Memeli hayvanların, kümes hayvanlarının ve hatta bazı balık türlerinin karaciğeri, insanlar tarafından yiyecek olarak tüketilmektedir. Dana, kuzu, sığır, tavuk ve kaz ciğeri besin kaynağı olarak kullanılmaktadır. Bazı kültürlerde evcil domuz ciğeri de tüketilmektedir. Ciğer, kasap ve süper marketlerde satışa sunulmaktadır. Fırınlanarak, ızgarada, kavrularak, haşlanarak, kızartılarak ya da tavada kızartılarak pişirilen ciğer, diğer sakatatlardan biri olan böbrek ile birlikte de pişirilmektedir. Özellikle Orta Doğu ülkelerinde yaygın şekilde tüketilen ciğer, çeşitli baharatlar, soğan ve bazı sebzeler ile birlikte harmanlanarak da çeşitli şekillerde tüketilmektedir. Yine bazı Orta Doğu ülkelerinde, ciğer sucukları üretilmektedir. Güney Afrika’da geleneksel olarak tüketilen ciğerden lezzetli yiyecekler yapılmaktadır ve genellikle ateşte pişirilmektedir.

Ciğer; protein, demir, bakır ve A vitamini bakımından zengin bir hayvansal gıdadır. Bunlara ek olarak ciğer, çok iyi birer, çinko, manganez, D vitamini, C vitamini, riboflavin, tiamin, niasin, B6 vitamini, folat, B12 vitamini, pantotenik asit, fosfor ve selenyum kaynağıdır. Bazı balık ciğerleri özellikle vatoz balığı, besin değeri olarak oldukça kıymetli bileşenler içermektedir.

Ciğerin Sağlığa Faydaları Nelerdir?

Hayvansal bir besin kaynağı olan ciğer, besin değeri oldukça yüksek ve etkili olan bir gıdadır. Bundan dolayı ciğerin insan sağlığı üzerinde, önemli oranlarda faydası bulunmaktadır. Ciğer, vücudun protein ihtiyacının büyük bir kısmını karşılar ve vücudun A vitamini kaynağını oluşturur. İçermiş olduğu riboflavin yardımı ile ciğer cildi korur. Ciğer, birçok vitamin türü bakımından zengindir ve ciğer içermiş olduğu bu vitaminlerin yardımı ile, hücre yenilenmesini desteklemektedir. Ciğer, kardiovasküler hastalık riskini azaltır, bağışıklık sistemini güçlendirir, metabolizmayı düzenler, kalp krizi riskini ve felç riskini azaltır, kolesterolü düzenler. Çok iyi bir selenyum kaynağı olan ciğer, kan hücrelerinin sağlığını destekler ve anemi oluşumunu önler. Son olarak ciğer, sinir sistemi ve beyin sağlığını destekler.

1.Protein Kaynağı

Bir porsiyon ciğer, vücudun protein ihtiyacının yaklaşık %40’ını karşılamaktadır. Protein, hücre yapısını yeniler, besinlerde bulunan enerjiyi ortaya çıkarır, enzim oluşumunu sağlar, hormon ve antikor yapılanmasını destekler. Ciğerin de yapısında bol miktarda bulunan protein, anne sütü üretilmesini sağlar. Vücudumuzda 21 adet amino asit bulunmaktadır. Bu amino asitlerden 12 tanesini vücudumuz üretebilmektedir. Diğer 9 amino asidi ise vücudumuz dışarıdan karşılamak durumundadır. Bu amino asitlere özel amino asitler denilmektedir ve bazı gıdaların yapısındaki proteinlerden karşılanabilmektedir. Ciğer ise yüksek protein içeriği sayesinde, dışarıdan vücuda alınması gereken amino asit miktarını karşılamaktadır. Yaklaşık 85 gram ciğer, 21-26 gram miktarında protein içermektedir. Protein bunlara ek olarak, hücrelerin büyümesini, onarılmasını ve yenilenmesini sağlamaktadır.

2.Hayvansal Yağ

Yaklaşık 84 gram sığır ciğeri, 162 kaloridir ve 5 gram yağ içermektedir. Aynı miktardaki kuzu ciğeri ise, 187 kaloridir ve 7.5 gram yağ içermektedir. Ciğerin toplam yağ içeriği nispeten düşüktür. Yani ciğer, insan sağlığını tehdit etmeyecek oranda hayvansal yağ içermektedir.

3.Kolesterol

Sağlıklı yetişkin bir bireyin günlük yaklaşık olarak 300 miligram miktarında kolesterol alması gerekmektedir. Bu durumda, 84 gram sığır ciğeri 337 miligram, 84 gram dana ve kuzu ciğeri 430 miligram, aynı miktar tavuk ciğeri ise 479 miligram miktarında kolesterol içermektedir. Aslında vücut ihtiyacı olan kolesterolü doğal olarak üretebildiği için, ciğerin dozunda tüketilmesi kalp ve damar hastalıkları riskini azaltacaktır.

