Kıdem tazminatı SSK'lı çalışan işçilere tanınmış bir hak. Kıdeme hak kazanmak için bir işyerinde kesintisiz en az bir yıl çalışmak gerekiyor. Tazminat her bir yıl için 1 aylık brüt ücret kadar oluyor.

Posta'dan Bilal Emin Turan'ın haberine göre tazminatta üst limiti (tavan) var. İşçiye ödenecek kıdem tazminatının tavanı memur maaşlarına endeksli. Temmuz itibarıyla memur maaşı yüzde 6.9 artmıştı.

1 GÜNLE 3000 TL FARK

Tazminat tavanı da aynı oranda yani 306 lira artarak 4732 liraya çıktı. 10 bin lira maaş da olsa kıdem 4732 liraya göre hesaplanacak.

Artış tutarı küçük gibi görünse de yıllarca aynı işyerinde çalışanlar için toplamda ciddi rakamlar çıkıyor.

Örneğin; 5 bin lira brüt maaşı olan bir işçi 10 yıl çalışması varsa alacağı tazminat, 1 Temmuz öncesine göre 3000 lira daha fazla.

KİMLER ALMAYA HAK KAZANABİLİR?

Bir çalışanın kıdem tazminatı alabilmesi için kendi isteği dışında işten ayrılması gerekiyor. Ama bazı istisnaları da var.

Erkek işçi askerlik, kadın evliliği nedeniyle (1 yıl içinde) işten ayrılırsa kıdemini alabilir. Emekli olmak için işten çıkanlar kıdem tazminatı alır. Fazla mesai nedeniyle ayrılan işçi de kıdeme belli şartlarda hak kazanır.

1.5 MAAŞLIK ÖDEME VAR

İşçinin diğer bir hakkı da ihbar tazminatı ve kıdem kadar önemli. İhbar tazminatını almak için 1 yıl şartı yok.

İşten çıkarılan işçinin çalışma süresi 6 aydan kısaysa 2 hafta, 6 ay ila 1.5 yıl arasındaysa 4 hafta, 1.5 ila 3 yıl arasındaysa 6 hafta, üç yıldan fazla olursa 8 hafta (1.5 ay) ücret tutarında ihbar ödeniyor.

Bu arada ihbarda tavan sınırı yok.

KIDEM TAZMİNATI NEDİR

belirli bir süre çalıştıktan sonra işine son verilen ya da emeklilik dolayısıyla işinden ayrılmak durumunda bulunan işçiye, çalıştığı süreye göre, işyerince topluca ödenen para.

Çalışanlar hangi durumlarda kıdem tazminatı almaya hak kazanır?

İşçinin, işveren tarafından işten çıkarılması gerekir. Ancak işçinin çıkarılırken, ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranmamış olması gerekiyor. Yani, hırsızlık, huzuru bozacak davranışlar gibi işyeri kurallarına aykırı nedenlerden işten çıkarılırsanız, kıdem tazminatı alamazsınız. İş yasasına göre sağlık sorunu gibi haklı bir nedene dayanarak, işten ayrılma zorunluluğu oluşmuşsa tazminat alınır. Erkek çalışanların askerlik nedeni ile işten ayrılması da tazminatı doğurur. Kadın çalışanlar ise çalışırken evlenirse, evlendikten sonraki bir yıl içinde kendi isteği ile işten ayrılabilir ve tazminat alabilir. Emeklilik şartını yerine getirmiş çalışanlar da kıdem tazminatı alabilir.

3- Emeklilik halinde tazminat nasıl alınır?

Prim ödeme gün sayısını doldurup, emeklilik yaşını doldurmayanlar işten ayrılırlarsa kıdem tazminatı alabilirler. Aynı şekilde yaşı doldurup da prim ödeme gün sayısını doldurmayanlar da işten ayrılmaları halinde tazminata hak kazanırlar.

4- Kendi isteği ile ayrılan tazminat alabilir mi?

Kendi isteğiyle işten ayrılan kişilere kıdem tazminatı ödenmez.

5- Tazminata hak kazanmanın süresi var mı?

Var; işçinin, aynı işyerinde bir yıl çalışması ya da aynı işverene bağlı değişik işyerlerinde en az bir yıl çalışması gerekir.

6- Tazminat için zaman aşımı süresi var mı?

Eğer tazminatsız işten çıkarıldıysanız, çıkış tarihinden itibaren 10 yıl içinde işverenden tazminat isteyebilirsiniz. Ödenmemesi halinde 10 yıl içinde yasal yola da başvurabilirsiniz.

7- Vefat ve sakatlık durumlarında tazminat nasıl alınır?

İşçi, vefat ederse, kıdem tazminatı yasal varislerine ödenir. Sakatlık durumunda ise sakatlık aylığı alınacağından, kıdem tazminatına hak kazanılır.

8- İşyerindeki değişiklikler tazminat alma hakkı doğurur mu?

İşçi ile işveren arasındaki ilişki yasalarla belirlenmiştir. İşin niteliği, görev tanımı, çalışma süresi ve koşullarında yapılacak değişiklikler işçiye bildirilmeli ve onayı alınmalıdır. Çalışan onaylamaz ise kıdem tazminatı hakkı doğar.

9- Kıdem tazminatını memurlar da alabiliyor mu?

Hayır, memurlar emeklilik ikramiyesi alıyor. Kıdem tazminatı işçileri ilgilendiriyor.

10- İşyerinin iflas etmesi ya da kapanması tazminat almaya engel mi?

İşyeri kapansa da, işveren iflas da etse, çalışanlarına kıdem tazminatını ödemek zorunda.

KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?

Kıdem tazminatı, her 1 yıl için 30 günlük yani, aylık, brüt ücret üzerinden hesaplanır ve bir aylık ücretin, çalışma yılı ile çarpılması sonucu ortaya çıkar. Çalışanın ücreti içinde yer alan yol yardımı, yemek, ikramiyeler, primler, sağlık sigortası gibi tüm ödemeler de tazminat hesabına katılır.

Kıdem tazminatıyla ilgili bilinen en büyük yanlış; ne kadar olursa olsun çalışanın son aldığı brüt ücretin, çalışılan yıl ile çarpılması sonucu ulaşılan rakamın tamamının tazminat olarak alınacağı yönünde. Oysa kıdem tazminatı hesaplanmasında bir tavan tutar var ve alınacak tazminat bu tavanı aşamıyor. Tavan tutarı de devlet belirliyor ve her yıl belirlenen rakam farklı. 2017 yılı için kıdem tazminatının tavanı 4.426,16 lira.

Örnekle anlatayım: Aylık brüt ücretinizin 10 bin lira olduğunu ve işyerinde de 8 yıldır çalıştığınızı varsayalım. Kıdem tazminatınızı 80 bin lira (10.000 TL x 8 yıl) olacağını düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Alacağınız tazminat, 35.410 liradır (tazminat tavanı olan 4.426,16 x 8 yıl). Yani, ister 8 bin lira maaş alın, isterseniz de 15 bin lira; tazminatınız tavan ücret –ki, bu yıl için 4.426,16 lira- üzerinden hesaplanacak.

Bir örnek daha vereyim: Son aldığınız brüt ücret 2.500 lira olsun ve işyerinde 10 yıldır çalıştığınızı varsayalım. Alacağınız kıdem tazminatı, 25 bin liradır (2.500 x 10 yıl).