Günümüzde marketlerde bir çok ürünün içeriğinde karşımıza çıkan palm yağı nedir ? Hangi ürünlere palm yağı vardır? Palm yağının zararları nelerdir? Yararları nelerdir? bu sorularınızın cevaplarını haberimizde bulabilirsiniz.
PALM YAĞI NEDİR?
Bir tür Palmiye ağacı olan 'Elaeis guineensis'in meyvelerinden üretilen palmiye yağı, dayanıklı ve ucuz olması nedeniyle günümüzün en çok kullanılan bitkisel yağlarının başında geliyor.
Uluslararası çevre kuruluşu Greenpeace, süpermarket raflarında gördüğümüz ambalajlı ürünlerin yarısının palmiye yağı içerdiğini söylüyor.
Çikolatalardan cipslere birçok işlenmiş gıdada palmiye yağı bulunuyor.
Dünyada yağ üretimi için en verimli bitki olduğu belirten bu palmiye türünün yüzde 90'ı Endonezya ve Malezya'daki ekili alanlarda üretiliyor.
Palmiye ağaçları, kökenleri Batı Afrika'ya dayansa da, yağış miktarı ve sıcaklığın yüksek olduğu Asya, Kuzey ve Güney Amerika'nın farklı bölgelerinde de yetişebiliyor.
HANGİ ÜRÜNLERDE PALM YAĞI VARDIR?
Birleşmiş Milletler (BM) Dünya Doğayı Koruma Vakfı'na (WWF) göre bu yağ, gıdalar, temizleyiciler ve endüstriyel ürünlerin çoğunda kullanılıyor.
Yemeklik yağlar, margarinler, dondurma, hazır yemek ve şekerlemeler gibi işlenmiş gıdaların çoğunda palmiye yağı kullanılıyor.
Çikolata, pizza hamuru, bisküvi ve kurabiyeler, paketlenmiş ekmek bu ürünlerden bazıları.
Ayrıca sıvı deterjan, sabun ve şampuanların çoğu, ruj, ağda ve cilalar, endüstriyel yağlayıcılar ve biyolojik yakıtların içeriğinde bu yağ bulunuyor.
BEBEK MAMASINDA KULLANILIYOR
Onkoloji uzmanı Dr. Yavuz Dizdar, palmiye yağı ile ilgili kanserojen olup olmadığı hakkında akademik bir veri olmadığını belirtti. Dizdar, “Bu yağ tüm ürünlerde kullanılıyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) daha önce tüm et ürünlerinin kanserojen olduğunu açıklamıştı. Halen tüketim devam ediyor. Birçok üründe bebek mamaları dahil bu yağ kullanılıyor. Ayrıca zaten kanserojen etkisi olan farklı maddeler de var” diye konuştu.
PALM YAĞI NEDEN TERCİH EDİLİR?
Türkiye’de üretilen yağların yeterli olmayışı nedeniyle palm yağı tercih edildiğini ifade eden MÜMSAD Başkanı Yurdagül, Türkiye’deki bitkisel yağların total ihtiyacın yüzde 30’unu ancak karşıladığını, geriye kalan yüzde 70’lik oranın ise ithal edildiğini kaydetti. İthal edilen bitkisel yağların sadece palm yağından oluşmadığını dile getiren Yurdagül, ithal edilen yağlar içerisinde palm yağının oranının yaklaşık yüzde 35 civarında olduğunu belirtti.
“Palm yağının, istenilen ürünlerde uygun yağ asidi kompozisyonunu hazırlamak için çok uygun ve her türlü kıvama giren çeşitleri bulunuyor” diyen Yurdagül, tercih edilmesinin bir diğer nedeni olarak dayanıklılığı artıcı etkisine işaret etti.
Yurdagül, şöyle konuştu:
“Türkiye’de dokuz yıldır bulunmamakla övünç duyduğumuz trans yağ asitleri palm yağlarda bulunmuyor. Dolayısıyla palm yağı, trans yağsız ürün yapmakta faydası olan bir ürün. Sayın Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik’in açıklamaları da fevkalade doyurucu . Kendisinin de söylediği gibi dünyada hiçbir şekilde palm yağı yasaklanmamıştır. Amerika yıllık 3 milyon ton civarında palm yağı kullanıyor. Avrupa da ise kullanım oranı 4 milyon tona yaklaşıyor. Türkiye’de sadece gıda alanında kullanım oranı 350 bin ton civarında. Sayın Bakan Çelik’in de söylediği gibi dünyada söz sahibi gıda ve sağlık otoritelerinin palm yağının yasaklanmasına dair bir görüşü bulunmuyor.”
Metin Yurdagül, Malezya ve Endonezya’nın, palm yağını çoğunlukla işlenerek ve kullanıma hazır hale getirerek ihraç ettiğine dikkat çekti ve ekledi: “Ancak Türkiye’deki yağ üreticileri orada yapılan prosesi yeterli görmüyor ve tekrar proses ediyor. Bütün yağların üretiminde ve kullanımında kendi özelliklerine dayanarak çeşitli prosesler ve sıcaklıklar uygulanıyor. Dolayısıyla palm yağının da kendine özel üretim ve proses koşulları var. Türkiye’de tüm bu koşullara uyulmaktadır. Hatta üniversite hocalarının raporlarında da bunları görebilirsiniz. Palm yağını ağırlıklı olarak, yağ kullanılan gıda ürünlerinde bulabiliriz. Kullanmak zorunlu değil, ancak belirli kompozisyonlara belirli miktarlarda girebilir.”
Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu’nun (TGDF) palm yağının gıda sanayinde kullanıma ilişkin açıklamasına da yer verilen programda, Türk gıda sanayinin üretim ve tesis konusunda Avrupa ve ABD ile eş değer teknoloji uygulamalarını gerçekleştirdiği belirtildi.,
Palm yağı ile ilgili olarak yapılan araştırmalardan bazılarında ise bu yağın sağlığa ne kadar zararlı olduğu vurgulanmış ve de doğanın dengesine büyük zarar verdiği üzerinde durulmuştur.
PALM YAĞININ SAĞLIĞA ZARARLARI
Palm yağının kalp sağlığına olan zararlarını gösteren araştırmalar da vardır.
Özellikle yağın tekrar tekrar ısıtılmasının hem antioksidan kapasitesini azalttığı ve hem de zararlı yağ asitlerinin oluştuğu bildirilmiştir.
Palm yağı Batı Afrika asıllı bir palmiye türünün meyvesinden elde edilir. Ancak ısı ve yağış dengesi sağlanan tüm bölgelerde yetiştirilebilir. Günümüzde Afrika, Asya ve Güney Amerika’nın tropik bölgelerinde yetiştirilmektedir. Ancak yaklaşık yüzde 85 oranındaki üretim Endonezya ve Malezya’nın Sumatra ve Borneo adalarında gerçekleşmektedir.
Yetiştirilirken diğer birçok endüstriyel tarım alanında yapıldığı gibi sürdürülebilirlik ciddi anlamda göz ardı edilmektedir. Bu göz ardı; yağmur ormanlarının kesilmesi ve arazilerin düzleştirilmesiyle ormansızlaştırma, habitatların yok olması, hayvan türlerinin nesillerinin tehlikeye girmesi ve yerel halkın göçe zorlanması gibi birçok etkin zararı da yanında getirmektedir.
Her saat 300 futbol sahası büyüklüğündeki arazi, yalnızca palm yağı yetiştirme arazisi yapmak amacıyla yok ediliyor. Ciddi önlemler alınmazsa orangutan gibi bir tür 5-10 yıl gibi kısa sürede neslinin tükenmesi sorunuyla karşı karşıya kalacak. Daha şanssız türler de mevcut; mesela Sumatra kaplanlarının çok daha az zamanı kaldı.
Yılda toplam 50 milyon ton Palm yağı üretimi yapılmakta ve bu bitkisel yağ endüstrisinin yaklaşık yüzde 30’luk bir bölümüne karşılık gelmektedir. ABD, Kanada, Avustralya ve İngiltere gibi ülkelerdeki evlerde bulunan ürünlerin yaklaşık yüzde 40-50’sinin içeriğinde palm yağına rastlanabilir. Paketli yiyecekler, şekerleme, şampuan, kozmetik, temizlik malzemeleri, çamaşır deterjanları ve diş macunu gibi geniş bir yelpazede kullanılan palm yağının sektörü gün geçtikçe büyümekte. Ayrıca palm yağı üretilen coğrafyalarda genişleme girişimleri ekosistemler, biyolojik çeşitlilik pahasına gerçekleştirilmektedir.
Özellikle Endonezya’da memeli türlerinin büyük bölümü kontrolsüz büyümeden payını almış ve nesillerinin devamı tehlikeye girmiştir. Bu türlerin arasında; Sumatra kaplanı, Asya gergedanı, Sumatra gergedanı, Sun Bear, pigme fil, bulutlu pars ve uzun burunlu maymun gibi nadide türler mevcuttur. Bu türlerden biri var ki yaşananlardan en büyük payı almakla birlikte, bizleri derinden de etkilemektedir. Borneo ve Sumatra’nın sembolü haline de gelmiş olan orangutanlar…
Orangutanların habitatının yaklaşık yüzde 90’ı son 20 yıl içerisinde sektörel büyüme amacıyla yok edilmiştir. Bu genişleme çalışmaları esnasında her yıl yaklaşık bin ila 5 bin arası, yani son 20 yılda yaklaşık 50 bin orangutan öldürülerek nesilleri ciddi tehlike altına sokulmaktadır. Orangutanlar; bulundukları ekosistemin sürdürülebilirliği acısından önemli rol oynayan bir türdür. Endonezya yağmur ormanları bitkilerinin çimlenmesi orangutanların bağırsaklarından geçen tohumların eseridir. Bitki çeşitliliği ve sürdürülebilirliği için olmazsa olmaz bir rolü mevcuttur. Yani orangutanlar ile yağmur ormanları bir bütündür ve birinin yok olması diğerini de derinden etkilemektedir.
