Öncesinde dissemine skleroz veya ensefalomiyelit disseminat olarak bilinen Multiple Skleroz kronik ve elden ayaktan düşüren bir hastalıktır. MS beyin ve merkezi sinir sistemini etkiler.
MS Hastalığı Nedir?
Halk arasında MS hastalığıolarak bilinen Multiple Skleroz;hareket aksaklığı, kaslarda güçsüzlük, kısmi felç, dengesizlik, konuşma ve görme bozuklukları gibi çeşitli belirtilerle ortaya çıkabiliyor. Ataklar halinde görülen MS, erkeklere oranla kadınlarda 2 kat daha fazla görülüyor.
MS (Multipl Skleroz) hastalığı, santral sinir sisteminin yani beynin ve omuriliğin inflamatuar (yangısal) bir hastalığıdır. Özellikle santral sinir sistemindeki beyaz madde yapıları hastalanır. Beyaz madde, santral sinir sisteminin kendi içerisinde ve bu bölüm ile vücudun diğer bölümleri arasında iletişimi sağlayan sinir liflerinden oluşur.
MS’li hastalarda santral sinir sistemindeki bu beyaz maddede plak veya lezyon diye adlandırılan hasarlı alanlar görülür. Bu hasarlı alanlarda siniri çevreleyen miyelin denilen bir maddede kayıp gözlenir. MS hastalığında gelişebilecek reaksiyonlar önceden tahmin edilemez ve oldukça değişkenlik gösterir. Bu nedenle MS hastalığınıtanımlayabilmek çok zor bir durumdur. Sinir sisteminde etkilenen yere ve etkilenme derecesine göre, MS hastalığının tipi ve şiddeti hastadan hastaya değişebilir.
MS hastalığının belirtileri ve tedavisi kişiye özeldir. Benzer şekilde gelişen ve aynı bulgularla seyreden iki MS’li hasta bulabilmek mümkün değildir. Hastalığın bireyin kendisinde ve hastalar arasında farklı seyretmesi, hastalığın zamanlamasını, beyinde tuttuğu yeri ve bulguların şiddetini farklı kılmaktadır. Genel alarak MS’li olgularda, beynin veya omuriliğin kontrol ettiği her hangi bir fonksiyonun tam veya yarı tam kaybı gözlenir.
MS bir dizi şikayete yol açar. Bu şikayetler;
Algıda değişiklikler( hipoestezi)
Kaslarda güçsüzlük
Anormal kas spazmları
Hareket aksaklığı
Dengede durmada zorluklar(ataksia)
Konuşma bozuklukları(disartiya)
Yutmada zorluk
Görme bozuklukları
Aşırı yorgunluk
Akut veya kronik ağrılar
İdrar kesesi ve bağırsaklarda şikayet
Bilişsel bozukluklar
Depresyon
Şeklinde sıralanabilir.
MS beyin ve merkezi sinir sisteminde bulunan “beyaz madde” olarak bilinen bölgedeki sinir hücrelerini etkiler. Bu hücreler işlemlerin gerçekleştiği gri maddeler ile vücudun diğer kısımları arasında sinyal taşıma görevi üstlenmiştir. MS hastalığında vücudunuz, antikorları ve beyaz kan hücrelerini beyin ve sinir sisteminizi saran miyelin kılıfında bulunan protein yapılarına karşı yönlendirir. Bu durum kılıfları takiben sinir hücrelerinde iltihap ve hasara yol açar. Sonuç olarak belirli bölgelerde yaralar(skleroz) görülür. Meydana gelen hasar kas koordinasyonunu yavaşlatır, görme duyusunu ve tüm diğer sinirleri etkiler.
Multiple Skleroz öngörülemez bir şekilde ve ani ataklara neden olabilir. Bazı ataklar ise bir takım tetikleyici unsurlar nedeniyle kendini gösterebilir. Genel olarak bu ataklar ilkbahar ve yaz aylarında diğer mevsimlere oranla daha fazla görülür. Grip, nezle ve gastroenterit gibi enfeksiyonlar da atakların görülme ihtimalini artırıcı nedenler olarak sıralanabilir.
Hastalık hafif şekilde veya tamamen kalıcı hareketsizlik şeklinde seyredebilir. Doktorların sürekli devam eden araştırmaları ve çalışmalarına rağmen hastalığın neden ortaya çıktığı tam olarak bilinmemektedir. Viral veya bakteriyel enfeksiyonlar hastalığın ortaya çıkmasında rol oynasa da kesin olarak nedenine ulaşılamamıştır.
Başlarda MS sadece merkezi sinir sisteminde aksaklıklara neden olur. İleriki seviyelerde ise sinirlerin bulunduğu vücudun herhangi bir bölgesini de etkileyebilir. Düzenli ve gerekli tedavi koşulları sağlanmadığı takdirde MS birçok sakatlık ve bazen de ölüme neden olabilir.
MS Hastalığı Neden Olur? MS Hastalığı Genetik Midir?
MS hastalığı genetik midir sorusu hastalıkla ilgili doğru bir şüpheye işaret eder. MS hastalığının oluşumunda genetik faktörler oldukça etkilidir. MS’in nedeni olarak birkaç teori vardır, fakat bunlarla hastalık oldukça zayıf bir şekilde anlaşılabilmektedir. MS hastalığının nedenleri kişiden kişiye değişse de, genetik faktörler tüm hastalarda sabittir. MS hastalığı neden olur sorusuna birkaç şekilde cevap verilebilir;
Çevresel faktörler: Organik çözücülere ve cıvaya maruz kalma, böcek ilaçları ve radyasyon teması.
Etnik köken: Kafkas, Kuzey Afrika kökenlilerde hastalık görülebilir. Sarı ve kısmen siyah ırkta koruyuculuk beyaz ırka göre daha fazladır. Ayrıca Kuzey Avrupa, Amerika ve Kanada'nın kuzeyinde hastalık yüksek, ekvator bölgesinde düşük oranda görülmektedir.
Virüslerin etkisi: Geçmişte “herpes”, “varisella zoster” virüslerine maruz kalma.
Kalıtım: Çevresel tetikleyicilerden etkilenen genetik faktörler mevcuttur.
Genetik faktörler: MS'li anne veya babanın çocuklarında aynı hastalığın görülme oranı, toplumdaki aynı yaş grubu kişilerle kıyaslandığında 7-10 kat fazladır. Ancak genler, hastalığın oluşmasında tek faktör değildir. Örneğin; genetik olarak birbirinin aynı olan tek yumurta ikizlerinden birinde MS gelişse bile, diğerinde gelişme riski %25’tir.
