Özellikle hayvancılıkla uğraşan vatandaşların sürdürdüğü asırlık toprağa peynir gömme geleneği ile birlikte, peynirler birçok işlemden geçirildikten sonra plastik bidonlara iyice sıkıştırılarak toprak altına gömülüyor. Kahvaltı sofralarının vazgeçilmez lezzetlerinden olan lor ve peynirler, toprağa gömme işleminin ardından daha lezzetli ve organik bir şekilde sofraları süslüyor.
Ağrı'nın Yüzüncü Yıl Mahallesi'nde yaşayan Türkan Doğan, bu asırlık toprağa peynir gömme geleneğini 20 yıldır devam ettiriyor. Yaz aylarında kendi ineklerinden ürettikleri sütleri peynir haline getirerek bidonlara dolduran Doğan, doldurduğu bidonları toprağın altına gömüyor. Toprağa gömülen peynirler yaklaşık 6 ay boyunca olgunlaşmaya bırakılıyor. Kış aylarına kadar toprak altında bekletilen peynirler, 2 yıl boyunca bozulmadan tüketilebiliyor. Köy dışından vatandaşların da talep gösterdiği doğal olarak üretilen küp peynirler vatandaşların da alımına sunuluyor.
İNEKLER EL DEĞMEDEN SAĞILIYOR
Yaklaşık 20 yıldır kaynanasından öğrendiği bu asırlık geleneği uyguladığını söyleyen Türkan Doğan, bu işlemin uzun ve zahmetli uğraşlar gerektirdiğini belirtti. Kendi beslediği ineklerden el değmeden sağdığı sütler ile ürettiği peynirleri kışa hazırlamak için toprağın altına gömdüğünü söyleyen Doğan, bu doğal peynirlerin 2 yıl boyunca bozulmadan tüketilebileceğini söyleyerek, "Beş ineğim var. İnekleri makinayla sağıyoruz. El değmiyor. Sütü getiriyorum peynir mayasını atıyorum. Daha sonra bir bezle süzüyorum. Üstüne ağır bir taş koyup süzüyoruz. Daha sonra kesiyorum. Onları güzelce tuzlayıp küplere dolduruyorum. Küpler doldurulduktan sonra salamurasını yapıp üstüne döküyorum. Yaklaşık iki ay salamurada kalıyor. Sonbaharda peynirlerimi çıkarıyorum. Hepsini yıkıyorum tuzlu suda. Daha sonra sudan çıkarıyorum. Lorla peyniri karıştırıyorum. Bir kat peynir ve bir kat loru birleştiriyorum. Daha sonra yere, toprağa gömüyoruz. Büyük uğraş isteyen bir iş. Ama daha sağlıklı duruyor, bozulmuyor. Kışın çıkarıp yiyoruz." ifadelerine yer verdi.
Toprağa gömülmeden önce birçok işlemden geçen peynirlerin, toprağa gömüldükten sonra da bozulmaması için bazı püf noktaları olduğunu söyleyen Türkan Doğan, "Bunları küplere koyunca özellikle iyice bastırman lazım. Hava almaması gerekiyor. Güzelce bastırdığın zaman bozulmuyor. Uzun bir süre kalıyor. Peynirler arasında boşluk olduğu zaman iki gün sonra bozulmaya başlıyor." ifadelerini kullandı.
Teknolojinin yetersiz olduğu dönemlerden kaynaklı olarak ortaya çıkan bu asırlık geleneğin, şu an hala devam ettiğinin söyleyen Türkan Doğan, "Eskiden atalarımız çukur kazıp loru ve peyniri böyle muhafaza etmişler. Eski yöntemleri hala uyguluyoruz. Lorumuz ve peynirimiz daha lezzetli oluyor. Aynı zamanda daha sağlıklı oluyor. Biz de şu an lorumuzu burada çukura koyacağız üstünü tekrar toprak ile kapatacağız. Kış boyunca bu şekilde kalacak kışın çıkarıp yiyeceğiz." şeklinde konuştu.
