Temmuz zammıyla SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin net maaşlarının yanı sıra ek ödemeleri de yükseldi. Emeklinin bu dul ve yetimleri de aynı oranda zam alacak. Vatandaşlar zamların ne kadar olduğunu merak ediyor. Peki dul ve yetim maaşlarına ne kadar zam yapılacak? Zam oranı nedir? Dul ve yetim maaşları ne kadar olacak? Detaylar haberimizde...

ÖNCE DOSYAYA EKLENECEK

Emeklinin bu dul ve yetimleri de aynı oranda zam alacak. Zam öncelikle vefat eden emeklinin dosyasına yansıtılacak. Ardından zamlı maaş eş ve çocuklara hisseleri oranında paylaştırılacak.

YÜZDE 75’E ÇIKIYOR

Vefat eden sigortalının eşi çalışmıyorsa ve emekli değilse maaşın yüzde 75’i bağlanıyor. Eş çalışıyorsa maaş bağlama oranı yüzde 50 oluyor. Eş çalışıyor ve 2 çocuk varsa eşe maaşının yüzde 50’si, çocukların her ikisine de yüzde 25’i bağlanıyor. Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az yüzde 60 oranında yitirip, malul olanlar da yüzde 25 oranında maaş alabiliyor.

EN DÜŞÜK 303 LİRA

Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan kızların her birine de yüzde 25 oranında maaş bağlanıyor. Zamla birlikte, yüzde 25 oranında en düşük ölüm aylığı alanların maaşı yeni zamla birlikte 303 liraya çıktı. Dul ve yetim aylığına Ocak’ta yüzde 5.69 zam yapılmıştı.

DUL MAAŞI BAĞLANMASININ ŞARTLARI NELERDİR?

Eşi vefat etmiş dul kadınlara iki ayda bir olmak üzere 500 TL maaş bağlanması için bazı koşulların oluşması gerekir. Bu koşullar, dul kadının evlenmemesi yani dul halinin devam etmesi, sigortalı bir işte çalışmaması, kendi ya da anne-babası üzerinden ölüm aylığı almaması, ya da aylık alıyor ise aylık miktarının muhtaçlık sınırı olan 250 TL’nin altında olması, muhtaç olması yani kişi başına düşen geliri 250 TL’nin altında olmasıdır.  

Kendisine muhtaç dul maaşı bağlanan kadının daha sonra bir başkasıyla evlenmesi, sigortalı bir işte çalışmaya başlaması, muhtaçlığın sona ermesi, resmî evlilik bağı olmaksızın fiilen bir başkası ile birlikte yaşadığının tespit edilmesiyla bağlanan maaş kesilmektedir. 2022 sayılı Kanun kapsamında 65 yaş maaşı bağlanmış olan kadınlar, muhtaç dul kadın maaşı almak isterlerse üç ayda bir 600 TL olarak ödenen 65 yaş maaşı kesilecek ve kendilerine sadece iki ayda bir ödenen 500 TL dul maaşı bağlanacaktır. 

Dul ve yetim maaşı nasıl paylaştırılır?

Okurumuz Yusuf B., “Merhaba her şeyden önce yazılarınızla halkı bilgilendirdiğiniz için teşekkürü borç bilirim. Sorum olacak; ölüm aylığı paylaşımı konusunda internette vefat eden SSK’lı eşten dul aylığı konusunda bir eş ve bir kız olmak üzere aylık alacak 2 kişi varsa;

A - dul eş  yüzde 50  yetim kızı yüzde 25 toplam yüzde 75 alır diyor.

B - dul eş  yüzde 60  yetim kızı yüzde 30 toplam yüzde 90 alır diyor.

Hangi bilgi doğru? Acaba birileri Alt sınır aylığı da yazmamış  olabilir mi dedim. Kafam karıştı işin içinden çıkamadım.” diyor.
            İnternet ve sosyal medya bir çok yenilik ve kolaylığı getirirken, maalesef bunun yanında bilgi kirliliği ve yanlışların da virüs gibi yayılmasını sağlıyor. Adeta her tarafımız sosyal güvenlik uzmanı ve emeklilik profesörü ile doldu. Böyle olunca da vatandaşımızın işin içinden çıkamaması gayet doğal değil mi?

            Öncelikle kimlerin ölüm aylığı alabileceklerini yazalım. 4/a (SSK) kapsamında iken vefat eden sigortalının ölümü 1 Ekim 2008 tarihinden önce gerçekleşmişse, mülga 506 Sayılı Kanun hükümlerine göre ölüm aylığına hak kazanmada aranan şartlar geçerli olacak, sigortalı 30 Eylül 2008 tarihinden sonra vefat etmişse 5510 Sayılı Kanun'un ölüm sigortası şartlarını sağlayabilenlere ölüm aylığı bağlanacaktır.

Yine anne ve babanın aylığa hak kazanmasında, ölümün 6 Ağustos 2003 tarihinden önce olması, 6 Ağustos 2003 ila 30 Eylül 2008 tarihleri arasında olması ya da 30 Eylül 2008 tarihinden sonra gerçekleşmesi, aylık bağlanması şartlarını değiştirmektedir. 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren en son 4/a kapsamında sigortalı iken vefat eden sigortalının hak sahiplerinin ölüm aylığına hak kazanabilmeleri için sigortalının ölüm tarihinde;

- En az 5 yıl sigortalılık süresinin bulunması,

- Her türlü borçlanma hariç en az 900 gün malullük yaşlılık ve ölüm sigortası kollarından sigorta primi ödenmiş olması veya borçlanma dahil en az 1800 gün prim ödemiş olması,

- Malullük veya yaşlılık aylığı almakta iken veya malullük veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemi tamamlanmamış olması,

- Bağlanmış bulunan malullük veya yaşlılık aylığı sigortalı olarak çalışmaya başlamaları sebebiyle kesilmiş durumda iken ölmüş olması gerekmektedir.

