Kürt  Bölgesel Yönetimi veya Irak Kürdistan Bölgesi yaklaşık 40.000 km2 'den oluşan; Batı’da Suriye’ye, Doğu’da İran’a ve Kuzey’de Türkiye’ye komşu olan Irak Federasyonu’na bağlı Anayasal düzeyde varlığı olan özerk bir bölgedir. Bölgesel Yönetiminin Başkenti Erbil’dir (yerel dilde Hewler). Bölgesel sınırlar içerisindeki güncel nüfus 5 milyonun üzerindedir. Resmî dilleri Kürtçe ve Arapçadır.

Irak'ın kuzeyinde bulunan bölge 11 Mart 1970'te Saddam Hüseyin ve Mustafa Barzani arasında yapılan anlaşma üzerine kuruldu. Özerklik anlaşmasına göre Irak'ın kuzeyindeki üç il, yaklaşık 37 000 km²'lik bir bölge, Erbil'de kurulacak bir yerel parlamentotarafından yönetilecekti. Bunun yanı sıra Irak Meclisinde 5 bakan ve başbakan vekili Kürt olacaktı. Kürtçe, ülke genelinde Arapça'nın yanı sıra ikinci resmî dil olacaktı.

İran-Irak Savaşı sırasında bu bölge, merkezî hükümetin kontrolünden çıkmış, İran saflarında Saddam Hüseyin'e karşı yer almıştı. Saddam Hüseyin savaştan önce anlaşmayı kaldırmış ve 1974'te Kürt bakanları meclisten çıkarmıştı. Bu durum üzerine Barzanilerisyan etmişlerdi. Bu durum Irak için çıkan savaşı kötü etkiledi, çünkü Saddam Hüseyin'e karşı Kuzey, İran ile ittifak etmiştir.
Birinci Körfez Savaşı öncesi ve savaş sırasında Saddam Hüseyin'den kaçan on binlerce Kürt, Türkiye'ye sığındı. Türkiye tarafından kurulan kamplarda Kürt mültecilere sağlık, barınma ve giyim yardımları yapıldı. Saddam Hüseyin devrilip Kürt liderler yeni dönemde söz sahibi olana kadar yurt dışına Türk Pasaportu ile çıktılar.
Birinci Körfez Savaşı'ndan sonra çıkarılan uçuş yasağından dolayı bölge bugüne kadar Bağdat'ın yönetimi altında değildir. Bölge Kürdistan Parlementosu'nun kontrolü altındadır.
Mesut Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokratik Partisi ile Celal Talabani liderliğindeki Kürdistan Yurtseverler Birliği'nin arasında çıkan anlaşmazlıklardan dolayı bölge ikiye bölünmüşse de, son yıllarda birleşme sürecine girilmiştir.
Bağımsızlık referandumu
2017 Kürdistan Bölgesel Yönetimi bağımsızlık referandumu
Kürdistan Bölgesel Yönetimi başkanı Mesud Barzani 2016 yılı ocak ayında meclisteki parti temsilcileriyle biraraya geldiği toplantıda, bağımsızlık için referandum komisyonu kurulmasını kararlaştırdıklarını belirtti. Yapılacak referandumun 2016 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçiminden önce yapılması planlanmaktaydı.

Ancak IŞİD'in Musul ve Kerkük'e saldırıları, PKK'nin Sincar bölgesinde faaliyetlerde bulunması, PKK'nın bağımsızlık karşıtı olduğuna dair çıkan haberler, Goran Partisi ve bazı muahalefet partileriyle KDP arasındaki siyasi anlaşmazlıklar referandum sürecini erteletti. Gerek Kürdistan Bölgesi Güvenlik Konseyi Müsteşarı Mesrur Barzani'nin "Kürdistan'ın bağımsızlığı önünde artık bir engel kalmadı" şeklindeki açıklaması gerekse KYB ve GORAN'ın KDP ile görüşmelere sıcak baktıklarını açıklaması bağımsızlık sürecinin yakın zamanda yeniden ilerleyebileceğini gösterdi.

