Türk halkının kurtuluşunu hazırlayan kongre olarak bilinen Sivas Kongresi, 102. yaşına giriyor. Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları tarafından imzalanarak Milli Mücadele'nin yapı taşı kabul edilen Sivas Kongresi nedir? Sivas kongresi ne zaman toplanmıştır? Önemi nedir? Kongrede alınan kararlar nelerdir? Sivas Kongresi sonuçları nelerdir? Sivas Kongresine kimler katıldı? Kimler seçildi? Konu hakkında bilinmesi gereken her şeyi sizin için derledik. İşte detaylar...
SİVAS KONGRESİ NEDİR? SİVAS KONGRESİ NE ZAMAN TOPLANMIŞTIR? ÖNEMİ NEDİR?
Amasya Genelgesi'ni açıklayan başkomutan Mustafa Kemal Atatürk'ün çağrısı üzerine, Türk Milletinin seçilmiş temsilcilerinin Sivas'ta bir araya gelerek 4 Eylül 1919 - 11 Eylül 1919 tarihleri arasında gerçekleştirilen ulusal nitelikte bir kongredir. Bu kongrede alınan kararlar, kısa bir süre önce yapılmış olan Erzurum Kongresi'nin daha geniş kapsamlı ve tüm ulusu kapsayan hali olarak kabul edilmektedir.
Sivas Kongresi'nde, Erzurum Kongresi'nde alınan vatanın bütünlüğü ve bağımsızlığıyla ilgili kararlar aynen kabul edilmiştir. Kongre aynı zamanda Cumhuriyet Halk Partisi'nin ilk kurultayı olarak kabul edilmektedir. İrâde-i Milliye gazetesinin çıkarılmasına da bu kongrede karar verilmiştir.
SİVAS KONGRESİ KARARLARI
- Osmanlı Devleti ile itilaf Devletleri arasında yapılan Ateşkes Anlaşması’nın imzalandığı 30 Ekim 1918 tarihindeki sınırlarımız içinde kalan ve her noktasında çok büyük bir İslâm çoğunluğunun bulunduğu Osmanlı ülkesinin parçaları birbirinden ve Osmanlı topluluğundan parçalanamaz ve hiçbir sebeple ayrılmaz bir bütündür. Bu ülkede yaşayan bütün Müslüman halklar, birbirine karşılıklı hürmet ve fedakârlık duygularıyla dolu, birbirlerinin ırkî ve sosyal haklarına saygılı, yaşadıkları muhitin şartlarına tam olarak riayetkâr öz kardeştirler.
- Osmanlı toplumunun bütünlüğü, millî istiklalimizin sağlanması, Hilâfet ve Saltanat yüce makamının dokunulmazlığı için Kuvâ-yi milliye’yi etkili ve millî iradeyi hâkim kılmak esastır.
- Osmanlı topraklarının herhangi bir parçasına karşı yapılacak müdahale ve işgale ve özellikle vatanımız içinde müstakil birer Rumluk ve Ermenilik kurulmasına yönelik hareketlere karşı, Aydın, Manisa ve Balıkesir Cephelerindeki millî cihatlarda olduğu gibi, elbirliğiyle savunma ve direnme esası meşru kabul edilmiştir.
- Öteden beri aynı vatan içinde birlikte yaşadığımız, bütün gayr-i müslim azınlıkların her türlü hakları bütünüyle mahfuz bulunduğundan, bu azınlıklara siyasî egemenlik ve toplumsal dengemizi bozacak imtiyazlar verilmesi kabul edilmeyecektir.
- Osmanlı Hükûmeti bir dış baskı karşısında memleketimizin herhangi bir parçasını terk ve ihmal etmek zorunda kalırsa, Hilafet ve Saltanat makamı ile vatan ve milletin dokunulmazlığını ve bütünlüğünü sağlayacak her türlü tedbir ve kararlar alınmıştır.
- İtilaf Devletleri’nce Ateşkes Anlaşması’nın imzalandığı 30 Ekim 1918 tarihindeki sınırlarımız içinde kalıp İslâm çoğunluğunun oturmakta olduğu, kültür ve medeniyet üstünlüğünün Müslümanlarda bulunduğu ve bir bütün teşkil eden vatan topraklarının taksimi görüşünden büsbütün vazgeçip, bu topraklar üzerindeki tarihi, ırki, dini ve coğrafi haklarımıza riayet edilmesine ve buna aykırı teşebbüslere son verilmesine ve böylece hakka ve adalete dayalı bir karar alınmasını bekleriz.
- Milletimiz insani, muasır (çağdaş) gayeleri yüceltir, teknik, sınaî ve ekonomik durumu ve ihtiyacımızı takdir eder. Böylece devlet ve milletimizin iç ve dış bağımsızlığı ve vatanımızın bütünlüğü saklı kalmak şartıyla, altıncı maddede yazılı sınırlar içinde, milliyet esaslarına saygılı olan ve memleketimize karşı istila emeli gütmeyen herhangi bir devletin teknik, sınaî, ekonomik yardımını memnuniyetle karşılarız. Bu adaletli ve insani şartları(ın gerçekleşmesi), bir barışın acilen kararlaştırılması, insanlığın selameti ve dünyanın esenliği adına, en has millî emelimizdir.
