Türkiye ve dünyada çok sayıda kişinin yaşadığı, günlük hayatta zorluklar yaşatan sağlık sorunlarından biri de baş ağrısıdır. Pek çok nedeni bulunan baş ağrısı kişinin yaşam kalitesini doğrudan etkilemektedir. Artan şiddeti ile kişiye zor anlar yaşatan baş ağrısın erkeklere kıyasla kadınlarda daha çok görülen bir rahatsızlıktır. Peki Baş ağrısı nedir? Neye iyi gelir? Baş ağrısını ne geçirir? Nasıl geçer? Detaylar haberimizde...

BAŞ AĞRISI NEDİR?

Toplumda hemen hemen herkesin yaşadığı bir ağrı olan baş ağrısı oldukça yaygın görülen bir rahatsızlık olabilir bilinmektedir. Kafanın herhangi bir yerinde başlayabilen baş ağrısı kafanın tamamında da etkili olabilmektedir. Baş ağrısı erkeklere kıyasla kadınlarda daha çok görülmektedir.  Baş ağrısı vakalarının çok büyük bir kısmını primer baş ağrısı oluşturur. Yaygın görülen migrene, küme baş ağrısı ve gerilim tipi baş ağrısı, primer baş ağrısı türlerine örnek olarak verilebilir. Sekonder baş ağrısı ise bilinen farklı bir odak hastalıktan kaynaklanır. Diğer bir deyişle beyin damar hastalıkları, sinir sistemi hastalıkları, beyin tümörleri, menenjit, sinüzit, göz hastalıkları ve diğer bazı enfeksiyonlara bağlı olarak oluşan baş ağrıları, sekonder baş ağrısı kapsamında değerlendirilir. 

BAŞ AĞRISI ÇEŞİTLERİ

Baş ağrısının bölgeleri ve sebepleri açısında farklılık gösterir.Toplumumuzda en çok rastlanan baş ağrısı çeşidi  migren, gerilim tipi ve küme baş ağrısıdır.

MİGREN

Baş ağrısının yaygın sebeplerinden biri olan migren, kişinin yaşam kalitesinin bir hayli düşmesine neden olan nörolojik bir sağlık sorunudur. Migrenin auralı ve aurasız olmak üzere iki farlı türü bulunsa da yaygın olan migren çeşidi, aurasız migrendir. Aurasız migrende baş ağrısı, sıklıkla tek taraflıdır ve zonklayıcı niteliktedir. Ataklar şeklinde seyreden migren, fiziksel aktiviteyle birlikte şiddetlenebilir. Çocukluk, ergenlik ya da yetişkinlik döneminde başlayabilen migren atakları sırasında kişi, ışığa ve sese karşı hassaslaşır. Birinci derece yakınlarında migren olanlarda daha sık görülen migren, çevresel faktörlere bağlı olarak da gelişebilir. Farklı bir deyişle ısı, nem ve basınç değişikleri, lodos, yükseklik, hava kirliliği gibi etkenler migren atağını tetikleyebilir.

Gürültü, koku, ışık parlaklığı, uykusuzluk ya da fazla uyku, kişinin baş ağrısı yaşamasına neden olabilir. Tüm bunların yanı sıra migren atağı, çikolata ve kuru yemiş gibi bazı yiyecek ve içeceklerden de kaynaklanabilir. Ataklar halinde görülen migren, çoğunlukla 4 ile 72 saat sürer. Auralı migrende ise en sık görülen aura tipi baş ağrısı başlamadan önce kişinin görüşünde parlak ışıklar ve zikzak şekilli çizgiler oluşmasıdır. Migren, baş ağrısının yanı sıra kişide migrenin şiddetine, tipine ve deşarjın olduğu bölgeye göre baş dönmesi, kusma, görüşün bulanıklaşması, belli bir alanda görüş kaybı, konuşma bozukluğu, vücudun bir tarafında uyuşma gibi ek şikayetlere de yol açabilir.

GERİLİM TİPİ BAŞ AĞRISI 

Ender vakalarda tek taraflı olarak görülen gerilim tipi baş ağrısı, çoğunlukla tüm başta hissedilir. Başın arkasından başlayan ağrı, öne doğru yayılım gösterir. Başın tepe noktasında etkili olan gerilim tipi baş ağrısı, başta sıkıştırma ve basınç gibi şikayetlere yol açar. Baş üzerinde ağırlık varmış gibi hissedilmesine neden olan ağrı, çoğunlukla hafif şiddettedir. Stres ile baş edemeyen, detaycı kişilerde görülen yaygın olarak görülen gerilim tipi baş ağrısı, yorgunluk ile de bağlantılıdır.

