ÖZET: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Başkanlığının 631 sayılı KHK kapsamında olup olmadığına ilişkin. (01/02/2007-564)
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Başkanlığının 631 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında olup olmadığı hususunda görüş talebi içeren ilgi yazı ve ekleri incelenmiştir.
Bilindiği üzere, 04/07/2001 tarih ve 631 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Mali ve Sosyal Haklarında Düzenlemeler İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 14 üncü maddesinde; "Genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, kamu iktisadi teşebbüsleri, döner sermayeler, meslek kuruluşları, kefalet sandıkları, mahalli idareler ve bunların birlikleri hariç olmak üzere, Özel kanunlarla kamu tüzel kişiliğini haiz olarak kurul, üst kurul, kurum, enstitü, teşebbüs, teşekkül, fon ve sair adlarla kurulmuş olan bütün kamu kurum ve kuruluşları (bundan sonra "kapsama dahil kuruluş" olarak anılacaktır) tarafından; yönetim ve denetim kurulu ile kurul, üst kurul üyeleri dahil tüm personeli için; ilgili mevzuatları uyarınca belirlenen her türlü maaş, aylık, ücret, ek ücret, prim, zam, tazminat, ikramiye, fazla mesai, kar payı ve her ne ad altında olursa olsun yapılan diğer mali ödemeler ile sosyal hak kapsamında yapılan bütün ayni ve nakdi Ödemelerin tümünün altı aylık net ortalaması toplamı (bundan sonra "ortalama ücret toplamı" olarak anılacaktır), 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi en yüksek Devlet memuruna her ne ad altında olursa olsun fiilen yapılan mali ve sosyal hak niteliğindeki her türlü ödemeler dahil bulunacak toplamının altı aylık net ortalamasını (bundan sonra "ortalama kanuni ücret tavanı" olarak anılacaktır) geçemez.
Bakanlar Kurulu; kapsama dahil kuruluşlarda uygulanacak ortalama ücret toplamı üst sınırını, ortalama kanuni ücret tavanını geçmemek üzere, anılan her kuruluş için ayrı ayrı veya birlikte tespit etmeye veya değiştirmeye; gerektiğinde ortalama ücret toplamı içinde yer alan ödeme unsurlarını ayrıca belirlemeye veya sınırlandırmaya; uygulamaya ilişkin esas, usul ve diğer hususlar ile ödeme tarihlerini düzenlemeye; ortalama ücret toplamı ve ortalama kanuni ücret tavanı kapsamındaki ödemeleri belirlemeye, kapsama dahil edip etmemeye, bu husustaki tereddütleri gidermeye; Devlet memurlarının mali ve sosyal haklarında yapılacak genel veya kısmî nitelikteki artış oranlarını geçmemek üzere ortalama ücret toplamı üst sınırını daha düşük oranlarda artırmaya yetkilidir.
Kapsama dahil kuruluşlar, Bakanlar Kurulu kararıyla tespit edilecek ortalama ücret toplamı üst sınırının altında, ortalama ücret toplamı alan personeli hakkında; Bakanlar Kurulu kararıyla tespit edilecek ortalama ücret toplamı üst sınırını aşmamak, usul ve esaslar ile diğer belirlemelere uymak kaydıyla, ortalama ücret toplamını oluşturan ödemeleri mevzuatları dahilinde tespit etmeye devam ederler. Ancak, bu tespitlerini yaparken hiçbir surette ortalama ücret toplamı üst sınırını aşacak şekilde ödemeye sebep olacak düzenleme, değişiklik veya artış yapamazlar." denilmekte olup, bu söz konusu madde hükmüyle kamu kesiminde "Üst Kurullar" olarak bilinen düzenleyici ve denetleyici kurumlarda yönetim ve denetim kurulu üyeleri ile kadro karşılığı sözleşme ile çalıştırılan personelin ücret, mali ve sosyal haklar dışında 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümlerine tabi personelin sözleşme ücretlerinin üst sınırını en yüksek Devlet memuru aylığının belli bir katına endekslemek ve bu suretle adı geçen kurumlardaki sözleşme ücretlerinin artış ve toplam üst sınırlarını belirlemek amacı güdülmüştür.