Mesud Barzani, 25 Eylül 2017'de referandumun yapılacağını açıkladı. Bu açıklama sonrası Irak Başbakanı Haydar el-Abadi olası bir referandumda toprak bütünlüğünü korumak için askeri müdahaleye hazır olduklarını açıkladı.[12] Türkiye Cumhuriyeti ise 27 Eylül 2017'de yapılması planlanan Milli Güvenlik Kurulu toplantısını 22 Eylül 2017'ye çekti. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Barzani'yi kast ederek "Kararımızı 22 Eylül'de görecek." dedi.[

Irak ve Şam İslam Devleti ile savaş
Haziran 2014'te Irak ve Şam İslam Devleti'nin Musul'a saldırmasıyla fiili olarak Bölgesel Kürt yönetimi de savaşa girmiştir.
İran ve Türkiye sınırı tarafında dağlık bir coğrafi yapısı hakimdir. Güneye doğru gidildikçe düzlük ve çöl bir arazi yapısı hakimdir. İran ve Türkiye sınırı boyunca uzanan kuzeydeki dağlık bölgeler, yoğun kar yağışı altındadır. Openstreetmap haritasındaki yeri.

Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin iklim şartları, kuzeydeki topografik ve dağlık yapısı nedeniyle, bölgede bitki örtüsü olarak bozkır ve orman bulunur. Bölgenin kuzeyindeki dağlık bölgede ve tüm İran sınırında kavak, söğüt ve meşe, alıç, kiraz eriği, kuşburnu, dağ elması, ahlat, üvez vb. yabani ağaçlar ve çayır otları bulunur.. Güneyinde ise genelde çöl ağaçları olan hurma ve palmiye ağaçları vardır.
Ordu
Peşmerge, silahlı Kürt militanlarının başvurduğu Kürtler tarafından kullanılan bir terimdir. Bazı kesimler tarafından özgürlük savaşçıları olarak tabir etmektedir.[kaynak belirtilmeli] Peşmerge kelimesi "ölümle karşı karşıya olanlar" anlamını taşır. Kürdistan olarak bilinen bölgede hüküm sürmüş olan Osmanlı ve Kaçar Hanedanı'nın çöküşünün ardından, Kürdistan'daki Peşmerge kuvvetleri 1920'lerin başında Kürt bağımsızlık hareketinin çıkışından bu yana var olmuştur
Peşmerge, Irak'a Özgürlük Operasyonu sırasında ABD Ordusu ve koalisyon güçlerinin yanında savaştı. Daha sonraki yıllarda, Peşmerge, Kürdistan ve Irak'ın diğer bölgelerindeki güvenliğinde hayati bir rol oynadı. Peşmerge aynı zamanda anti-terör operasyonları için Bağdat ve Anbar illerinde de konuşlandırılmıştır. Kürdistan Bölgesi, Irak Anayasası'na göre kendi ordusuna sahiptir ve yasalara göre merkezi Irak ordusunun Kürdistan Bölgesine girmesine izin verilmez.
İdari bölümler
Kürdistan Bölgesel Yönetimi, Irak'ın dört ilini (Arapça: محافظة, Muhafaza; Kürtçe: پارێزگا, Parêzga) kontrol altına almaktadır. Bu illerin her biri toplam 26 olmak üzere ilçelere ve ilçelerde bucaklara ayrılır.
Bölgesel Yönetimin kontrolü altındaki iller:
1. Süleymaniye
2. Erbil
3. Dohuk
4. Halepçe
5. Kerkük
Irak Kürdistan Bölgesi, bu dört ilin yanısıra, şu anda Irak merkezi hükümetinin hukuki bir parçası olan Ninova, Kerkük ve Diyala illeri üzerinde de hak iddia etmektedir.[19] İşidin Kuzey Irak Taarruzu sonrası ırak ordusunun çekilmesi üzerine Kerkük ve Diyala ilçelerinin kontrolü Kürdistan Bölgesel Yönetiminin Kontrolüne geçmiştir.
Göçmenlik
2003 yılında Saddam Hüseyin rejiminin devrilmesinden bu yana, Irak Kürdistanı'nda özellikle Kürtler, Süryaniler, Ermeniler, Mandanlar, Şabaklar ve Romanlar'ın göçüne tanıklık etti.[kaynak belirtilmeli] Çünkü istikrar ve güvenlikten dolayı, Kürdistan'da Kürt olmayan Iraklılar yerlerini terketmek zorunda kaldılar.[kaynak belirtilmeli] Irak Kürdistanı ile Türkiye arasındaki yaygın ekonomik faaliyetler, Türklerin Irak Kürdistanı'nda iş aramasına fırsat verdi. 2009 yılında, Kürt başkentli merkezi bir Kürt gazetesi, yaklaşık 50.000 Türk'ün artık Kürdistan'da yaşadığının tahmin edildiğini bildirdi.[26] Bangladeş, Hindistan ve Pakistan'dan gelen göçmenler hakkında da raporlar yayınlanmıştır.
Eğitim

