Botulizm zehirlenmesi evlerde yaptığımız konserve turşularda bizi bekleyen tehlikeli bir zehir. Son olarak da Zonguldak'ta yaşayan Ramazan (55) ve Zuhriye Yıldız (54) çifti evde yedikleri turşu ve pekmezden rahatsızlandı. Yedikleri konserveden zehirlendikleri tahmin edilen çift yoğun bakıma alındı. Peki botulizm nedir? Botulizm zehirlenme belirtileri nelerdir? Botulizm nasıl anlaşılır? İşte cevabı haberimizde...

BOTUZLİZM ZEHİRLENMESİ NEREDEYSE CAN ALIYORDU PEKİ NEDİR BU TEHLİKE?

Zonguldak’ın Çaycuma ilçesine Kayıkçılar Köyünde yaşayan Ramazan (55) ve Zuhriye Yıldız (54) çifti evde yedikleri turşu ve pekmezin ardından rahatsızlandı. Çift önce ilçedeki sağlık kuruluşuna başvurdu, ardından BEÜ Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi’ne sevk edildi. Burada tetkikleri yapılan çift yoğun bakıma alındı. Yedikleri konserveden zehirlendikleri tahmin edilen ve hastalıklarına sebep olduğu düşünülen ölümcül gıda zehirlenmesi olan ’Botulizm’ nedeniyle hayati tehlikeleri süren çiftin tedavileri sürüyor.

BOTULİZM NELERDE VARDIR? BOTULİZM ZEHİRLENMESİ NASIL OLUR?

Bu tür zehirlenmelerin nadir görüldüğünü aktaran Bülent Ecevit Üniversitesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı Doç Dr. Özcan Pişkin, bu tür zehirlenme vakalarının konserve, fırında alüminyumda pişirilen patates, ev yapımı salça ve süt ürünleriyle bulaşabileceğini aktardı. Zehrin; sarin gazından bile 100 bin kat daha güçlü olduğunu aktaran Pişkin, "Geçen pazartesi günü Çaycuma Devlet Hastanesi’ndeki doktor arkadaş bizleri aradı. Solunum sıkıntısı nedeniyle yatırdığını ve tanıyı koyamadığını aynı şekilde eşinin de bir gün önce solunum sıkıntısı yaşadığını Zonguldak Merkezdeki özel bir hastanede mekanik ventilatöre (solunum cihazı) bağlı olduğunu söyledi. Bizde hastayı bize göndermesini istedik. Hasta bize geldikten sonra yaptığımız tetkik ve muayenede zehirlenmesi bizim normal sık gördüğümüz zehirlenme tablosuna benzemiyor çünkü bütün tetkikler normaldi.” 

“Yeryüzündeki en zehirli toksinlerden biri”

“Yine hastanın eşinin bir gün önce benzer şikayetlerle Zonguldak Atatürk Devlet Hastanesine başvurduğunu öğrendik. Ulusal Zehir Danışma Merkezi ile irtibata geçtik. Yaptığımız görüşmeler, tetkikler neticesinde Klostriolim Botulinum mikrobunun sebep olduğu Botulinum toksini tanısını koyduk. Bu toksin oldukça nadir görülen yeryüzündeki en zehirli toksinlerden biri. Biz hızlı bir şekilde İl Sağlık Müdürlüğü’nü, Tarım İl Müdürlüğü’nü ve Ulusal Zehir Danışma Merkezi’ni alarma geçirdik. Geç kalmamıza rağmen Ankara’dan hızlı bir şekilde anti toksinini onaydan geçirttik ve tedaviye başladık. Ancak çok fazla yanıt alamadık çünkü antitoksinin etki edebilmesi için ilk 24 saatte müdahale edilmesi gerekiyor. Buna rağmen ısrarlı taleplerimiz doğrultusunda tedavisine başladık. Şuan karı koca yoğun bakımda tedavileri devam ediyor" diye konuştu.

"Nereden bulaştığını bilmiyoruz"

Çiftin en son ne yediğini bilmediklerini ve yakınlarının söylemlerinden yola çıktıklarını ifade eden Pişkin, "Botulinum toksini nadir görülüyor ama yapılan çalışmalarda uygun koşullarda iyi pişirilmemiş konservelerden bulaşıyor. Yine yapılan çalışmalarda alüminyum folyoda fırında pişirilmiş patateste, ev yapımı salçada, süt ürünleriyle bulaşabildiği biliniyor. Ülkemizde en çok uygun ısıda ve uygun pişirilmemiş ev yapımı konservelerden bulaştığını biliyoruz. Hastamızın ne yediğini bilmiyoruz. Hasta yakınları net bir şey ifade etmiyorlar. Evde konserveleri varmış ama emin değiliz. Birde hasta yakınları deve sucuğu yediğini ifade ettiler. Tarım İl Müdürlüğü konu hakkında çalışmalarını sürdürüyor" ifadelerine yer verdi.

"Uygun ısı olmadan tüketmeyin"

Kapağı şişen veya kapağı paslı olan konservelerin kesinlikle tüketilmemesi konusunda uyaran Doç. Dr. Pişkin, "Kapağı şişmiş ya da kapağı paslı konserveleri kesinlikle tüketmemelerini konservelerde renk değişimine uğramış kokusu değişmiş ürünleri tüketmemelerini ve bütün gıdaları uygun ısıda pişirildikten sonra tüketmesini tavsiye ediyoruz. Literatür çalışmasında var yine toplu yenen yemeklerden sonra Trabzon’da 24 vakalık bir seri var. Yine benzer şekilde 6 ailenin etkilendiği bir durum var. Çok tehlikeli bir zehir bir gramı uygun verildiği takdirde 1 milyon insanı öldürecek kadar güçlü bir zehir. Hatta sarin gazından 100 bin kat daha güçlü olduğu söyleniyor" dedi.