KÜME BAŞ AĞRISI

Çok şiddetli baş ağrısı şikayetine yol açan küme baş ağrısı, hastalar tarafından kafaya bıçak saplanır şekilde ya da oyucu nitelikte olarak tanımlanır. Yarım baş ağrısı olarak da bilinen rahatsızlık, tek taraflı baş ağrısı ile karakterizedir. Başın ağrıdığı taraftaki göz ve şakaklarda da ağrı hissedilebilir. Baş ağrısı, gözün sulanmasına ve göz kapağının düşmesine yol açabilir. Mide bulantısı, soğuk ve çok fazla terlemeye neden olan küme baş ağrısı, genellikle 20 ila 50 yaşları arasında görülür ve ağrıya dayanmak güçtür.

Kadınlara kıyasla erkeklerde daha fazla görülen küme baş ağrısı tipi, çoğunlukla dönemsel olarak görülse de yılın tüm zamanlarında da görülebilir. Baş ağrısı, genellikle sonbahar mevsiminde her gün ya da gün aşırı şekilde görülür. Sıklıkla günün aynı saatinde tekrarlar ve bazı günlerde atak sayısı 8'e kadar çıkabilir. Küme baş ağrısı, kişiyi uykusundan uyandırabilir.

BAŞ AĞRISI NEDEN OLUR, NEYDEN OLUYOR ? 

Baş ağrısının neden olabilecek sebepler şunlardır:

Kan damarları ile ilgili bozukluklara bağlı nedenler (örneğin inme, beyin içindeki damarlarda yapısal bozukluklar veya ateroskleroz)

-    Enfeksiyonlar (örneğin menenjit, ensefalit, nezle, grip vs.)

-    Kafa içi basınç değişiklikleri (örneğin yüksek basınç)

-    Beyin tümörleri

-    Travmalar (örneğin düşme, trafik kazası gibi travmatik durumlardan sonra ortaya çıkan baş ağrısı)

-    Stres ve gerilim.

-    Diğer nedenler (oral kontraseptif kullanımı, adet dönemi, uzun süre ağrı kesici kullanımı gibi)

-    Göz bozuklukları (kırma kusurları, glokom vs)

-    Az su tüketimi, açlık.

BAŞ AĞRISI NASIL GEÇER?

Baş ağrısını azaltmak için ilk akla gelen ağrı kesicilerdir. Ağrı kesiciler kısa süreli olarak rahatlama sağlamaktadır. Baş ağrısı için uygulanabilecek kişisel çözümler arasında gerilimi azaltmak için yoga, meditasyon ve gevşeme tekniklerini uygulamak sayılabilir.

Migrende loş ve sessiz bir odada bir süre dinlenmek; ağrıyı tetikleyici gürültü, uykusuzluk ve aşırı yorgunluk gibi durumları önlemenin yanında ataklarda non-steroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAİİ), migrene özgü ilaçlar (ergot türevleri, triptanlar), anti-emetikler, opioidler ve nöroleptikler kullanılabilir.

Ayda 2 veya daha fazla atak veya ayda 4 veya daha fazla ağrılı gün geçiriliyorsa, hastada koruyucu tedaviye başlanır. Koruyucu tedavide beta blokerler, antidepresanlar, anti-epileptik ilaçlar ve kalsiyum kanal blokerleri gibi farklı gruplardan ilaçlar kullanılabilir. Botoks, akupunktur ve biyofeedback migren tedavisinde başarılı olan diğer tedavi yöntemleridir.

Enfeksiyonlara bağlı baş ağrılarında uygun antibiyotik ve destekleyici tedavilerle enfeksiyonun temizlenmesi amaçlanır.

BAŞ AĞRISINI NE GEÇİRİR?

Baş ağrısı tedavisinde denenecek birçok ilaç bulunmaktadır. Migren tedavisindeki hedef, tetikleyici faktörleri azaltmak, sinir sistemindeki hassasiyeti ve ağrı sırasında ortaya çıkan damar ve damar çevresindeki olayları baskılamaktır. Temel tedavi, koruyucu ve atak tedavisi olmak üzere ikiye ayrılır. Burada hastanın ağrılarının sıklığı tedavi kararında etkilidir. Örneğin; hastanın ağrıları ayda bir iki kez görülüyorsa sadece atak sırasında tedavi önerilir.