Kürdistan Bölgesel Hükümeti'nin kuruluşundan önce, ilköğretim ve ortaöğretim neredeyse tamamen Arapça olarak öğretildi. Yükseköğretim ise her zaman Arapça olarak öğretildi. Bu durum ancak Kürdistan özerk bölgesinin kurulması ile değişmiştir. İlk uluslararası okul olan Choueifat Uluslararası İngiliz Koleji, 2006 yılında Irak Kürdistanı'nda şubesini açmıştır. Diğer uluslararası okullar da açıldı ve Kürdistan'da İngiliz Uluslararası Okullar Eylül 2011'de Süleymaniye'de planlı bir şekilde açılmıştır.

Referandumda sorulacak soru ne?
Seçmenlere "Kürdistan Bölgesi ve Kürdistan Bölgesi dışında kalan Kürt yerleşimlerinin bağımsız bir devlet olmasını istiyor musunuz?" sorusu yöneltilecek. Seçmenlerin önünde ise iki seçenek olacak: "Evet" ve "Hayır".
Soruda 'Kürt yerleşimleri' olarak tanımlanan yerler, Kerkük, Diyala ve Ninova gibi farklı etnik grupların yaşadığı fakat Peşmerge kontrolü altında olan bölgeler.
Seçmenler referandumda oy verme noktalarından olduğu gibi internet üzerinden de oy kullanabilecek.
Kim, nerede oy kullanacak?
Büyük kısmı Iraklı Kürt olan 5 milyonun üzerinde seçmenin referandumda oy kullanma hakkı var.
Kürtlerin yanı sıra oy verecek etnik ve dini gruplar arasında Araplar, Türkmenler, Ezidiler ve Süryaniler de var.
Irak hükümeti referandum için ne diyor?
Irak Başbakanı Haydar El İbadi, referandumun yasadışı ve anayasaya aykırı olduğunu ifade ediyor.
Irak Parlamentosu, referandumun düzenlenmesini reddeden bir karar çıkarmış ve Başbakan İbadi'den Irak'ın toprak bütünlüğünü koruyup ayrılıkçı hareketlerle mücadele etmesi konusunda gerekli tüm tedbirleri almasını istemişti.Parlamento 14 Eylül'de, referandumun düzenlenmesi gerektiğini savunan Kerkük Valisi'ni görevden aldı.
Irak'ın askeri yetkilileri ise referandumun IŞİD'e karşı mücadeleyi sekteye uğratacağını, Havice ve Kerkük gibi bölgelerde hâlâ bazı yerleşim yerlerini elinde tutan örgütün ülkeden tamamen temizlenmesinin zorlaşacağını ifade ediyor.
Goran partili Meclis Başkanı Yusuf Muhammed, Süleymaniye'de BBC Türkçe'nin sorularını yanıtladı. Goran partili Meclis Başkanı Yusuf Muhammed, 'Referendumla parlamento krizi arasında bir bağ var' diyor.
Iraklı Kürtlerin hepsi bağımsızlığı destekliyor mu?
Hayır. Bazı Iraklı Kürt siyasiler ve işadamları 'Şimdilik Hayır' sloganıyla bir kampanya yürütüyor. Mevcut siyasi iklim, güvenlik koşulları ve ekonomik şartlar gözönğnde bulundurulduğunda referandumun şu anda düzenlenmesinin doğru bir karar olmayacağını söylüyorlar.
IKBY'de 2015'te ortaya çıkan siyasi krizden sonra başkent Erbil'e girişi yasaklanan Goran (Değişim) Hareketi'nden Meclis Başkanı Yusuf Muhammed de, bağımsızlık referandumunun ertelenmesi çağrısını yapıyor.
BBC Türkçe'ye konuşan Muhammed, referandumu meşru bulmadığını, Bağdat'la diyaloğa gidilmesi gerektiğini ifade etmişti.
Bağımsızlık referanduma karşı çıkan bir diğer kesim ise mevcut referandumun bir kamuoyu yoklamasından öteye geçen herhangi bir yasal dayanağının olmadığını ifade ediyor ve bu yolla Barzani'nin kendi şahsi çıkarlarını gözetmeye çalıştığını savunuyor.
Referandumdan 'Evet' sonucu çıksa dahi, bağımsızlığın gelmeyeceğine inanan bu kesim, bölgede şiddetin artmasından ve ekonomik koşulların kötüye gitmesinden endişe ediyor.
Kerkük'teki Arap ve Türkmen partiler referandumu boykot ediyor.
Şengal ve Ninova'daki Ezidiler de referandumda sandığa gitmeyeceklerini söylüyorlar.
Irak'ın komşuları ne diyor?
Türkiye ve İran referandumun düzenlenmesine karşı. Ankara'dan yapılan açıklamalarda referandumun tarihi bir hata olacağı ve beraberinde sadece bölgesel değil, küresel bir krizi getireceği uyarıları yapılıyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, referandumun düzenlenmesi halinde Türkiye'nin IKBY'ye yönelik yaptırımları devreye sokabileceğini söylemişti. IKBY, çıkardığı petrolün tamamını Türkiye üzerinden uluslararası pazarlara ulaştırıyor.

