Allah Teâlâ Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyuruyor:
“Allah’a ibadet edin ve O’na hiçbir şeyi ortak koşmayın. Ana-babaya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakın komşuya, uzak komşuya, yakın arkadaşa, yolda kalmışa, ellerinizin altında bulunanlara iyi davranın. Şüphesiz Allah kibirlenen ve övünen kimseleri sevmez.”1

1-    Allah’a İbadet Etmek ve O’na Hiçbir Şeyi Ortak Koşmamak
Bu, Allah’ın gönderdiği Peygamberleri aracılığı ile insanlara duyurduğu ilk emridir. Allah’a yapılan ibadetin makbul olması için o ibadete başkasının ortak edilmemesidir. Çünkü Allah, ortaklıktan münezzehtir, yücedir.

2. Ana-Babaya İyilik Etmek

Allah, kendisine ibadetten sonra ikinci derecede kişinin var olmasının sebebi olan anne ve babasına saygılı davranılmasını emrediyor. Kişiye en yakın olan ve onun için hiçbir fedakârlığı esirgemeyen anne ve babasına karşı saygı görevini yapmayan kimseden, başkasına saygı göstermesi beklenmez. Anne-babaya karşı değil saygısızlık, “öf” bile demeyi Allah yasaklıyor. Peygamberimizin şu sözü bu konuda her şeyi açıklıyor: “Allah’ın rızası anne ve babanın rızasındadır. Allah’ın gadabı anne ve babanın gadabındadır.”2

3. Akrabaya İyi Davranmak

İnsanlar içerisinde iyilik yapılmasını emrettikleri kimseler sıralanırken akraba ikinci sırada yer alır. Akrabanın görüp gözetilmesi dinî bir terim olarak “sılâ-i rahim” diye ifade edilir.

Enes (ra.) de Peygamberimizin şöyle buyurduğunu rivâyet ediyor: “Rızkının bol olmasını ve ömrünün uzamasını isteyen kimse akrabasını görüp gözetsin.”3

4. Yetimlere İyi Davranmak

Dinimiz, toplum fertlerinin birbirleriyle yardımlaşmalarını öğütlerken, yoksulları görüp gözetmemizi, öksüzleri kendi çocuklarımız gibi koruyarak eğitip yetiştirmemizi tavsiye eder. Peygamberimiz: “Gerek kendisine ve gerek başkasına ait her hangi bir yetimi görüp gözetmeyi, eğitip yetiştirmeyi üzerine alan kimse ile ben, cennette şöyleyiz” buyurarak şehâdet parmağı ile orta parmağını işaret etmiştir.4

5. Yoksullara Yardım Etmek

Toplum halinde yaşayan insanların birbirleriyle yardımlaşmaları dinimizin emridir. Varlıklı zengin insanlar toplum içindeki yoksulları soruşturmalı ve onlara yardım etmelidir. Peygamberimiz buyuruyor: “Yoksulları arayın ve onlara yardım edin. Siz ancak fakirleriniz sayesin-- de (düşmanlara karşı) yardım görür ve rızıklanırsınız.”5

6. Yakın Komşuya 7. Uzak Komşuya İyi Davranmak

Toplu yaşayışta aileden sonra haklarına en çok riayet etmemiz gerekenler, yanyana yaşadığımız komşularımızdır. Ayet-i Kerime’de komşular, yakın ve uzak olmak üzere iki kısma ayrılmaktadır. Yakın komşu, evi yakın olan komşuya denebileceği gibi akrabadan olan komşuya da denir. Uzak komşu da ya evi uzak olan veya akrabadan olmayan veya da Müslüman olmayan komşudur.

Peygamberimiz buyuruyor: “Komşu üç kısımdır. Birincisinin üç hakkı vardır: Komşuluk hakkı, yakınlık hakkı ve İslâmiyet hakkıdır. (Bu yakınlığı olan Müslüman komşudur.) İkincisinin iki hakkı vardır; komşuluk hakkı ve İslâmiyet hakkı. (Bu Müslüman olan komşudur.) Üçüncüsünün ise bir hakkı vardır ki, bu Müslüman olmayan komşudur.”6

8. Yanındaki Arkadaşa İyi Davranmak

İyi davranılması gerekenlerden biri de yanındaki iş arkadaşı ve meslektaşıdır. Mümin, herkesle iyi geçinir, herkesin haklarına saygılı olur ve kimseyi kırıp incitmez. Özellikle birlikte çalıştığı her gün yüz yüze baktığı arkadaşına daha iyi davranır. Peygamberimiz buyuruyor: “Allah katında dostların hayırlısı, arkadaşlarına iyi davranan, komşuların hayırlısı da komşularına hayrı dokunandır.”7

9. Yolda Kalmışlara İyilik Etmek

Memleketinden, evinden uzakta kalmış, hele parası da tükenmiş olan insanlara iyilik etmek, yardımda bulunmak ve yol göstermek Müslümanın görevidir.

10. Ellerimizin Altında Bulunanlara İyi Davranmak

Ayet-i Kerime’de kendilerine iyi davranılması emredilenlerin onuncusu yanımızda çalıştırdığımız insanlar ve hizmetimizde bulunanlardır. Onların ücretlerini zamanında ve eksiksiz ödemek ve onları üzecek davranışlardan sakınmaktır.

Enes İbn Mâlik (ra.) diyor ki: “Peygamberimize on sene hizmet ettim. Bir defa olsun bana (canı sıkılıp da) “öf” demedi, niçin böyle yaptın? diyerek azarlamadı. Böyle yapsaydın da demedi.”8

 İşte âyet-i Kerime’de yer alan on emir kısaca bunlardır. Bu on emri yerine getirenler, getirmeye çalışanlar Allah’ın sevgili kullarıdır. Allah’ım! Bizi bu kullarından eyle. Âmin.

BADEMLİK GÜLBEDEN HATUN CAMİİ
İMAM-HATİBİ SEYFULLAH ÇELEBİ

1) Nisâ, 4/36. -2) Tirmîzî, “Birr”, 3). Buhârî, “Buyu’ ”, 12; Müslim, “Birr”, 4) Müslîm, “Zühd”, 2. -5) Ebû Dâvud, “Cihad”, 77.- 6) Kenzu’l-Ummal, IX, Hadis No: 24891.- 7) Tirmîzi, “Birr”, 28.- 8) Buhârî, “Edeb”, 39.