Akrobasi uçuşları, sivil veya asker fark etmez havacılığın bir yönüyle kültür, eğlence ve sportif tarafını sergiler; sektöre her kesimden insanın ilgisini çekerler. Heyecan veren uçuşlarıyla hava akrobasi takımları, askeri ve sivil olmak üzere iki bölümde yapılır. Dünya üzerinde sivil akrobasi takımları fazla olmamakla beraber, var olan önemli takımların pilotları da genellikle asker kökenlidir. HT Cumartesi'nden Güntay Şimşek'in haberi...
Dünyada ilk akla gelen sivil akrobasi takımları: Breitling, RedBull ve Patriots’tur. Ekibin eğitim uçuşları, gösterileri, farklı ülkelere gidip-gelmesinden kaynaklı yolculuk masrafları ciddi bütçeler gerektirir. İsimlerinden anlaşılacağı gibi şirketlerle bağları var veya büyük bir şirketin reklamını yapmak istediği ürünün adını alıyorlar. Ekonomik nedenlerden pek fazla sivil akrobasi ekibinden bahsetmek mümkün değil. Çünkü yeterli ekonomik desteği bulmak zor. Mevcut sivil ekipler de bu nedenle jetlere göre daha düşük uçuş maliyetlerine sahip pervaneli uçakları tercih ederler.
Bu zorlu akrobasi uçuşlarını yapmak özel bir eğitim gerektiriyor. Bu takımlar özel günlerde sahne alırlar. Sivil akrobasi takımlarının aksine hemen hemen her ülkeye ait bir gösteri takımı vardır. Genelde her ülkenin ordusunda prestij açısından bir ‘Akrotim’ (flight demonstrationteam-demo team) bulunur. Bu kadar bilgiden sonra dünyada çok bilinen, fakat ülkemizde bilinmeyen dünyanın en iyi hava akrobasi takımlarına göz atabiliriz. Sivil akrobasi takımlarını besleyen ve havacılık tutkunlarının da gözdesi olan dünyanın en iyi askeri hava akrobasi takımları hangileri?
Red Arrows
İngiltere Kraliyet Hava Kuvvetleri’nin hava akrobasi takımı, 1964’te kurulmuştur. İlk gösterilerini 1965’te Little Rissington’da yaptılar. Red Arrows, İngiliz popüler kültüründe önemli bir yere sahiptir ve İngilizlerin en önemli yaz etkinliği takviminde ilk sırayı alır. Hem yurtiçinde hem de yurtdışında tanınan ekip, İngiltere’nin itibarını güçlendirir. Royal Air Force tarafından beslenen ekip, 56 ülkede 4 bin 700’den fazla uçuş gösterisi gerçekleştirmiştir. Red Arrows uçuşları iki bölümde anlatılabilir. 1-5 numaralı uçaklar “Enid”, 6’dan 9’a kadar olanlar ise “Gypo” olarak bilinir. Enid; yakın akrobasi uçuşu yaparken, Gypo ekibi ise daha dinamik manevralar gerçekleştirir. Gösterilerini Hawk T1 eğitim uçaklarıyla düzenlerler.
Thunderbirds
ABD Hava Kuvvetleri’nin (USAF) gösteri takımıdır. Dünya’nın en iyileri arasında gösterilir. 1953’te oluşturulmuştur ve resmi olarak uçuş yapan ilk gösteri timi olma özelliği taşır. Görevli asker personel 3-4 yıl hizmet verir ve diğer hava akrobasi timlerinde olduğu gibi filoya sürekli yeni pilotlar entegre edilir. Gösterilerini akrobasi ve solo uçuşlarla besleyerek görsel bir şov sunar. Thunderbirds gösterilerini; F-16C FightingFalcon uçakları ile gerçekleştirir. 1982’den beri Binbaşı Jim Latham tarafından yönetiliyor. Thunderbirds uçuşlarında, ülke bayrak renkleri olan kırmızı, beyaz ve mavi renkler, uçağın tamamında ve hazırladıkları görsel şovlarda çıkardıkları dumanlarda yer alır.
