Otomatik BES uygulamasını getiren yürürlük geçtiğimiz 2017 yıl itibari ile başlamıştı. Kademeli olarak gerçekleştirilen sistemde 2019 yılı kapsamında en az 5 ile9 çalışanı bulunan şirketler 2019 yılı ile birlikte sistem zorunlu olarak dahil oldu. Sizde en az 5 an fazla 9 çalışanı bulunan bir şirkette görev alıyorsanız 2019 yılı ocak maaşınız kesinti olarak almışsınız demektir. Zira bu uygulama zorunludur.
Öncelik BES kesintisinin istisnasız çalışan herkesten yapıldığını belirtelim. Bunu da patron ödemiyor sizin maaşınızdan kesinti oluyor. BES kesintisi de maaşınıza göre belirli bir oranda oluyor. İlk ay herkesten kesilen BES'ten geri çıkmak ve o kesintisinin iadesini almak mümkün.
Bunun için yapmanız gerekenleri de size aktaracağız. İşte yeni BES kesintileri ve bilmeniz gerekenler.
Şimdi gelelim en sık sorulan sorulara öncelikle BES nedir sorusunu yanıtlayalım...
BES NEDİR?
İşveren, çalışanını otomatik katılım için emeklilik planı düzenleme konusunda Hazine Müsteşarlığı'nca uygun görülen bir şirketin sunacağı emeklilik planına dahil edecek. Sisteme otomatik olarak her ay belli bir para yatırılacak.
OTOMATİK BES NEDİR?
Otomatik Bireysel Emeklilik Sistemi (BES); düzenli birikim yapma imkanı sağlayan, devlet katkısıyla desteklenmiş bir tasarruf ve yatırım sistemidir. Otomatik BES, 45 yaşın altında Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan kamu ve özel sektör çalışanlarının tamamını kapsamaktadır. Ayrıca devam eden otomatik BES katılımında son iki şirket tipi kalmıştır. Bunlar;
- Çalışan sayısı 10-49 arasında olan şirketler
- Çalışan sayısı 5-9 arasında olan şirketler
Kimler BES'e katılacak?
45 yaşın altındaki (1972 ve yukarı yıllarda doğanlar) tüm çalışanlar otomatik olarak sisteme girecek. Burada katılma tarihini çalıştığınız şirketin personel sayısı belirleyecek.
Binden fazla çalışanı olanlar: 1 Ocak 2017
250-999 çalışanı olanlar: 1 Nisan 2017
100-249 çalışanı olanlar: 1 Temmuz 2017
50-99 çalışanı olanlar: 1 Ocak 2018
10-49 çalışanı olanlar: 1 Temmuz 2018
5-9 çalışanı olanlar: 1 Ocak 2019
Memurlar: 1 Nisan 2017
Mahalli idareler ve KİT'ler: 1 Ocak 2018
BES için ne yapmak gerekir?
Çalışanların bir şey yapmasına gerek yok. Tüm işlemleri işveren yapacak. Hazine Müsteşarlığı'nın belirlediği BES şirketlerinden birisi ile anlaşarak katkı paylarını buraya aktaracak.
BES maaştan düşecek mi? BES'te Maaştan kesinti olacak mı?
Her çalışanın prime esas kazancının (brüt maaşının) yüzde 3'ü kesilerek BES hesabına aktarılacak. 2019'da uygulanacak 2,558,40'lik brüt asgari ücrete göre en az kesinti 76 lira 75 kuruş olacak.
BES'ten ne zaman çıkabilirim?
Sistemde kalmak mecburi mi? 2 ay süreyle sistemde kalmak zorunlu olacak. Çalışanlar bu iki ay içinde çıkmak istediklerini söylerlerse kesintiler iade edilerek çıkış işlemleri yapılacak. Çalışanın cayma talebi alındıktan 10 gün sonra parası iade edilecek. İlk 3 yılda sistemden ayrılanlara devlet katkısı verilmeyecek. Devlet katkısı hakediş oranı 3-6 yıl için yüzde 15, 6-10 yıl için yüzde 35, 10 yılını dolduranlar için yüzde 60, sistemde en az 10 yıl bulunan ve 56 yaşını tamamlayan çalışanlar için yüzde 100 olacak.
Bireysel emeklilik BES nasıl iptal edilir?
Bireysel emeklilik için ödeme yaptığınız banka ile görüşüp iptal sözleşmesini imzalamanız gerekiyor. Banka şubesinin bireysel emeklilik birimi ile görüştükten sonra iptal sözleşmesini e-posta yolu ile de alabilirsiniz. İmzaladıktan sonra yine e-posta yolu ile bankaya postalayabilirsiniz.
İptal talebinizi yazılı yaptıktan sonra kalan süre taahhütlerinize göre sistemde kalan paranız hesabınıza yatırılır. Eğer hatırlamıyorsanız iptal için aradığınızda bankadan gerekli ödeme bilgilerini de öğrenebilirsiniz.
e-DEVLET'TE BES SORGULAMA NASIL YAPILIR?
e-Devlet'e giriş yaptıktan sonra arama çubuğuna "Bireysel Emeklilik ve Otomatik Katılım Sistemlerinde Devlet Katkısı Sorgulama" yazarak sorgulama yapabilirsiniz. (Hemen sorgulamak için: https://www.turkiye.gov.tr/emeklilik-gozetim-merkezi-bireysel-emeklilik-sistemi-devlet-katkisi-kullanim-ve-limit-bilgileri-sorgulama)
Açılan sayfada temel sözleşme bilgileri, hesaplanan devlet katkısı tutarı ve ilgili yıl için kalan devlet katkısı limiti görüntülenebilir.
