Özellikle son zamanlarda hava sıcaklıklarının ani şekilde yükselmesi ile birlikte güneş çarpmasında büyük bir artış söz konusudur. Güneş çarpması yüksek seyreden ateş, mide bulantısı ve kas krampları ile kendini belli eder. Bunlardan şikayetçi iseniz vakit kaybetmeden önlem alıp uzman bir doktora danışmalısınız. Güneş çarpması belirtileri nelerdir? İşte Güneş çarpmasının gösterecek 15 belirti! Güneş çarpması nasıl geçer? Güneş çarpması tedavisi nedir? Güneş çarpması ne kadar sürede geçer?
Güneş Çarpması Belirtileri Nelerdir?
Çoğunlukla öğle vakti yani güneşin ışınlarının dik açı ile geldiği zamanda oluşan güneş çarpması, fazla sıcak havalarda vücudun ısı ayarlayan mekanizmasının bozulması ile ortaya çıkar. Güneş çarpması çoğu zaman çocuklarda görülse bile güneş çarpmasını her yaştan insan yaşayabilir. Özellikle rüzgârın olmadığı günlerde normal günlere nazaran güneş çarpması riski çok daha yüksektir. Kişinin çok uzun süre güneşe maruz kalması sebebi ile vücut normal sıcaklık düzeyini aşar. Hatta bu durumda vücudun sıcaklığı organlara zarar verecek derecede yüksek seviyelere ulaşabilir. Sıcaklık özellikle 40 derece üstünde iken yaşanan güneş çarpması her bireyi etkileyebilir. Özellikle tatil yapmak amacıyla deniz kıyılarında geçirilen vakitlerde güneş çarpmasına çok dikkat edilmelidir. Çok fazla sıcaklıklarda kalın giyinmek, çok fazla alkol kullanımı ve fazla besin almak güneş çarpmasının en büyük tetikçilerinden bazılarıdır. Güneş çarpması anlık ve geçici gözükse bile ciddi anlamda yaşam kaybı riski taşır. Bunun yanında güneş çarpması yaşayıp daha sonrasında iyileşen insanların sinir sistemlerinde bazı kalıcı hasarlar kalabilir. Bu yüzden güneş çarpmasından şüphelendiğiniz an müdahale edilmelidir. Güneş çarpmasının bazı belirgin belirtileri vardır. Bu belirtiler şunlardır:
Çok şiddetli baş ağrısı
Yüksek derece ateş
Sersemlik hali
Kalp çarpıntısı
Mide bulantısı
Kas ve eklem krampları
Baş dönmesi
Kuru ve sıcak cilt yüzeyi
Uykuya eğilim hali
Eğer bunları yaşıyorsanız. Acilen bir sağlık kuruluşuna gitmelisiniz.
Sıcak Çarpması İlk Yardım Teknikleri
Başa güneş geçmesi halinde, ilk olarak hastanın serin bir alana taşınması gerekmektedir. Hastayı yatırıp, ayakların biraz havaya kaldırılması sağlanır. Hastada kusma gibi belirtiler varsa, yan yatırılması da etkili olacaktır. Hastaya olabildiğince su içirilmesi gerekir. Ancak bilinci kapanmış bir hastaya su içirmeye çalışmak, çok daha tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Hastanın vücudunun olabildiğince soğutulmaya çalışılması gerekmektedir. Hastanın üstündeki kıyafetler olabildiğince çıkarılmalıdır. Vücudun soğutulabilmesi için hasta bir miktar ıslatılabilir. Aynı şekilde koltuk altına ve boyun çevresine soğuk buz paketleri koymak da faydalı olacaktır. Güneş çarpmasıyla karşı karşıya kalan kişinin asla yanından ayrılmaması ve sağlık ekiplerine teslim edilmesi gerekmektedir.
Hastaya alkol ya da kolonya koklatmak, katı yiyecekler yedirmeye çalışmak ya da bilinci kapanan hastaya su içirmeye çalışmak, sağlık ekiplerini beklerken yapılabilecek yanlışlardandır.
Sıcak çarpması geçiren bir insan, 30 dakika içerisinde soğumaya ve kendine gelmeye başlamalıdır. Aksi halde durum ciddileşebiliyor olabilir.
Güneş Çarpmasına Karşı Alınabilecek Önlemler
- Güneş altında spor yaparken bol bol su içmek
- Güneşe fazla maruz kaldıktan sonra soğuk bir duş almak
- Bol ve açık renkli giysileri tercih etmek
- Saat 11:00 ile 15:00 arasında güneşten uzak durmaya çalışmak
- Güneş altında alkol tüketiminden kaçınmak
- Aşırı güneş ışınları altında spor yapmaktan kaçınmak
Bu önlemler vücudunuzun fazla su kaybı ya da ısı yükselmesi yaşamasına engel olacaktır.