Ölüm aylığına hak kazanabilmek için öncelikle hak sahiplerinin sigortalının ölümünden sonra Kuruma yazılı olarak aylık bağlamasına ilişkin talebinin bulunması gerekmektedir.

Dul eşe aylık bağlanması

Sigortalının vefatı sonrasında ister kadın, isterse de erkek eş dul kalsın şartlar sağlandığında ölüm aylığı bağlanacaktır. Dul eşe aylık bağlanması için iki şart aranmaktadır. Bunların ilki sigortalının ölüm tarihinde Türk Medeni Kanununa göre evlilik birlikteliğinin bulunması, diğer şart ise dul eşin sigortalının ölümü sonrası evlenmemesidir. Dolayısıyla dul eşin çalışması veya emekli olması ölüm aylığı almasına engel değildir.

Kız çocuklarına aylık bağlanması

SGK yönünden diğer bir hak sahibi ise sigortalının kız çocuğudur. Sigortalının bekâr veya boşanmış ya da dul kalmış veya sonradan bu duruma düşmüş olan, sigortalı çalışması bulunmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir ya da aylık almayan kız çocukları, hak sahibi kabul edilmiştir. Bu düzenlemeye göre; sigortalının çocuklarının ölüm aylığına hak kazanabilmeleri için 5510 sayılı Kanun (uzun vade sigorta primine tabi) veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaması veya SGK’dan aylık/gelir almaması gereklidir. Ayrıca kız çocuğunun evli olmaması gereklidir. Kız çocukları evlenmedikleri sürece hak sahipliği niteliğini taşır. Boşanmış veya eşinin ölümü nedeniyle dul kalmış kız çocukları da bekâr kız çocukları gibi hak sahibi sayılır. Kız çocukları için yaş ve öğrenim şartı aranmaz. Diğer bir anlatımla kız çocukları için hak sahipliği medeni durum ve sigortalılık/gelir-aylık alma ilişkisine bağlıdır.

Aylıkta oran

SSK'lının vefatı halinde eşine ve bir çocuğuna aylık bağlanmışsa eşe yüzde 50 ve çocuğa yüzde 25 oranında aylık bağlanır. Ayrıca bağlanacak aylık sigortalının aylığını aşmamak üzere alt sınır aylıkla mukayese edilerek alt sınır aylık ödenir. Bu ise en düşük aylığın yüzde 90'ıdır ve eşe iki, çocuğa bir hisse olacak biçimde taksim olunur.  5434 Sayılı Emekli Sandığı’na tabi memurun (eski memur)ölümü halinde eşine ve bir çocuğuna aylık bağlanmışsa eşe yüzde 60 çocuğuna yüzde 30 oranında aylık bağlanır.

Dul ve yetim de ikramiye alacak

İKİ BAYRAM ÖNCESİ

 Başbakan Binali Yıldırım, önceki gün 12 milyon emekliye Ramazan ve Kurban Bayramı öncesi 1000’er lira ikramiye ödeneceğini duyurmuştu. Meclis’e gönderilen yasa tasarısının ayrıntıları belli oldu. İkramiyelerden emeklinin dul ve yetimi de yararlanacak. Tasarıda dul ve yetimlerin bayram ikramiyelerinden nasıl yararlanacağına yer verildi.

EŞ VE ÇOCUKLAR İÇİN

Buna göre; ikramiyeler, hak sahiplerinin hisseleri oranında ödenecek. Bir başka deyişle vefat eden emeklinin hak sahibi ve eşi hangi oranda aylık alıyorsa, 1000 lira o oranda paylaştırılacak. Örneğin; vefat eden SSK’lı emeklinin eşi yüzde 50, iki çocuğundan her biri yüzde 25 aylık alıyor. 1000 liranın 500’ü eşe, 250’şer lirası da çocuklara verilecek.

İŞ GÖRMEZLİK DURUMU

Sadece eş varsa aylık bağlama oranı yüzde 75 oluyor. Bu durumda eş 750 lira ikramiye alacak. Bu eşin iki bayramda alacağı ikramiye 1500 lira olacak. Diğer yandan iş kazası ve meslek hastalığı sonucu sürekli iş göremezlik aylığı alanlar, maaş bağlanan iş göremezlik derecesi oranında ikramiye alacak.

BU PARAYA HACİZ KONULAMAYACAK

Bazı durumlarda emekliler ile dul ve yetimleri birden fazla maaş alabiliyor. Tasarıya göre; birden fazla dosyadan gelir ve aylık alanlara en fazla ödemeye imkan veren bir dosya üzerinden ödeme yapılacak. Yersiz yapılan ödeme ise daha sonra maaşlardan kesintiyle mahsup edilecek. İkramiye ödemesinden kesinti yapılamayacağı gibi bu ödemeler herhangi bir borç nedeniyle haczedilemeyecek.

İSTİSNALARI VARDI

Yasa gereği, emekli maaşının en fazla 4’te birine haciz konabiliyor. Emekli maaşından yapılabilecek kesinti ve haciz tutarı belirlenmiş olsa da örneğin kredi alırken sözleşme gereği muvafakatname (izin) verilmesi koşuluyla ya da mahkeme kararlarıyla maaş ve ikramiyelerde gerekirse tamamına haciz uygulanabiliyor. Ancak yeni yasayla bayram ikramiyelerine haciz konması engelleniyor.