Diğer taraftan, 03/10/1983 tarih ve 91 sayılı Menkul Kıymetler Borsaları Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye dayanılarak Sermaye Piyasası Kurulunca çıkarılan İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Teşkilat, Görev ve Çalışma Esasları Yönetmeliğinin 6 ncı maddesinde; "İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, Menkul Kıymet Borsaları Hakkında 91 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede öngörülen görevleri yerine getirmek üzere kurulmuş, yetkilerini kendi sorumluluğu altında bağımsız olarak kullanan ve Sermaye Piyasası Kurulu'nun izleme ve denetimi altında olan tüzel kişiliği haiz bir kamu kurumudur.", 9 uncu maddesinde; "İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, Genel Kurul, Yönetim Kurulu, Denetleme Kurulu, Komiteler ile Borsa Başkanı ve Borsa Başkanına bağlı Başkanlık teşkilatından oluşur." denilmekte, Genel Kurulun Görev ve Yetkileri Başlıklı 10 uncu maddesinde, Genel Kurulun yönetim ve denetim kurulu üyelerini seçeceği ve yönetim kurulunca teklif edilen bütçe ve personel kadrosunu kesinleştireceği ifade edilmekte, Yönetim Kurulu başlıklı 15 inci maddesinde; "Yönetim Kurulu Sermaye Piyasası Kurulu'nun teklifi üzerine müşterek kararname ile atanan Borsa Başkanı ile Genel Yönetmeliğin 20 nci maddesindeki esaslara göre seçilen 4 üyeden teşekkül eder.", Yönetim Kurulunun görev ve yetkilerinin düzenlendiği 16/b-6 maddesinde ise; "Borsa adına imzaya yetkili olacak personelin atama, yükseltme, disiplin cezaları konularında karar vermek, ücret göstergesi, tazminat, ikramiye ve sosyal yardımlar gibi konularda, Personel Yönetmeliğinin kendi yetkisine bıraktığı hususları görüşüp karara bağlamak, atama yetkisini gerektiğinde Borsa Başkanına devretmek." hükmü yer almaktadır.
Ayrıca, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Personel Yönetmeliğinin 1 inci maddesinde; "Bu Yönetmelik, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası personelinin hizmet şartlarını, niteliklerini, atanma, yetiştirilme, ilerleme ve yükselmeleri ile ödev, hak, yüküm ve sorumluluklarını, aylıklarını, ödeneklerini ve diğer özlük işlerini kapsar." denilmekte, 4 üncü maddesinde, Borsa hizmetlerinin kadrolu sürekli personel, kadro karşılığı sözleşmeli personel ile geçici personel tarafından yürütüleceği ve ücretlerinin sözleşmelerinde yer alan hususlara göre ödeneceği hüküm altına alınmakta, "Deneme Süresi" başlıklı 16 ncı maddesinde, Borsada ilk kez göreve başlayan personel için İş Kanununda belirlenen süre uygulanır, 17 nci maddesinde de, Borsa personelinin sosyal güvenlik açısından Sosyal Sigortalar Kurumuna tabi olduğu ve bu sosyal güvenlik kuruluşunun özel mevzuatı ile sağlanan haklardan yararlanır, denilmektedir.
Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamaların birlikte değerlendirilmesi neticesinde, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'ndaki personelin ücret ve kadrolarının Genel Kurulca seçilen Yönetim Kurulunca belirlendiği ve söz konusu personelin hizmet akdiyle çalıştırıldığı hususları göz önüne alındığında, mezkur Kurum personelinin memur ve diğer kamu görevlilerine ait mali ve sosyal hakları düzenleyen 631 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında olmadığı mütalaa edilmektedir.
