Daha çok kadınlarda görülen Fibromiyalji Sendromu, çağımızın en yaygın hastalıklarının başında gelir. İlaç tedavilerinin yanı sıra egzersiz ve fizik tedavi ile de tedavisi desteklenen bu hastalıkla ilgili merak edilenleri Pendik Bölge Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Sadri Kayıran yazısında tek tek anlattı.

Fibromiyalji Sendromu Nedir?

Fibromiyalji sendromu (FMS) vücutta 3 aydan uzun süre devam eden kronik ve yaygın ağrıya neden olan bir yumuşak doku romatizmasıdır. Fizik muayenede belirli hassas noktaların bulunması ile karakterize edilen bir hastalıktır. Hassas noktalar normale göre basınca karşı daha duyarlıdır. Eklemlerde tutulum olmaz ve şekil bozukluğu beklenmez.

Fibromiyalji Sendromu Ne Sıklıkta Görülür?

Erişkin popülasyonda sıklığı %5’dir. Kadınlar tüm hastaların %70-80’ini oluşturur. Ortalama başlangıç yaşı 25-35’tir; ancak 10 ile 55 yaş arasında değişebilir. FMS semptomlarının ileri yaşlarda başlaması, FMS’ye eşlik eden başka bir hastalık olabileceğini düşündürmelidir.

Fibromiyalji Sendromu Neden Oluşur?

Hastalığın sebebi tam olarak bilinmemekle birlikte, depresyon, stres ve uyku bozukluklarının etkili olabileceği düşünülmektedir. Birçok çevresel faktörün FMS’yi tetiklediği kabul ediliyor. Bunlar fiziksel travmalar, emosyonel baskılar, enfeksiyonlar ve endokrin bozukluklar olarak sıralanabilir. Son yıllarda yapılan çalışmalar, belirtilere yol açan bozukluğun santral sinir sisteminden kaynaklandığını düşündürüyor. Genetik faktörlerin de rolü olduğu ve aile öyküsü olanlarda daha sık görüldüğü bildiriliyor.

FMS hastalarında ağrı eşiği düşüktür, strese yanıt vermede bozukluk vardır. Depresyon ve anksiyete gibi duygu-durum bozuklukları eşlik edebilir. FMS’de uykunun derin, dinlendirici döneminde bozukluk olduğu ve bu bozukluğun da hastalık oluşumunda rolü olduğu düşünülüyor.

Fibromiyalji Sendromunun Belirtileri Nelerdir?

Üç aydan uzun süren yaygın ağrı esas belirtidir. Hasta ağrısını tanımlamakta ve lokalize etmekte güçlük çekebilir. Daha çok boyun, sırt ve bel ağrısından yakınırlar. Eşlik eden belirtilerden en sık görülenler sabahları belirgin olan yorgunluk ve dinlendirici olmayan uykudur. Kişi uzun saatler uyusa bile sabah hiç uyumamış gibi yorgun kalkar. Bazen uykuya dalmada zorluk veya sık uyanma şeklinde uyku bozukluğu olabilir. Hastalar enerjilerinin olmadığını ve bunun günlük yaşamlarını etkilediğini ifade ederler. Ev işlerini yapmakta bile zorlanabilirler.

Ayrıca, bazı hastalarda yumuşak dokularda şişlik hissi, uyuşmalar, gerilim tipi baş ağrısı, iritabl barsak sendromu, ağrılı adet kanamaları, sık idrara çıkma, çene ekleminde ağrı, huzursuz bacak sendromu, depresyon ve anksiyete tabloya eşlik edebilir. Bu kadar çeşitli belirtilerin olması farklı hastalıklar ile karışmasına neden olabilir.

Belirtileri Arttıran veya Azaltan Faktörler Nelerdir?

Yakınmalar stres altında, soğuk ve nemli havalarda artış gösterebilir. Uzun süre aynı pozisyonda çalışma belirtileri arttırabilir. Sıcak duş veya banyo, ılık ve kuru hava, tatil, dinlendirici uyku ise genellikle belirtileri hafifletir.

Fibromiyalji Sendromu Tanısı Nasıl Konulur?

FMS tanısı, öykü ve fizik muayene bulguları ile konur. Ağrının dağılımı, eşlik eden belirtiler ayrıntılı olarak değerlendirilmelidir. Eklem muayenesi ve adale kuvvetleri normal sınırlar içerisindedir. Tanımlanmış dokuz çift hassas noktadan 11’inin ağrılı bulunması FMS tanısı için gereklidir. Bu hassas noktalar; ense, boyun, omuz, sırt, göğüs duvarı, dirsek, kalça, bel ve diz bölgesindedir.