Blue Angels
ABD Donanma’sının gösteri takımıdır. Dünyanın en eski 2. hava akrobasi takımı olma özelliği taşır. 1946’da kurulan Blue Angels, 8 adet Mc Donnell Douglas F/A18 Hornet tipi uçaktan oluşur. Amiral Chester Nimitz tarafından 3 adet Grumman F6F-5 Hellcats tipi uçakla kuruldu. Her yıl 11 milyon seyircinin izlediği takım, bugüne kadar 260 milyondan fazla kişi için gösteri yaptı. Gösteri sezonu her yıl mayıstan kasıma kadar sürer. 6 uçakla gösteri yapan takımın; 1-2-3-4- numaralı uçakları “elmas”, 5-6 numaralar ise “solo” olarak uçuşlarını yapar. Elmas uçuşları; genelde solo uçuşlarını destekleyen, gösteriler arasındaki geçişleri sağlayan ve halkı selamlama uçuşlarıdır. Solo uçuşlar ise yüksek hızlı geçişler, hızlı manevralar ve dar dönüşlerle gösteriye heyecan katan uçuşlardır. Blue Angels’ın kullandığı McDonnell Douglas F/A-18 Hornet iki motorlu bir savaş uçağıdır. General Electric F404 turbofan motorları mevcut.
Patrouille de France
Fransız Hava Kuvvetleri’nin 1931’de kurulan gösteri takımı, dünyanın en eski hava akrobasi takımıdır. Profesyonel gösteri takımları arasında ilk 3 sırada yer alır. Takım 9 pilottan ve 35 bakım personelinden oluşur. Toplamda 20 dakikalık bir gösteri sunarlar. 1981’den bu yana Dassault-Breguet/Dornier Alpha Jet uçakları ile gösteri yapan tim, Fransız bayraklarının rengi olan mavi, beyaz ve kırmızı renkteki uçaklarıyla ülkelerini temsil eder. Her yıl değişen uçuş programı olan tim, “Elmas” ve “Solo” formatlarıyla izleyenleri kendine hayran bırakıyor. Pilotlar 300 ila 800 km/s arasındaki hızlarla, birbirlerine 2 veya 3 metre yaklaşarak görsel bir şov sergiliyorlar.
Turkish Stars
Türk Hava Kuvvetleri bünyesindeki ilk resmi akrobasi çalışmaları 1926’da Hava Harp Okulu’nda (Uçuş Okulun) başlamış. Türkiye’nin NATO üyesi olduğu 1952’den sonra pervaneli uçakların yerini jet uçakları alır ve 191’inci, 192’inci ve 193’üncü filolar, Türkiye’nin ilk jet filolarıdır. 1972-1992 yılları arasında ara veren tim, dörtlü NF-5 uçağı ile tekrar eğitimlere başlamıştır. Merkezi Konya Ana Jet Üs 134’üncü Akrotim Filo Komutanlığı’nda bulunan Türkiye’nin gururu hava akrobasi takımı, kazandığı ivme ile dünyada büyük ses getirmiştir. 2017 itibarıyla yurtiçinde 92 farklı il ve ilçede 349, yurtdışında ise 24 farklı ülkede 138 olmak üzere toplam 487 gösteri yapmıştır. Türk Yıldızları’nın hali hazırda yüksek, alçak ve flat olmak üzere üç ayrı gösteri paketi bulunuyor. 370 km/s ile 960 km/s arası süratlerde icra edilen hava gösterilerinde hareketler tamamen manuel olarak pilotların psikomotor yetenekleri denilen el, ayak koordinasyonu, göz kontrolü ve muhakemesi ile yapılıyor. Türk Yıldızları Timi NF-5A ve NF-5B uçaklarında yapılan modernizenin ardından 2010’dan itibaren 10 adet NF-5A ve 6 adet NF-5B 2000 uçağı ile gösterilerini sürdürüyor. Turkish Stars, 8 pilot, 7 filo yer ekibi ve 38 bakım personeliyle gösterilerine devam ediyor.