- Milletlerin kendi geleceğini bizzat kendilerinin tayin ettiği bu tarihi dönemde İstanbul Hükûmeti’nin de millî iradeye bağlı olması zaruridir. Çünkü millî iradeye dayanmayan herhangi bir hükûmetin keyfi kararlarına milletçe baş eğilmediği gibi, böyle kararların dışta da muteber olmadığı ve olamayacağı, şimdiye kadar geçen olaylarla ve sonuçlarla ortaya çıkmıştır. Böylece, milletin içinde bulunduğu sıkıntı ve endişeden kurtulmak çarelerine bizzat başvurmasına gerek kalmadan, İstanbul Hükûmeti’nin millî meclisi hemen ve hiç zaman yitirmeden toplaması ve böylece milletin, memleketin geleceği üzerinde alacağı bütün kararları millî meclisin denetimine sunması mecburidir.
- Vatan ve milletimizin maruz kaldığı zulüm ve elemler ile ve hepsi aynı amaç ve maksatla millî vicdandan doğan vatansever ve millî cemiyetlerin birleşmesinden oluşan genel topluluk, bu kez “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adını almıştır. Bu cemiyet her türlü particilik akımlarından ve şahsi ihtiraslardan uzaktır ve arınmıştır. Bütün Müslüman vatandaşlarımız bu Cemiyet’in tabii üyeleridir.
- Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin 4 Eylül 1919 tarihinde Sivas’ta toplanan Genel Kongresi tarafından, mukaddes maksadı takip ve genel teşkilatı idare etmek için bir Heyet-i Temsiliye seçilmiş ve köylerden il merkezlerine kadar bütün millî teşkilatlar takviye edilmiş ve birleştirilmiştir.
SİVAS KONGRESİNE KATILANLAR
- Mustafa Kemal (Atatürk), Temsil Heyeti Başkanı, Samsun 9. Ordu Müf. (İstifa, Erzurum)- Sivil
- Hüseyin Rauf (Orbay), Temsil Kurulu Üyesi, Em. Deniz subayı, Sivas
- Bekir Sami (Kunduk), Temsil Kurulu Üyesi, Mülkiyeli - Vâli, Sivas
- Süleyman Bey, Tüccar, Harput
- Fevzi (Baysoy), Temsil Kurulu Üyesi, Din adamı - Şeyh, Erzincan
- Raif (Dinç),Temsil Kurulu Üyesi, Yargıç, Erzurum
- Refet (Bele), Canik (TKÜ), Albay, Samsun
- Kara Vasıf, Emekli Albay, Ayıntab
- İsmail Hami (Danişmend), Mülkiyeli- Tarihçi, İstanbul
- İsmail Fazıl (Cebesoy), Emekli General, İstanbul
- Hikmet Boran, Ask. Tıb. Öğr. Tem., Tıbbiye Öğrencisi, İstanbul
- Ahmet Nuri, İlmiye sınıfı hocası, Bursa
- Osman Nuri (Özpay), Avukat, Bursa
- Hüseyin (Bayraktar), Tüccar, Eskişehir
- Hüsrev Sami (Kızıldoğan), Subay, Eskişehir
- Halil İbrahim (Sipahi), Tüccar - Bld. Bşk., Eskişehir
- Mehmet Şükrü (Koçzade), Hukukçu, Afyonkarahisar
- Salih Sıtkı (Kesrioğlu), Mülkiyeli, Afyonkarahisar
- Bekir (Gümişioğlu), Öğretmen, Afyonkarahisar
- Abdurrahman Dursun (Yalvaç), Öğretmen, Çorum
- Mehmet Tevfik (Ergun), Öğretmen, Çorum
- İbrahim Süreyya (Yiğit), Mutasarrıf, Alaşehir (Saruhan)
- Macit (Suner), Yargıç, Alaşehir (Saruhan)
- Mehmet Şükrü (Dalamanlı), Hukukçu, Denizli
- Yusuf (Başağazade), Hukukçu - Ziraatçi, Denizli
- Necip Ali (Küçüka), Yargıç, Denizli
- Hakkı Behiç (Bayiç), Mülkiyeli, Denizli
- Sami Zeki, Emekli Subay, Kastamonu
- Nuri (Tatlızade), Tüccar, Kastamonu
- Halit Hami (Mengi), Tüccar - Beld. Bşk., Bor
- Mustafa (Soylu), Öğretmen, Niğde
- Yusuf Bahri (Tatlıoğlu), Çiftçi, Yozgat
- Osman Remzi (Öğüt), Memur, Nevşehir
- Mazhar Müfit (Kansu), Vali, Denizli
- Hasan, ?, ?
- Süleyman (Boşank), Çiftçi – Denizci, Samsun
SİVAS KONGRESİNDE SEÇİLEN İSİMLER
- Kara Vasıf Bey (Gaziantep Delegesi, Kurmay Albaylıktan emekli)
- Mazhar Müfid Bey (Hakkâri delegesi, Eski mutasarrıf)
- Hüsrev Sami Bey (Eskişehir Delegesi, Askerlikten ayrılma)
- Ömer Mümtaz Bey (Ankara eski mebusu)
- Hakkı Behiç Bey (Denizli delegesi, Eski Mutasarrıf)
- Ratıp Zâde Mustafa Bey (Niğde Delegesi)