Laboratuvar test sonuçları normaldir.  Laboratuvar testleri FMS’yi taklit eden hastalıkların ekarte edilmesi amacıyla uygulanır.

Fibromiyalji Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?

Şekil 1: Fibromiyalji sendromu görülen hassas noktalar

Hasta eğitimi tedavide birinci adımdır. Hastalığın gerçek olduğu, ağrının şiddetli olabileceği; ancak yaşamı tehdit etmediği, şekil bozukluğu ve sakatlığa neden olmadığı anlatılmalıdır. Tedavinin uzun sürebileceği ve düzenli takip gerektirdiği açıklanmalıdır. Tetikleyici faktörler belirlenmeli ve gerekli önlemler alınmalıdır. Tedavide, ilaç tedavileri yanı sıra egzersiz ve fizik tedavi uygulamalarının önemli yeri vardır.

Tedavide Ne Tip Egzersizler Uygulanmalıdır?

FMS’de fiziksel ve aerobik kapasite azalmıştır. Bu nedenle özellikle kardiyovasküler kapasiteyi arttıracak aerobik egzersizler önerilir. Yüzme, uygun ayakkabı ile yürüme ve bisiklete binme FMS için en uygun aerobik egzersizlerdir. Aerobik egzersizler adalelerde kondisyonu arttırır, dinlendirici uykuyu düzenler ve santral sinir sisteminde endojen endorfinleri arttırır. Egzersiz yoğunluğu başlangıçta hafif olmalı, tolere ettikçe artırılmalıdır.

Fibromiyalji Sendromunda Fizik Tedavinin Yararı Olur mu?

Lokal sıcak ve fizik tedavi uygulamaları FMS’de diğer bir tedavi seçeneğidir. Derin ve yüzeyel ısının yanı sıra elektriksel akımlardan oluşan fizik tedavi yaklaşımları ağrının ve kas gerginliklerinin azaltılmasında etkili yöntemlerdir. Kas gerginliklerinin azaltılmasında masaj uygulamaları olumlu etki sağlar. Aerobik egzersizler, postür egzersizleri, germe ve gevşeme kuvvetlendirme egzersizleri tedaviye ilave edilmelidir.

Tedavide Ne Tür İlaçlar Kullanılır?

Antidepresan ilaçlar hem uykunun düzenlenmesi, derinliğinin arttırılması hem de santral ağrı kesici etkileri nedeniyle tercih edilir. Trisiklik antidepresanlar başlıca uyku bozukluğunun düzeltilmesi amacıyla kullanılırlar. Genellikle hastaya yatmadan önce verilir. Bu tip antidepresanlar ile oluşan yan etkiler; baş dönmesi, ağız kuruluğu ve kabızlıktır. Selektif serotonin geri alım inhibitörleri ile uyku bozukluğu ve depresyonda düzelme gözlenmektedir. Çift etkili antidepresan ajanlar ile de etkinlik bildirilmektedir. Son yıllarda nöropatik ağrı tedavisinde kullanılan ilaçların da yararlı olduğu görülmüştür. Klasik ağrı kesici ve antiromatizmal ilaçların etkileri ise sınırlıdır. Hassas noktaların lokal enjeksiyonu seçilmiş olgularda etkili bulunmuştur. Ancak tedaviye mutlak hekim muayenesinden sonra, hastanın özellikleri, eşlik eden sorunları, kullandığı diğer ilaçlar ve risk faktörleri değerlendirilerek karar verilmelidir.

Dirençli olgularda eğitim, ilaç tedavisi, fizik tedavi, egzersiz, davranışsal tedavi ve psikolojik yaklaşımdan oluşan multidisipliner tedavi önerilir. Hastalara, kendilerine ve sağlıklarına daha fazla zaman ayırmaları, çalışma ortamında fiziksel koşullarını düzenlemeleri, çalışma sırasında sık sık ara vermeleri, düzenli egzersiz yapmaları ve uyku düzenlerine özen göstermeleri önerilir.

Son zamanlarda uygulanmaya başlanan Ozon terapi ve inflamasyonu önleyici diyet tedavileri de hastalığın seyrini olumlu yönde etkilemektedir.

Sağlıklı Günler…

NOT: Bu yazı bir bilgilendirme yazısıdır. Hiçbir şekilde tanı ve tedavi amacı gütmez. En sağlıklı bilgiyi doktorunuz size verecektir.