RTÜK denetimi Youtube'u kapsıyor mu? Youtube RTÜK açıklaması nedir? Youtube'u RTÜK denetleyecek mi? soruları bugün yayımlanan Resmi Gazete kararlarının ardından araştırılmaya başlandı. Bizde sizler için bu soruların cevaplarını araştırdık. Ayrıntılar haberde...

RTÜK DENETİMİ YOUTUBE'U KAPSIYOR MU?

Aynı zamanda bir sosyal paylaşım sitesi olan Youtube, RTÜK denetimine tabii değil. Youtube üzerinden kanal açıp yayın yapan isimlerin 100 bin TL’lik lisans ücretini ödemesine gerek yok. RTÜK ilgili Youtube linkinin kaldırılması için erişim engeli talebinde de bulunamayacak.

RTÜK DENETİMİ İNTERNETTE NEYİ KAPSIYOR?

Düzenlemeye göre internetten yayın yapmak isteyen yurt dışı menşeli kurumlar Türkiye'de şirket kurmak ve lisans başvurusu yapmak zorunda.
Yani şirket merkezi Hollanda'da olan Netflix, lisans almak için Türkiye'de şirket kurmak durumunda olacak.

RTÜK lisans almayan yayın yapan platformu tespit edip internet sitesinde duyuracak. 72 saat içinde lisans almak için kanal harekete geçmezse söz konusu platformla ilgili erişim engelleme talebinde bulunacak. Kanalın ilgilileri hakkında suç duyurusunda bulunulacak.

İnternetten radyo yayını yapmak için 10 bin TL lisans ücreti ödenecek. İnternet üzerinden televizyon yayını yapmak için 100 bin TL lisans ücreti ödenecek. İnternet üzerinden alışveriş konulu tematik yayın yapanlar 500 bin TL ödeyecek. RTÜK abonelik ile internet üzerinden TV yayını yapan şirketlerin yıllık gelirinin binde beşini de talep ediyor. Ödemeler peşin veya taksitle olabilecek. Yayın lisansı sonlandırılan kuruma kalan gün hesabına bakılarak ücreti iade edilecek.

İnternet yayın lisansının yıllık ücreti olacak fakat lisans başvurusu 10 yılda bir yapılacak. Lisans dolma süresine iki ay kalaya kadar yenileme başvurusu yapılamayacak.

İnternet üzerinden yayın yapan kuruluş geçmiş bir yıla ilişkin verdiği medya hizmetini kayıt edecek. İstendiğinde kayıtlar RTÜK'e gönderilecek. Gerektiğinde diziler RTÜK'ün kayıt sistemine de kayıt edilecek.

Eğer yayınlanan bir içerik hakkında soruşturma açılırsa soruşturma açılan kayıt üzerinden süre geçmiş olsa bile muhafaza edilecek.

Yayınlar başlamadan önce yaş grubunu, genel izleyici kitlesine uygun olup olmadığını belli edecek şekilde koruyucu sembol sistemi uygulanacak. Örneğin bir dizi cinsellik içeriyorsa başında +18 işareti çıkacak.

Koşullu erişim sağlanan kullanıcı sayıları her yıl Aralık ayı başında Üst Kurulca talep edildiğinde RTÜK'e bildirilecek.

Lisans verilmesi için aranan koşulların kaybedilmesi durumunda yayın üç ay süre ile durdurulabilecek. Gerekli şartların tekrar sağlanması için yayıncı kuruluşa 30 gün süre verilecek. Üç ay sonunda kuruluş lisansını kaybedebilecek.

Radyo ve Televizyon Üst Kurulu'nun uygun gördüğü bir mücbir sebeple yayın lisansı sonlandırılabilecek.

19. maddenin 3. Bendine göre erişim engelleme kararı alınan bir içerikle ilgili olarak ihlalin gerçekleştiği yayın komple kaldırılabilir, söz konusu kısım da diziden çıkarılabilecek. Yayın sağlayan sitenin tümü de kapatılabilir. İlgili madde şöyle: Ancak, teknik olarak ihlale ilişkin içeriğe erişimin engellenmesi yapılamadığı veya ilgili içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla ihlalin önlenemediği durumlarda, internet sitesinin tümüne yönelik olarak erişimin engellenmesi kararı verilebilir.