Her gün 6 ila 12 orangutan bu endüstrinin vahşi temsilcileri tarafından katledilmektedir. Orangutanların palm yağı endüstrisi tarafından zararlı bir canlı olarak görülmesi bu ölümlerin başlıca sebebiyken aynı şekilde yasadışı hayvan ticareti ve eğlence sektöründe kullanımları -özellikle genelevlerde fahişe olarak- nesillerinin tehlikeye girmesine sebebiyet vermektedir. Endonezya dilinde orman insanı anlamını taşıyan orangutanlar, gelişmiş beyni sebebiyle yaşananlardan psikolojik açıdan da ciddi etkilenmekte ve ciddi travmalar yaşamaktadırlar.
Yaşamını orangutanların yaşama tutunması için adayan Birute Galdikas bir belgeselde kendisine, “Yerel halkın orangutanların yok olması durumunda tepkilerinin ne olacaktır?” diye sorulmasına karşılık “Yüzde 90’ı umursamayacaktır” yanıtını vermiştir. Bu tek cümlelik ifade dahi, yaşanan vahşetin boyutunun umursanmamasının anlaşılmasına yardımcı olmaktadır. Orangutanların yaşadığı bu durum, aynı problemi yaşayan 300 bini aşkın Güney Asya türünün hikayesini de temsil etmekte.
Endüstrinin gelişimi adı altında gerçekleştirilen ormansızlaştırma çalışmaları, küresel iklim değişikliği açısından da ciddi rol oynamakta. Yağmur ormanlarının yok edilme sürecinde kerestelerin ve kalan çalıların yakılması muazzam derecede dumana sebep olmaktadır. Bu durum Endonezya’nın sera gazı üretiminde 3’üncü sıraya çıkmasının da nedeni. Yaşanan süreç hayvanların yanı sıra 20 bin bitki ve yüzlerce ağaç türünün her yıl katledilmesi anlamını taşımaktadır.
Palm yağı üzerinde yürütülen olumsuz kampanyanın sıvı yağ sektöründe liderliği mısır yağı üretimiyle liderliği elinde bulunduran ABD’nin, palm yağı üretiminin %86’sını elinde bulunduran Malezya ve Endonezya’ya kaptırmış olmasından kaynaklandığını da bir kez daha vurgulamakta fayda var.
PALM YAĞININ ÖZELLİKLERİ NELER?
*700-1000 ppm ile en zengin karoten kaynağı olarak kabul edilir ve toplam karoten miktarının %90’ınını beta ve alfa karoten oluşturur.
*Antioksidan özelliği olduğu bilinmektedir.
*%10 çoklu doymamış, %40 tekli doymamış ve %50 doymuş yağ asitlerini içererek bütün yağ türlerinin bileşimini oluşturur.
*Trans yağ asitlerini içermez.
*Omega-6 yağ asidini içerir.
“PALM YAĞI ANTİOKSİDAN İÇERİYOR”
“Palm yağı (Palmiye) içeren kremler bu içerikleri sebebiyle cilt katmanlarına derinlemesine nüfuz ederek cilde antioksidan etki sağlar ve cilt sağlığını korur. Palm yağı cilt kremlerinin dışında şampuan, sabun, temizleyici losyonlar, fondöten, ruj gibi birçok gündüz kullanım ürününün içeriğinde yer alır. Saçlı deri ve ciltteki yağ ve kirleri arındırırken aynı zamanda nemlendirme özelliğinden dolayı şampuan ve sabun yapımında tercih edilir. İçeriğinde bulunan A ve E vitaminleri ve beta karotenler saç köklerini beslerken aynı zamanda saç derisini ve saçı dış etkenlerden korur.
“PALM YAĞI, CİLDİ KANSERE KARŞI KORUYOR”
Palmiye yağ, palm olein yağı olarak da isimlendirilen palm yağı içeriği nedeniyle birçok cilt bakımı amaçlı temizlik ve kozmetik bakım ürünlerinin içinde yer almaktadır. Palm yağı karetonoidler, steroller, fosfolipidler, doymamış yağ asitleri ve omega yağları açısından oldukça zengin bir içeriktir.
TÜRKİYE'DE PALM YAĞI KULLANIMI
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, palmiye yağının insan sağlığı üzerinde olumsuz etkileri olduğu haberlerinin ardından yazılı bir açıklama yapma ihtiyacı duydu.
Faruk Çelik, "Türkiye'de palm yağına ilişkin mevzuat, ulusal ve uluslararası bilimsel çalışmalar ve veriler ışığında hazırlanmıştır. Söz konusu mevzuatta palm yağının taşıması gereken fiziksel ve kimyasal özellikler yer alıyor. Bakanlığımızca bu konuda her türlü kontroller yapılmaktadır. Palm yağı bütün dünyada gıda sanayisinde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır" ifadelerini kullandı.
Türk Gıda ve İçecek Sanayi Dernekleri Federasyonu (TGDF) ise, yaptıkları araştırmalar sonucunda risk içeren maddelerin gıda sanayinde kullanılan endüstriyel yağ üretiminde bulunmadığını, üretimin bu konuda "dünya standartlarının üzerinde" olduğunu söyledi.