İran da, Türkiye gibi referanduma karşı çıkan ülkeler arasında.
Suriye hükümeti ise henüz referandum konusunda net bir görüş dile getirmediyse de Şam'ın Irak'ın toprak bütünlüğünün korunmasından yana olacağı tahmin ediliyor.
Komşu ülkelerdeki Kürtlerin görüşleri neler?
Suriye'nin kuzeyinde kendi özerk bölgelerini oluşturmak isteyen Suriyli Kürtler referandumdan çıkacak sonuç ne olursa olsun, Iraklı Kürtlerin kararına saygı duyacaklarını ifade ediyor.
PKK ise referandumu "Barzani'nin propaganda çabası" olarak görüyor ve karşı çıkıyor. PKK'dan gelen mesajlarda Iraklı Kürtlerin "demokratik özerklik" için mücadele etmesi yönünde çağrılar yapılmıştı.
İran'daki Kürt siyasi partileri ise referandumu destekliyor ve bir gün kendilerinin de İran da benzer bir süreci başlatmalarının mümkün olabileceğini düşünüyor.
Cihazınızda ses/video gösterim programı bulunamadı
IKBY Başkanı Mesud Barzani, BBC Farsça Servisi'nden Nafiseh Kohnavard'ın sorularını yanıtladı.
Nasıl bir sonuç bekleniyor?
Eğer referandum planlandığı gibi 25 Eylül'de düzenlenirse, sandığa gidenlerin büyük kısmının bağımsızlıktan yana oy kullanacağı tahmin ediliyor. Ancak Bağdat yönetimi çıkacak sonucu tanımayacağını defalarca dile getirdi.
Birleşmiş Milletler'in Irak temsilciliği, referandumda herhangi bir rol üstlenmeyeceğini söyledi. Yani herhangi bir uluslararası gözlemci oy verme işlemlerini takip etmeyecek.
Iraklı Kürt yetkililer, gerekli tüm güvenlik önlemlerini aldıklarını, referandum gününde herhangi bir şiddet olayına izin vermeyeceklerini söylüyorlar.
Ancak özellikle statüsü oldukça tartışmalı petrol zengini Kerkük başta olmak üzere farklı etnik grupların yaşadığı bölgelerde silahlı çatışmaların yaşanabileceği endişeleri de var.
Eğer referandum'dan 'Evet' sonucu çıkmasına rağmen IKBY bağımsızlık ilan etmekten imtina ederse, referandum sonuçlarının Bağdat ve Erbil arasında yürütülecek müzakerelerde bir koz olarak kullanılabileceği de ifade ediliyor.

