ÖZET: Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğünün Taşra Teşkilatında yer alan irtibat bürolarının doğrudan merkeze bağlı taşra kuruluşu niteliğinde olup olmadığına ilişkin. (18/08/2009-015090)
Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğünün Taşra Teşkilatında yer alan irtibat bürolarının doğrudan merkeze bağlı taşra kuruluşu niteliğinde olup olmadığı ile irtibat bürosu müdürlerinin, il müdürleri gibi değerlendirilip değerlendirilemeyeceğine ilişkin olarak görüş bildirilmesi talep edilmektedir.
Bilindiği üzere, Anayasanın 123 üncü maddesi uyarınca, kamu kurum ve kuruluşları, genellikle ya merkezi idare kuruluşu olarak ya da yerinden yönetim kuruluşu şeklinde düzenlenmiş bulunmaktadır. Bakanlıklar ile bağlı ve ilgili kuruluşların teşkilatlanmalarına ilişkin usul ve esasların düzenlendiği 3046 sayılı Kanunun 11 inci maddesinde de, kamu iktisadi teşebbüslerinin, hizmet yerinden yönetim kuruluşları niteliğinde olduğu vurgulanarak, bakanlık ilgili kuruluşu olarak tanımlanmışlardır. 3046 sayılı Kanunun 19 uncu maddesinde ise, ilgili kuruluşların görev, yetki ve sorumlulukları ile teşkilatlanmalarına ilişkin esasların bu kuruluşlarla ilgili özel kanunlarına veya statülerine göre düzenleneceği hükme bağlanmıştır.
Bu sebeple, 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre, iktisadi devlet teşekkülü statüsünde kurulduğu anlaşılan Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğünün Taşra Teşkilatında yer alan sözkonusu büroların niteliğinin doğru bir şekilde tespit edilebilmesi için, öncelikle sözkonusu Genel Müdürlüğün görev ve yetkileri ile teşkilatlanmasına ilişkin esasların düzenlendiği ana statüsünün incelenmesi önem taşımaktadır.
Adı geçen Genel Müdürlüğün 04/05/2007 tarihli ve 26512 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ana Statüsü incelendiğinde, bu Genel Müdürlüğün Taşra Teşkilatının; Genel Müdürlüğe bağlı bir basım işletmesi müdürlüğü, yedi bölge müdürlüğü ve bölge müdürlüğü sayısının iki katını geçmemek üzere kurulacak irtibat bürolarından oluşacağının belirtildiği görülmektedir.
Öte yandan, Anayasanın 126 ncı, 5442 sayılı İl İdaresi Kanunun 3 üncü ve 3046 sayılı Kanunun 8 inci, 10 uncu, 15 inci ve 17 nci maddelerine göre, merkezi idare kuruluşlarının, belli bir ille sınırlı olan ve valiye bağlı olan il kuruluşlarının dışında, birden çok ili içine alan çevrede yetki genişliğine sahip taşra kuruluşları teşkil edebilmeleri imkanı bulunmaktadır. Belirtilen kuruluşlar, birden fazla ili kuşatan hizmetlerin yürütülmesinden sorumlu olduklarından, doğrudan merkeze bağlı kuruluşlar şeklinde düzenlenmiş olup, il kuruluşlarından farklı olarak valiye bağlı olmayan kuruluşlardır. Bu durumda, il müdürleri valiye karşı sorumlu iken, doğrudan merkeze bağlı taşra kuruluşlarının müdürleri ise, doğrudan valiye karşı sorumlu bulunmamaktadırlar.
Yapılan incelemede, bahsedilen Genel Müdürlüğün Ana Statüsünün yukarıda belirtilen hükmüne dayanılarak teşkil edilmiş bulunan Diyarbakır İrtibat Bürosu Müdürlüğünün görev alanında; Diyarbakır, Siirt, Mardin, Şanlıurfa, Şırnak ve Batman, Erzurum İrtibat Bürosu Müdürlüğünün görev alanında; Erzurum, Artvin, Kars, Bayburt, Erzincan, Ağrı, Bingöl, Iğdır ve Ardahan, Mersin İrtibat Bürosu Müdürlüğünün görev alanında; Mersin, Kayseri, Karaman, Adana, Nevşehir, Kırşehir, Konya, Niğde, Yozgat, ve Aksaray, Van İrtibat Bürosu Müdürlüğünün görev alanında; Van, Hakkari, Muş, Ağrı ve Bitlis illerinin bulunduğu görülmektedir.
Ayrıca, 13/02/2009 tarihli ve 27140 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğü Sicil Amirleri Yönetmeliği incelendiğinde, bu Genel Müdürlüğün Taşra Teşkilatında işletme müdürü, bölge müdürü ve irtibat bürosu müdürü ayrımına gidilmeksizin, bütün müdürlerin 1. Sicil Amirinin, genel müdür yardımcısı, 2. Sicil Amirinin ise, genel müdür olarak düzenlendiği anlaşılmaktadır. Yine, aynı Resmi Gazete’de yayımlanan Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğü Disiplin Amirleri Yönetmeliği incelendiğinde, bahsedilen Genel Müdürlüğün Taşra Teşkilatında yer alan hem işletme müdürü ve bölge müdürünün hem de irtibat bürosu müdürünün, Disiplin Amirlerinin genel müdür yardımcısı, Üst Disiplin Amirlerinin ise, genel müdür şeklinde belirlendiği görülmektedir.
Buraya kadar yapılan tespit ve açıklamalar ışığında;
- Adı geçen Genel Müdürlüğün Ana Statüsünde, bahsedilen büroların bu Genel Müdürlüğe bağlı olarak tanımlandığı,
- Sözkonusu büroların görev alanında, birden fazla ilin yer aldığı,
- Büro müdürlerinin, valiye karşı sorumlu bulunmadığı,
anlaşıldığından, bahsi geçen müdürlüklerin, doğrudan merkeze bağlı taşra kuruluşu olarak değerlendirilebileceği ve irtibat bürosu müdürlerinin, valiye karşı sorumlu olan il müdürleri gibi değerlendirilmelerinin ise, uygun olmayacağı sonucuna varılmaktadır.