4.Vitamin Kaynağı

68 gram sığır ciğeri, yetişkin bir insanın günlük alması gereken B12 vitaminin % 2000 miktarını karşılamaktadır. Vitamin B12 ise, hayati önem taşıyan bir vitamin türüdür. B12 vitamini, kırmızı kan hücrelerinin ve genetik materyallerin üretilmesini desteklemektedir ve sinir sistemi sağlığını korumaktadır. B12 vitamini, amino asit ve protein üretimini sağlar, homosistein seviyesini düzenler. Homosistein seviyesi çok fazla yükseldiğinde, arter sağlığı tehlike altına girmektedir. Bundan dolayı B12 vitamini, sağlık açısından önemlidir.

Yetişkin bir kadının günlük alması gereken A vitamininin % 917 miktarını ve yetişkin bir erkeğin alması gereken A vitamininin % 713 miktarını karşılayan ciğer, organlar için yaşamsal önem taşıyan çok iyi bir A vitamini kaynağıdır. A vitamini, bağışıklık sistemini güçlendirir, hücreler arası iletişim ve bağlantıyı sağlar. Riboflavin bakımından zengin olan ciğer, gıda metabolizmasını sağlar, cilt ve göz sağlığını korur.

5.Mineral Kaynağı

Bir porsiyon ciğer, yetişkin bir kadınının günlük çinko ihtiyacının yaklaşık % 121’ini, yetişkin bir erkeğin günlük çinko ihtiyacının ise yaklaşık % 88’ini karşılamaktadır. Çinko, bağışıklık sistemini güçlendiren önemli bir mineraldir. Öte yandan çinko minerali, hücre metabolizmasının düzenlenmesini sağlar, hücrelerin yenilenmesini ve genetik materyallerin düzenlenmesini sağlar.

Çinko minerali, cenin için hayati önem taşıyan faydalar sağlamaktadır. Buna göre çinko, cenin döneminde, çocukluk ve ergenlik döneminde, tat alma ve koku duyularının gelişmesini sağlamaktadır.

Yetişkin bir erkeğin günlük alması gereken demir mineralinin yaklaşık % 56’sını ve yetişkin bir kadının günlük alması gereken demir mineralinin yaklaşık % 25’ini karşılayan 68 gram ciğer, hücrelerin çoğalmasını ve hücrelerin oksijen taşımasını desteklemektedir. Ciğer, içeriğindeki demir minerali sayesinde, akciğer sağlığını korur ve kan dolaşımını düzenler.

Yine 68 gram ciğer,  yetişkin bir insanın günlük selenyum minerali ihtiyacının yaklaşık % 45’ini karşılamaktadır. Selenyum minerali, hücre hasarlarına karşı vücudu korur, vücuttaki serbest radikaller ile mücadele eder, antioksidan özellik göstererek kanser riskini azaltır. Aynı zamanda selenyum, bağışıklık sistemini güçlendirir ve tiroid bezi faaliyetlerini destekler.

Ciğerin içermiş olduğu bir diğer mineral ise bakır mineralidir. Bakır minerali, birçok enzimin bileşenini oluşturmaktadır. Bakır minerali, antioksidan özellik göstererek, vücudu serbest radikallerin zararlarına karşı korur.
Çok Fazla Miktarda Ciğer Tüketmenin Bir Zararı Olabilir Mi?

    Çok fazla miktarda ciğer tüketmek, çok fazla miktarda A vitamini ve bakır mineralini vücuda almak anlamına gelmektedir. Çok fazla miktarda A vitamini ve bakır mineralini vücuda yüklemek ise, vücutta toksin madde birikmesine sebep olabilmektedir.
    Gereğinden fazla miktarda tüketilen ciğer, kanda kolesterol seviyesinin artmasına sebep olmaktadır. Kanda kolesterol seviyesinin yükselmesi ise, kalp hastalıkları, kalp krizi ve felç riskini yükseltmektedir.
    Ağır metaller içeren ciğer, sürekli olarak tüketilmemelidir. Çünkü fazla miktarda ve sürekli tüketilen ciğer, kanda ağır metal birikmesine sebep olacaktır.
    Özellikle hamile kadınlar çok fazla miktarda ciğer tüketmekten kaçınmalılar. Çünkü, yüksek oranlarda A vitamini içeren ciğer, içermiş olduğu bu A vitamininden dolayı, fazla miktarda tüketildiğinde, bebeğe zarar verecektir.
    Civa elementi içeren ciğer, çok fazla miktarda tüketildiğinde, vücutta zehirli madde birikmesine sebep olabilmekte ve hücre yapısını bozabilmektedir. Özellikle hamile ve emziren kadınlar için tehlikeli durum oluşturan civa elementi nedeni ile, aşırı miktarda ciğer tüketilmesi ciddi sorunlara yol açabilmektedir.

Besin Değerleri

100 gram ciğer için besin değerleri

    Enerji: 561 kJ (134 kcal)
    Karbonhidrat: 2.5 g
    Yağ: 3.7 g
    Protein: 21 g
    A vitamini: (813 %) 6500 μg
    Riboflavin (B2): (250 %) 3 mg
    Niasin (B3): (100 %) 15 mg
    Vitamin B6: (54 %) 0.7 mg
    Folate (B9): (53 %) 212 μg
    Vitamin B12: (1083 %) 26 μg
    Vitamin C: (28 %) 23 mg
    Demir: (177 %) 23 mg
    Sodyum: (6 %) 87 mg