Madde 21’e göre internet ortamından yayın lisansı verilen kurumlar çocukların fiziksel, zihinsel veya ahlaki gelişimine zarar verebilecek türde yayınlara ebeveyn kontrolü sağlayıcı tedbirler almak ile yükümlü tutuldu.

RTÜK HAKKINDA

Ülkemizde özel radyo ve televizyon yayınları 1990 yılından itibaren herhangi bir yasal düzenlemeye tabi olmaksızın başlamıştır. 1993 yılında Anayasa değişikliği yapılarak radyo ve televizyon yayınları üzerindeki kamu tekeli ortadan kaldırılmış, özel radyo ve televizyon yayınlarının yapılmasına olanak sağlanmıştır. Özel radyo ve televizyon yayınlarını düzenleyen Mülga 3984 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanunun 1994 yılında yürürlüğe girmesiyle, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu kurulmuştur.

Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, radyo ve televizyon faaliyetlerini düzenlemek ve denetlemekle görevli, Anayasanın 133. maddesi kapsamında üyeleri TBMM Genel Kurulunca seçilen, özerk ve tarafsız bir kamu tüzel kişiliğidir. Üst Kurul, Türkiye Büyük Millet Meclisince seçilen dokuz üyeden oluşur. Üst Kurul üyelerinin görev süresi altı yıldır.  Üyelerin üçte biri iki yılda bir yenilenir. Üst Kurul üyeleri, kendi aralarından bir başkan ve bir başkan vekili seçer. Başkanlık süresi iki yıldır.

Ülkemizde karasal, sayısal, uydu, kablo ve IPTV ortamından yayın yapacak kuruluşlara lisan ve yayın izni Radyo ve Televizyon Üst Kurulu tarafından verilmektedir. Üst Kurul yayıncı kütüğünde karasal ortamda yayın yapan toplam 251 televizyon, 1078 radyo yayın kuruluşunun lisans başvurusu mevcuttur. Uydu ortamından yayın yapan 148 televizyon ve 53 radyo, kablo ortamında yayın yapan 78 televizyon kuruluşu bulunmaktadır. Ayrıca iki uydu platform işletmecisi ile bir IPTV platform işletmecisine lisans verilmiştir.

Radyo ve televizyon yayınları, Sayısal Kayıt, Arşiv ve Analiz Sistemi (SKAAS) aracılığıyla merkezden, temsilcilikler kanalıyla yerinden takip edilmektedir. SKAAS, günümüzün yüksek bilişim teknolojileri kullanılarak, TÜBİTAK ile birlikte milli bir Proje olarak gerçekleştirilmiştir. Sistem 7/24 çalıştırılmakta ve sistemin başında sürekli görevlendirme yapılarak söz konusu yayınların kesintisiz kaydedilmesi ve arşivlenmesi sağlanmaktadır.

Radyo ve televizyon yayınları üç şekilde denetlenmektedir. Bunlar:

RTÜK Uzmanları tarafından yapılan doğrudan denetim,

ALO 178 RTÜK İletişim Merkezi, RTÜK web ve RTÜK e-posta kanallarından gelen izleyici şikâyetlerinin değerlendirilmesi yoluyla yapılan izleyici denetimi,

İzleyici Temsilciliği müessesesi ve Yayıncılık Etik İlkeleri bağlamında yayın kuruluşlarının yaptığı özdenetimdir.

Radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmetleri, 6112 Sayılı Kanuna, Avrupa Sınır Ötesi Televizyon Sözleşmesi gibi taraf olunan milletlerarası antlaşmalara ve ilgili yönetmeliklere uygunluk açısından denetlenmektedir. Üst Kurul programlara yayından önce müdahale edemez, ancak yayından sonra denetleyebilir. Denetimde izleyici şikâyetlerini ve başvurularını da dikkate alır, gerek görürse müeyyide uygular. Kurulun bütün kararları idari yargının denetimine açıktır.