Ağrı tedavisinde basit ağrı kesiciler, steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar, ergotaminli ilaçlar ve triptanlar kullanılır. Ağrı kesici ilaçlar genelde masum ilaçlar olsa da, sürekli kullanıldıklarında böbrek ve diğer organlar üzerinde geri dönüşümsüz hasarları olabilir. Bu nedenle sürekli kullanımı tavsiye edilmez. Ağrı kesiciler atağın başında alınmalıdır. Koruyucu-önleyici tedavi ise bir ay içinde atak sayısı üçü, dördü geçiyorsa uygulanır. Koruyucu tedavide ilaçlar her gün alınır. Kalp ilaçları, depresyon ilaçları, epilepsi ilaçları bu amaçla kullanılmaktadır. Bu tip ilaçlar, kesinlikle doktora danışılmadan alınmamalıdır.

-Gerilim tipi baş ağrısında biofeedback (geri iletim - gevşeme eğitimi)

-Migrende akupunktur,

-Kronik ağrılarda doku masajı, Riboflavin, magnezyum, ‘fever few’ bitkisi içeren ilaçlar verilebilir. Bu tedaviler hastaların bir kısmında yararlı olabilmektedir.

-Botox son yıllarda baş ağrısı tedavisinde de kullanılmaya başlansa da, sık gelen ve kronik ağrılarda bir tedavi alternatifi olmakla birlikte çok pahalı olması nedeniyle öncelikli olarak kullanılan, pratik bir tedavi değildir.

-Baş ağrısını engellemek için bir takım yaşam stili değişiklikleri yapabilirsiniz. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz.

-Baş ağrısı tetikleyicilerinizi keşfedin, genelde günün hangi saati ve hangi aktiviteleri yaptıktan sonra başınızın daha fazla ağrıdığını hissettiğiniz not edin. Bu aktiviteleri imkanınız varsa azaltın.

-Alkol tüketiminizi sınırlayın. Alkol özellikle de kırmızı şarap baş ağrısına neden olmaktadır.

Nitrat içeren işlenmiş gıdalar, baş ağrısına neden olabilir. Bu gıdalara örnek olarak çikolata, işlenmiş etler verilebilir. Nitratlar vücuttaki kan damarlarına etki ederler. Bu nedenle beyindeki damarlar ile etkileşime girerek baş ağrısına sebep olabileceği düşünülmektedir.

UYKU YOKSUNLUĞU

Uyku kalitesi ve süresi sağlıklı yaşam için önemli olmasının yanı sıra migren veya baş ağrısı ataklarından korunmak için de önemli bir unsurdur.

DURUŞ BOZUKLUKLARI

uzun süre bilgisayar ya da cep telefonu kullanımı sonrasında ense kaslarında bir takım yorulmalar ve ağrılar gözlenebilir. Bu gibi durumlarda sık sık pozisyon değiştirmek ağrı duymayı engelleyebilir.
Açlık bir baş ağrısı tetikleyici olduğundan dolayı öğünleri atlamamak baş ağrısından korunmak için önemlidir.

STRES

Bazı baş ağrı çeşitleri stres ile doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle yaşamınızda stresle başa çıkmak hem baş ağrılarınızın kontrolü hem de yaşam kalitenizi artırmanız açısından çok önemlidir.

NE ZAMAN DOKTORA BAŞVURULMALI?

Baş ağrısı yaşayan kişinin en küçük ağrıda doktora başvurması önerilmiyor. Nöroloji Uzmanı Dr.İbrahim Mumcuoğlu vatandaşlara şu önerilerde bulundu:

-Ağrı sürekli ve artan şiddette ise

-İlk kez ağrıyla tanışan kişinin yaşı 10’un altında, 50’nin üstündeyse,

-Daha önce mevcut olan ağrının şiddeti, şekli değiştiyse, tedaviye cevap vermiyorsa,

-Baş ağrısı şimdiye kadar hayatında karşılaştığı en şiddetli ağrıysa ve ağrı bir fiziksel aktivite sırasında (ağır bir yük kaldırmak, cinsel ilişki) ortaya çıkmış ve şiddetini arttırmışsa mutlaka doktora gitmek gerekir.
Kendinizde yukarıda bulunan etmenleri gözlemliyorsanız muhakkak bir nöroloji uzmanına danışın.

Kaynak: Grup Florence Nightingale Hastaneleri, Medical Park

Baş ağrısı nasıl geçer? Evde nasıl geçer? Ne iyi gelir? Ne geçirir?