SİSTEMDEN ÇIKINCA PARAYI GERİ ALABİLECEK MİSİNİZ?
Cayma hakkını kullananlara, iki ay içinde maaşından kesilen tutarları ve bunların yatırım gelirleri iade edilecek. Peki cayma hakkı 2 ayda mı geçerli sonrasında da vazgeçebilir misiniz? Bu sorunun yanıtı da olumlu. İki aydan sonra da çıkış yapılabilir. Ancak çıkış süresine göre devlet katkısı hak edilecek. Yani, sistemde kalınan süreye göre devletin yaptığı katkı alınacak.
BES İLE NE ZAMAN EMEKLİ OLUNABİLECEK?
Mevcut BES’teki şartlar otomatik katılım için de geçerli; sistemde 10 yıl kalan ve 56 yaş koşulunu sağlayan emekliliğe hak kazanacak ve hem sistemdeki kendi birikimleri ile birlikte getirilerini hem de devletin yaptığı tüm katkıları alabilecek.
BES İÇİN VERGİ KESİNTİSİ VAR MI?
Sadece fon işletim gideri kesintisi yapılacak, başka hiçbir kesinti olmayacak. Kesinti oranları henüz belirlenmedi. Mevcut BES uygulamasında fonuna göre yıllık yüzde 1,09 ile yüzde 2.28 arasında fon işletim gideri kesiliyordu. Otomatik katılımda bu oranlar kalabilir ya da bu uygulamaya yönelik yeni oranlar belirlenebilir. 
YASANIN ÇALIŞANLARA AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI
BES Avantajları
• BES sistemi birikim yapmanıza yardımcı olur.
• Birikimleriniz %25 devlet katkı payı ile desteklenir, yani yapmış olduğunuz her katkı payı için %25 devlet katkısı elde edersiniz, devlet katkısı limiti aylık brüt asgari ücretinin %25’i kadardır.
• Bireysel emeklilik sistemi fonunuzu ve şirketinizi değiştirme hakkınız bulunur, herhangi bir ücret ödemeden başka bir şirkete geçiş yapabilirsiniz. Ayrıca fonlarınızı istediğiniz zaman kontrol edebilir, fon yönetimini kontrol edebilirsiniz.
• BES ödemelerinizi bütçeniz doğrultusunda azaltabilir dilerseniz, bütçenizin yetmemesi durumunda dondurabilirsiniz.
• Bireysel emeklilik sistemi fonları vergiden de muaftır.
• BES sistemi özellikle para biriktirmekte zorlananlar için oldukça avantajlı olacaktır. Çünkü; böylece hem birikim yaparsınız hem de %25 devlet katkısı payını değerlendirmiş olursunuz.
BES Dezavantajları
• Bireysel emeklilik sisteminden 10 yılı doldurmadan çıkmanız durumunda devlet ciddi miktarda kesinti yapar. Zor durumda kalmamanız durumunda çıkmamalısınız • Fonların iyi yönetilmemesi durumunda istediğiniz oranda gelir elde edemeyebilirsiniz.
• BES şirketleri yönetim kesintileri yapar. Bu kesintilerin oranı genellikle %8-10 aralığında yer alır.
BES Sadece maaş kesintileri mi birikecek?
Maaşınızdan kesilen miktarın yanında devletin üç ayrı katkısı olacak. Sizin yatırdığınız kadar paranın yüzde 25'ini de devlet ilave edecek. İki ay sonunda sistemde kalmaya karar verirseniz ayrıca 1.000 lira daha hesabınıza aktarılacak. 10 yıl sonunda emekli olmayı seçerseniz devlet biriken paranın yüzde 5'ini daha size verecek.
BES'te ara vermek mümkün mü?
Çalışan isterse ödemelerine en fazla 3 ay süreyle ara verebilecek.
Ne kadar ödenecek ve sonunda ne olacak? Sistemde 10 yıl kalan ve 56 yaşını dolduranlar emekliliği hak edecek. İsterse toplu para isterse maaş alacak.
Şu anda BES ödemesi yapanlar iki hesabı tutabilecek mi?
Mevcutta bireysel emekliliği olanlar da otomatik olarak sisteme girecek. İsteyen iki BES'i de bir arada devam ettirebilir. Ya da 2 ay sonra zorunlu BES'te cayma hakkı kullanılarak mevcut BES'le devam edilebilir. Mevcut BES'i iptal edip yeni sisteme geçerseniz, geçmişe yönelik haklarınız iptal olur. Yeni sözleşmenizdeki haklar geçerli olur.
İşten çıkanlar ya da başka işe girenler ne yapacak?
Başka bir işe geçildiğinde, yeni işyeriniz de otomatik katılım kapsamında ise çalışanın daha önce kazandığı birikim, emeklilik süresi gibi haklar yeni emeklilik planına aktarılacak. Yeni işyeri otomatik katılım kapsamında değilse, ya da çalışmıyorsa isterse önceki işyerindeki sözleşme kapsamında ödemeleri kendi yapabilecek.
Bakanlık idari para cezası kesecek
İşveren primi yatırmazsa ne olacak? İşverenin yükümlülüklerine uymaması halinde, her ihlal için Çalışma Bakanlığı'nca idari para cezası uygulanacak. Ayrıca işveren, katkı payını zamanında emeklilik şirketine aktarmaz veya geç aktarırsa çalışanın birikiminde oluşabilecek parasal kaybı telafi etmek zorunda kalacak.
Ayda 53 lira yılda 1800 lira olacak
BES'e giren bir asgari ücretli için bir yılın sonunda hesap şöyle olacak: Maaştan kesilen: 640 lira Devlet katkısı: 160 lira Ek ödeme: 1.000 TL Yıl sonu hesap: 1.800 TL