Ülkemizde radyo ve televizyon yayıncılığını düzenleyen temel kanun olan ve 1994 yılında yürürlüğe giren Mülga 3984 Sayılı Kanun, yaklaşık yirmi değişiklikle günün şartlarına uyarlanmak istenmişse de yayın teknolojisindeki hızlı değişim, Anayasa Mahkemesinin bazı maddeleri iptal etmesi gibi temel nedenlerle yasal çerçevenin yeniden düzenlenmesi zorunlu hale gelmiştir.

Bu nedenle Anayasa Mahkemesinin iptal gerekçeleri ile yayın teknolojisindeki gelişmeler, sektörün ve toplumun beklentileri göz önünde bulundurularak yeni bir kanun taslağı hazırlanmıştır. Bu taslak, AB müktesebatına uyum çerçevesinde 2007 yılı Aralık ayında AB Resmi Gazetesinde yayımlanarak yürürlüğe giren ve AB Sınırötesi Televizyon Direktifini değiştiren AB Görsel-İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesi hükümleri esas alınarak düzenlenmiştir. Söz konusu taslak, 2010 yılında hükümet tasarısı olarak TBMM’ye sevk edilmiştir. Kanun Tasarısı, 15 Şubat 2011 tarihinde TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaşmış, Cumhurbaşkanının onayının ardından, 6112 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun 3 Mart 2011 tarihli ve 27863 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.  AB müktesebatına uyum çerçevesinde 35 fasıldan biri olan Bilgi Toplumu ve Medya Faslının kapanış kriterlerinden biri, RTÜK Kanununun Yönergeye uyumlaştırılmasıdır. Yasanın yürürlüğe girmesiyle bu kriter yerine getirilmiştir.  

Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun faaliyetleri arasında, çocukların ve gençlerin yayınların olumsuz etkileri konusunda bilgilendirilmelerine yönelik proje ve çalışmalar önemli bir yer tutmaktadır. 6112 Sayılı Yasanın 8/2 maddesine göre, radyo ve televizyon yayın hizmetlerinde, çocuk ve gençlerin fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar verebilecek türde içerik taşıyan programlar bunların izleyebileceği zaman dilimlerinde ve koruyucu sembol kullanılmadan yayınlanamaz. Söz konusu yasa hükmü, Avrupa Konseyinin yayıncılık mevzuatı olan ve Türkiye’nin de imzaladığı Sınır Ötesi Televizyon Sözleşmesinin Yayıncının Sorumlulukları başlıklı yedinci maddesiyle de uyum içindedir. Üst Kurulun müeyyide kararlarının önemli bir bölümünün konusunu, çocuklar için zararlı yayın içerikleri oluşturmaktadır. Bu durum Üst Kurulun çocukların zararlı yayın içeriğinden korunması konusundaki hassasiyetinin bir göstergesidir. Bu nedenlerle Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, çocukların olumsuz yayın içeriğinden korunmasına yönelik bazı projeleri hayata geçirmiştir. Bunlardan başlıcaları;

Akıllı İşaretler Sembol Sistemi,

Medya Okuryazarlığı Dersi,

İyi Uykular Çocuklar Projesi

Çocuk Web Sitesi,

Medya Okuryazarlığı Web Sitesi’dir.

6112 Sayılı Kanunun 37. Maddesinin (ı) bendine göre, Üst Kurulun görevlerinden biri de yayın hizmetlerine ilişkin kamuoyu araştırmaları yapmak veya yaptırmak ve bu araştırmaların sonuçlarını ilgili taraflar ve kamuoyuyla paylaşmaktır. RTÜK, Kanunla kendisine verilen görev ve yetkiler çerçevesinde, kamuoyunun radyo ve televizyon yayınları ile ilgili duygu, düşünce ve kanaatlerini ölçmektedir. Bunun için düzenli olarakkamuoyu araştırmaları yapılmaktadır.

Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, yayıncılık alanında faaliyet gösteren uluslararası platformlarda Türkiye’yi temsil etmektedir. Avrupa Konseyi' nin medya alanındaki çalışmalarını 1994 yılından bu yana, Türkiye adına Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) takip etmektedir. Üst Kurul, Avrupa Düzenleyici Kurullar Platformunun (EPRA) kurucu üyeleri arasındadır. 2011 yılında Akdeniz Düzenleyici Kurullar Ağı (MNRA) Dönem Başkanı olan RTÜK, aynı zamanda Karadeniz Yayıncılık Düzenleyici Kurulları Forumunun Sekretaryasını yürütmektedir.

