Arap Emirlikleri ve diğer Körfez ülkeleri, bizim ürünümüzle çok rahat bir şekilde serada değil, açık alanda tarla domatesi ve sebze yetiştirebiliyorlar” ifadelerini kulladı.

BOR NEDİR? NASIL ELDE EDİLİR? NE İŞE YARAR?

BOR NEDİR?

Bor madeni, B simgesiyle gösterilen sert yapılı ve ısılara karşı dayanıklı olan bir elementtir. Son dönemlerde ismini sıklıkla duyduğumuz bor madeni, 4000 sene önce ortaya çıkartılmış ve ilk kez Tibet’te kullanılmıştır. Sonraki dönemlerde Hititliler ve Sümerliler tarafından gümüş ve altın işçiliğinde kullanılmış, Araplar da ilaç ile alakalı işlerinde, Eski Yunanlılarda temizlik ile alakalı işlerinde, Romalılarda cam işlemelerinde ve Mısırlılarda mumyalama ile alakalı işlerinde kullanmışlardır. Yani son dönemlerdeki fazlasıyla ismini duysak da aslına bakarsanız eski dönemlerde de sıklıkla kullanılmaktaydı.

Bor elementi karşımıza doğada tuz şeklinde, bazı elementler ile karışmış biçimde ve serbest şekilde çıkar. Dünyadaki en önemli olan bor elementi kaynakları ülkemizde, ABD ve Rusya’da bulunmaktadır.

Birçok alanda kullanılan maden en sık otomobil sektöründe, inşaat sektöründe, bilgisayar sistemlerinde, askeriye de kullanılmaktadır. Ülkemiz bor madenlerinin yaklaşık olarak % 75’sine sahip olan bir ülkedir, bundan dolayı da konum açısından önem taşır. İhracatı ve üretimi oldukça düşük olduğundan dolayı ülkemize var olan getirisi de düşüktür. Ülkemizde yer alan bor yatakları Kütahya- Kestelek, Balıkesir- Bigadiç, Kütahya- Emet, Eskişehir- Kırka tesislerinde yer almaktadır.

TÜRKİYE'NİN BOR MADENİNDEN ÜRETTİĞİ TEKNOLOJİLER;

    BOREN ile yapılan işbirliği ile ticarileşen bor ürünleri; Tarım - Ahşap Bor uygulaması; Etidot-67 ürünü,

    ETİMATİK DETERJAN

    Çinko Borat,
    Bor Nitrür,
    Elementer Bor ; Pavezyum Kimya A.Ş.'nin BOREN ile yapmış olduğu işbirliği ile %98 saflıkta elementer bor üretilmiştir.
    Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi; Uzun Menzilli Roket ve Uzaya fırlatılacak roketler için ürettikleri elementer bor.
    MgB2 Süperiletken
    Selülozik İzolasyon

Üretim Ve Uygulama Teknolojisi Alanında Üretilen Bor Ürünleri;

    Borlu Çimento ; Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği ile yapılan işbirliği kapsamında geliştirilmiş,
    Sodyum Bor hidrür ; TÜBİTAK-MAM Kimya Enstitüsü işbirliğinde yürütülerek üretildi.
    Yakıt Pili ; TÜBİTAK-MAM Enerji Enstitüsü işbirliğinde yürütülen projeler kapsamında 100 Watt ve 1 kWatt gücünde iki adet doğrudan sodyum bor hidrürlü yakıt pili (DSBH-YP) üretimi gerçekleştirilmiştir.

    Bunlar gibi daha birçok ürün bilinenlerin aksine BOR MADENİNDEN Türkiye de üretilmiştir ve üretilmeye devam edecektir.