BOTULİZM HASTALIĞI NEDİR? BOTULİZM ZEHİRLENMESİ NASIL OLUR?

Gıdalarla bulaşan ciddi bir hastalıktır. Hemen ve yeterli tedavi edilmezse yüksek ölüm oranına sahip olan Botulizm hastalığının etkeni Clostridium botulinum'dur. Toksini ısıyla değişme eğilimindedir ve 80°C'de 10 dakika veya daha fazla sürede ısıtma ile yok edilebilir.

Nasıl Bulaşır?

Gıda kaynaklı botulizm mikroorganizmanın gelişimi esnasında üretilen toksini içeren gıdanın tüketilmesi ile oluşan ciddi bir gıda zehirlenmesidir. Botulismus toksini, konserve mısır, biber, yeşil fasulye, çorba, pancar, kuşkonmaz, mantar, olgun zeytin, ıspanak, ton balığı, tavuk ve tavuk ciğeri ve ciğer kafa ve hafif öğle yemeği etleri, jambon, sosis, doldurulmuş patlıcan, ıstakoz ve tütsülenmiş ve tuzlanmış balık gibi gıdalarda saptanmıştır. Yıllık olarak kaydedilen birçok salgının, yetersiz işlenmiş gıdalarla, ev yapımı konservelerle alakalı olduğu görülmüştür. Zaman zaman ticari üretilen gıdalarda da rastlanmıştır. Sosisler, et ürünleri, konserve sebzeler ve deniz ürünleri insan botulizmi için en sık karşılaşılan gıda ürünleridir.

 Botulizm Belirtileri Nelerdir?

Gıda kaynaklı botulizm (aslında gıda kaynaklı zehirlenme) bakteri tarafından üretilen toksin içeren gıdanın tüketilmesi ile ortaya çıkan hastalıktır. Kuluçka süresi 4 saat ile 8 gün arasında değişmesine rağmen, gıda kaynaklı botulizmin başlangıç belirtileri, toksinli gıdanın tüketiminden sonraki 18-36 saat arasında ortaya çıkmaktadır.

Zehirlenmenin erken belirtileri, belirgin halsizlik, zayıflık ve baş dönmesidir.

Bulanık görme ve çift görme, ağız kuruluğu, konuşma ve yutkunmada zorluk çekme, kalp atımında azalma, tansiyon düşüklüğü, nefes alıp vermede zorluk, diğer kasların zayıflığı, ağrılı şişmeler, ciltte beklenmedik renk değişiklikleri, terleme bozuklukları, karın ağrısı, bulantı, kusma ve kabızlık genel belirtileri arasında yer almaktadır. Tedavi edilmediği takdirde yüksek ölüm oranına sahiptir.

 Botulizm Tanısı Nasıl Konur?

Botulismus büyük ölçüde tanısı hastanın öyküsü, klinik ve epidemiyolojik özelliklere ve diğer olası durumların ayırıcı tanı ile dıĢlanmasına dayanmaktadır.

Hastalığın akla getirilmesinde belli bağlı (anahtar) klinik bulgular görme bulanıklığı, çift görme, güçsüzlük ve simetrik paralizidir. Rutin laboratuvar testlerinin tanıdaki yeri sınırlıdır.

Tanı, serum, dışkı, kusmuk, mide içeriğinde ya da hastanın yediği yemekte botulinum toksininin tespiti, veya dışkı veya yara kültürlerinden C. botulinumun izole edilmesiyle konulur.

 Botulizm Tedavisi Nasıldır?

Botulizmde yakın bir solunum takip ve desteği başta olmak üzere destekleyici tedavi yöntemleri hayat kurtarıcıdır. Hasta yoğun bakım ünitesine alınmalı, endotrakeal tüp veya trakeostomi ile solunum yolu açık tutulmalıdır. Tedavide polivalan antitoksin (antitoksik botilinum serumu) uygulanmalıdır. Antitoksin dolaşımda serbest olarak bulunan toksini nötralize etmesi fakat sinir uçlarına bağlanmış toksine etkisinin olmaması nedeniyle, antitoksin uygulanması olabildiğince erken yapılmalıdır.

Botulizm şüpheli hasta birkaç saat içinde başvurmuş ise kusturularak veya mide lavajı ile kalan toksinin atılmasına yardımcı olunabilir. Diğer yandan hastanın ağır ileus tablosu olmadıkça barsaklar purgatifle veya lavmanla boşaltılmalıdır.

Yara botulizminde kristalize penisilin kullanılmalıdır. Penisiline alternatif olarak metranidazol kullanılabilir. Yara botulizminde ayrıca yaranın cerrahi temizliği gerekir.

 Botulizm Korunma Yolları Nelerdir?

Ev konservelerinin hazırlanması sırasında yeterli ısı ve basınç uygulanmak ve tüketilmeden önce 10 dakika kaynatmak gerekir.

Şişmiş konservelerin açılmaması, kokuşmuş besinlerin yenilmemesi gerekir.

Mikrodalga fırınlar ne sporu öldürür ne de toksini etkisiz hale getirir.

Bir yaşın altındaki bebeklere bal verilmemelidir.

 Botulizm Kimler Riskli Gruptadır?

Uygun koşullarda konserve edilmemiş, saklanmamış , şüpheli ve ambalajı bozulmuş gıdaları tüken herkes risk altındadır.