Güneş Çarpmasına İyi Gelecek Yiyecekler
Öncelikle güneş çarpmasının acil tedavi gerektiren ciddi bir durum olduğunun unutulmaması gerekmektedir. Fakat, hafif güneş çarpması yaşadığınızı düşünüyor ve kendinizi çok da kötü hissetmiyorsanız, güneş çarpmasının etkilerini aşağıdaki gıdalarla azaltabilirsiniz:
Soğan: Güneş çarpması sonrası alın bölgesine ezilmiş soğan koyulabilir. Ezilmiş soğan alındaki sıcaklığı emecektir.
Çemen: Kurutulmuş çemen ezilerek ve balla karıştırılarak tüketilebilir. 3 saatlik aralıklarla 3 kaşık tüketilmesi, daha hızlı şekilde kendinize gelmenizi sağlayacaktır.
Elma sirkesi: Sıcak çarpması nedeniyle insan tenindeki elektrolitler azalır. Elma sirkesi, elektrolitleri yeniler. Bir bardak su ile bir tatlı kaşığı elma sirkesi karıştırılıp tüketilebilir.
Kişniş: Kişnişin rahatlatıcı ve mide bulantısını azaltıcı etkisi bilinmektedir. Kişnişin ezilmesi ve suyuna şeker katıp içilmesi faydalı olacaktır.
Bitkisel yağlar: Biraz nane yağı, biraz lavanta yağı ve iki yemek kaşığı da zeytinyağı karışımı yaparak uygulanabilir. Karışımı ele, ayaklara, bileklere ve enseye sürerek masaj yapmak etkili olacaktır.
Ayran: Ayran içmek oldukça kısa süre içerisinde hastanın kendisine gelmesini sağlar. Öte yandan güneş çarpmasının cilde olan etkilerinin azaltılması için, tene yoğurt sürülebilir. Yoğurt, vücudun çok hızlı şekilde soğumasını sağlar.
Bebeklerde ve Çocuklarda Güneş Çarpması
Çocuklarda ve bebeklerde güneş çarpması oldukça tehlikeli bir durum olup, hiç ihmal edilmeden tıbbi yardım alınması gerekmektedir. Küçük çocukların ve bebeklerin teni, yetişkin insanlara göre çok daha hassastır. Bu sebeple küçük çocuklarda sıcak çarpması çok daha fazla yaşanan bir durumdur. Bu yüzden çocukların ve bebeklerin öğlen saatlerinde güneşe çıkarılmaması gerekmektedir. Zorunlu durumlarda güneş kremi kullanmak ve şapka takmak faydalı olacaktır.
Güneş Çarpması Kaç Gün Sürer?
Sıcak çarpmasının yaşanması, hastanın hastaneye taşınması ve sıvı tedavisinin tamamlanması toplamda 1 gün sürmektedir. Hastanın vücut sıcaklığı düşürülse ve sıvı ihtiyacı giderilse bile, 1 haftaya kadar yaşanan kötü durumun etkileri hissedilmeye devam eder.
Eğer hastanın yaşadığı su kaybına bağlı olarak böbrek yetmezliği gibi riskler oluşmuşsa, birkaç hafta daha rutin kontroller için hastaneye gitmek gerekebilir. Doktor yapacağı kontrollerle su ve tuz seviyelerini ölçerek, riskin ortadan kalkmış olduğundan emin olacaktır.
Güneş Çarpması Tedavisi
Başa güneş geçmesinin ardından ilk 30 dakikalık ilk yardım süreci çok önemlidir. Hastanın bu süreçte vücut sıcaklığının 38,5 dereceye kadar indirilmesi gerekir. Aksi durumlarda hayati tehlike yaratabilecek semptomlar yaşanabilir. Öte yandan hasta hayatta kalsa dahi, böbrek ve karaciğer kaybı yaşanabilir. İlk yardım müdahalesinin ardından hastaya yetişen sağlık ekipleri, ilk olarak vücut sıcaklığını ve kan basıncını ölçer. Hastaneye götürülen hasta, elektrolit, tuz ve sıvı seviyeleri açısından testlere alınır. Hastanın kan ve idrar testleri de hastanede gerçekleştirilir. Test sonuçlarına göre hastanın uygun tedavisine başlanır. Tedavi genellikle sıvı takviyesi, takviye ilaçlar, bakım ve dinlenmeyi içermektedir.
Sıkça Sorulan Sorular
Güneş çarpmasında hangi bölüme başvurulur?
Güneş çarpması etkilerini göstermek için hastanelerin ‘’acil servis’’ kısmına başvurmanız gerekmektedir. Bu bölümden gerekli işlemler en hızlı şekilde gerçekleştirilecektir.
Güneş çarpması belirtileri nelerdir?
Kafaya güneş geçmesi durumunda; mide bulantısı, baş dönmesi, halsizlik, ishal, çarpıntı, baş ağrısı gibi belirtiler görülebilir. Güneş çarpması ciddi bir durumdur ve en yakın sağlık kuruluşuna müracaat etmeniz önerilir.