Hangi bölgeleri kapsıyor?
Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi resmi olarak dört vilayetten oluşuyor: Süleymaniye, Erbil, Dohuk ve Halepçe. Ancak bunlar dışında Kerkük, Hanekin ve Sincar  gibi tartışmalı bölgelerin de referanduma dahil edilmesi gerilimi tırmandırıyor. Demografik yapısı ve statüsü tartışma konusu olan Kerkük'te İl Meclisi geçen ay aldığı kararla referanduma katılacaklarını açıklamıştı. Yaklaşık 5,5 milyon nüfusa sahip olan IKBY'nin seçmen sayısısı 2013'teki son parlamento seçimleri sırasında 2,8 milyon civarındaydı. Ancak seçim komisyonu tartışmalı bölgelerin de seçime dahil edilmesiyle bu referandumda 5 milyondan fazla seçmenin oy kullanabileceği belirtiliyor. Seçmenlere "Kürdistan bölgesinin ve bölge dışında kalan Kürt yerleşimlerinin bağımsız devlet olmasını destekliyor musunuz?” sorusu sorulacak.

Kerkük neden önemli?
Irak'ın petrol zengini kenti referandumun başlıca gerilim konusu. ABD'nin Irak'ı işgalinin ardından yoğun bir Kürt göçünün yaşandığı kentin statüsü Irak'ın 2005 anayasasına göre referandumla belirlenecekti. Ancak ülkenin içinde bulunduğu istikrarsızlık nedeniyle Kerkük'ün resmi olarak Kürt yönetimine mi yoksa Irak merkezi hükümetine mi bağlanacağını belirleyecek bu oylama bugüne kadar yapılamadı. 2014 yılında IŞİD tehlikesine karşı peşmerge güçlerinin kente konuşlanmasıyla fiilen Kürt yönetiminin kontrolüne geçen Kerkük'te, geçen Mart ayında kamu binalarına Kürt bayrağı çekilmesiyle tansiyon iyice artmıştı. Bağdat, Kerkük'ün idari olarak merkezi yönetime bağlı olduğunu belirtirken, Kürtler ve özellikle kentte hakimiyet süren Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB), Kerkük'ün IKBY'ye ilhak edilmesini talep ediyor. Türkmenler ise buna karşı çıkarak Kerkük'ün özel bir statüye sahip olmasını istiyor. Kent nüfusu büyük ölçüde Türkmen, Kürt ve Araplardan oluşuyor. IKBY'ye göre Kerkük'teki seçmen sayısı 900 bin civarında.
Çatışma riski var mı ?
En fazla endişe edilen konu bağımsızlık referandumunun Kürtler, Araplar ve Türkmenler arasında bir etnik çatışmaya dönüşmesi. Kerkük'te gerilim Pazartesi gecesinden itibaren tırmanmaya başladı bile. Referandum kutlaması yapan bir grup Kürt, Türkmenlerle çatıştı, bir kişi hayatını kaybetti. Gerilimin yatıştırılması için kente takviye güvenlik gücü konuşlandırıldı. Bağdat yönetimi, referandumun şiddete yol açması halinde askeri müdahalede bulunacağını bildirmişti. Irak sınırında tatbikata başlayan Türkiye ise, Irak'taki referandumun "ulusal güvenlik” meselesi olduğunu açıkladı. Başbakan Binali Yıldırım, "Bu konuda her türlü adımı atmaya hazırız” dedi.