Kurtuluş Savaşı'ndan başarıyla çıkmış olan yeni ülkenin yönetim şekli yoktu. Ulu önder Mustafa Kemal Atatürk'te bu yeni ülkeye en uygun yönetim şeklinin Cumhuriyet olduğuna karar verdi ve 29 Ekim 1923 tarihinde Türkiye'nin yönetim şekli Cumhuriyet oldu. Bunun üzerine Cumhuriyetin ilan edildiği tarih her yıl resmi bayram olarak kutlanmaya başlandı. Peki Cumhuriyet ne demek kısaca ? 29 Ekim Cumhuriyetin anlamı nedir?
CUMHURİYET NE DEMEK KISACA?
Cumhuriyet kısaca, halkın egemenliğini kendi elinde bulundurduğu ve bunu, arasından seçtiği milletvekili aracıyla kullandığı bir devlet şeklidir .‘Cumhuriyet’, bizim dilimize Arapçada geçen bir kelimedir. ‘Bütün halkın idaresi’ demektir. Bu kelime ‘cumhur’dan yani halktan çıkar. Cumhuriyette egemenlik, kral, kraliçe, padişah, sultan gibi tek bir kişiye ait değil halka aittir. Halk, belirli zaman aralıklarından oy vererek, yine halktan olan yöneticilerini seçer.
TÜRKİYE'DE CUMHURİYET NASIL İLAN EDİLDİ? 29 EKİM CUMHURİYET'İN ANLAMI NEDİR?
Türkiye’de, 29 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyet ilan edilmiştir; fakat aslında 23 Nisan 1920 tarihinden itibaren, Cumhuriyet yönetiminin alt yapısı atılmaya başlanmıştır.23 Nisan 1920’de “egemenliğin kayıtsız şartsız ulusa ait olduğu” belirtilmiş ardından bu yeni düzenin kurulması için hızla çalışmalar yapılacaktır. 1922 yılında bu çalışmalar doğrultusunda Padişahlık ve Saltanatın hukuken kaldırılmıştır. Önce TBMM, 1 Kasım 1922 gecesi almış olduğu karar doğrultusunda, “Halifelik”le “Saltanatı” birbirinden ayırmış ve Saltanatı tamamen kaldırmıştır.
Halifeliğin kaldırılmasına daha vakit vardır. Bu süreçte Vahdettin İngiltere’ye sığındığı için yerine, Abdülmecit Halife olmuştur. Cumhuriyet’in ilanı edilmesiyle artık halifeliğinde kaldırılması zamanı gelmiş ve bu yönde hazırlıklar başlatılmıştır. Ardından 3 Mart 1924 tarihinde de Halifelik tamamen kaldırılmıştır. Bunlar Türkiye Cumhuriyetinin kaderini bağlayan aşamalardır. Cumhuriyet yönetimi ile Türkiye Hukuk devleti statüsü kazanmıştır.
CUMHURİYETÇİLİK NE ANLAMA GELİR?
Devletin bir kişinin mutlak hakimiyeti çerçevesinde yönetilmemesi ve bu yönetimin hep bir ailenin nesillerinin elinde bulunmasına son veren; bunlar yerine halkın devlet yönetiminde söz hakkı sahibi olduğu bir ilkeye “cumhuriyetçilik” denir. Atatürk, cumhuriyetçiliği, hükümdarlık ve saltanatı kaldırılmasında rol oynayan bir yönetim biçimi olarak nitelendirmemiş; Ülkeyi demokrasi ışığıyla aydınlatan bir anlayış olarak kabul etmiştir.