Radyo ve Televizyon Üst Kurulu adına Kalite Yönetim Sistemi Belgesi (TS EN ISO 9001:2000) alınabilmesi amacıyla 2008 yılında çalışmalara başlanmış ve Üst Kurul, 2009 yılında söz konusu belgeyi almaya hak kazanmıştır.

RTÜK'ÜN YAPTIRIMLARI NELERDİR?

RTÜK, yayın sektöründe faaliyet gösteren radyo ve televizyonları sürekli denetleyerek, belirlenen kuralları ihlal eden yayın kuruluşlarına bazı yaptırımlar uygulama yetkisine sahip. Radyo ve televizyon yayınlarının denetimi, RTÜK uzmanları tarafından yapılan doğrudan denetim dışında, iletişim hatları ve e-posta kanallarından gelen izleyici şikâyetleri dikkate alınarak da yapılıyor. Yani izleyiciler de denetim kapsamında tutuluyor. Bunun dışından yayın kuruluşlarının izleyici temsilcileri, yayın etik kuralları bağlamında yaptıkları özdenetimler de RTÜK denetimleri kapsamında değerlendiriliyor.

6112 sayılı kanun, Avrupa Sınır Ötesi Televizyon Sözleşmesi gibi uluslararası antlaşmalar ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde radyo, televizyon veya isteğe bağlı yayınlar denetleniyor. Bu denetimler çerçevesinde RTÜK, belirlenen yükümlülükleri yerine getirmeyen, izin şartlarını ihlâl eden, yayın ilkelerine ve kanunda belirtilen diğer esaslara aykırı yayın yapan özel radyo ve televizyon kuruluşlarını önce uyarır. Aynı zamanda ihlalin yapıldığı yayın kuşağında açık şekilde özür dilenmesini isteyebilir. Bu talebe uyulmaması veya ihlâlin tekrarı halinde bahse konu programın yayını 1 ilâ 12 kez durdurulabilir. Ayrıca, uyarı, idari para cezası, lisans iptali ve kapatma gibi çeşitli yaptırımlar da uygulanabiliyor. Yayın durdurma cezası süresi içinde programın yapımcısı ve varsa sunucusu başka bir program yapamaz. Yayını durdurulan programların yayınlandığı yayın kuşağında RTÜK tarafından hazırlanan bazı programların reklamsız olarak yayınlanması sağlanıyor. Bu programlar; eğitim, trafik, kültür, kadın hakları, çocuk hakları, gençlerin ahlakî ve fiziksel gelişimi, uyuşturucu ve zararlı alışkanlıklarla mücadele, Türk dilinin güzel kullanımı ve çevre eğitimi gibi konularında olabiliyor. Programlar, RTÜK tarafından ilgili kuruluşlara (örneğin TRT) hazırlattırılıyor.

YOUTUBE NEDİR?

Youtube 15 şubat 2005 tarihinde 3 eski paypal çalışanı olan Steve Chen, Chad Hurley, Jawed Karim tarafından eğlence amacıyla kuruldu. Kısa süre içerisinde birçok kullanıcı tarafından kullanılan program 2016 yılında Google tarafından 1 milyar 650 milyon dolara satın alındı. Kullanıcılar uygulamaya kayıt olarak kendi kişisel hesaplarında video yükleyebilmekte ve yorum yapılabilmektedir. Uygulamaya sakınca olabilecek +18 yaş ve üzeri, şiddet, tehdit ve reklam gibi suç sayılabilecek videolar yüklenemez. Youtube uygulamasına her gün yaklaşık 65.000 civarında video eklenmektedir. Bunun yanında 100 milyonun üzerinde video izlenmesi gerçekleştirilmektedir. Uygulamada izlenme rekoru 2012 yılında yayınlanan ve 2 milyar 100 milyonluk izlenmeyle PSY Gangnam Style isimli müzik videosudur.